Αμοιβαδισμός

Αμοιβαδισμός ή αμοιβαδοειδισμός, ή και αμοιβαδοειδής κίνηση στη βιολογία ονομάζεται η ικανότητα ορισμένων κυττάρων να εκτελούν κινήσεις παρόμοιες με αυτές της αμοιβάδας. Δεν πρέπει να συγχέεται με τη (γνωστότερη) ασθένεια αμοιβάδωση.

Στον αμοιβαδισμό η μετακίνηση του οργανισμού γίνεται με τη βοήθεια ψευδοποδίων, τα οποία αποτελούν παροδικές προεκτάσεις του κυτταροπλάσματος. Τα ψευδοπόδια αυτά αγκιστρώνονται πάνω σε ένα υπόστρωμα, όπου μετακινούνται διαδοχικά σέρνοντας μαζί τους και ολόκληρο το σώμα του κυττάρου. Ο αμοιβαδισμός εξαρτάται από τη θερμοκρασία: όσο μεγαλύτερη είναι αυτή, τόσο μεγαλύτερη είναι η ταχύτητα της μετακινήσεως. Ο αμοιβαδισμός αποτελεί μία από τις στοιχειώδεις μορφές κινήσεως των ζωντανών οργανισμών. Σε ορισμένες περιπτώσεις, στις οποίες τα κύτταρα μπορούν να εγκολπώνουν μέσα τους ξένα σώματα, ο αμοιβαδισμός αποτελεί προϋπόθεση της κυτταροφαγίας.

Εκτός από τους ανεξάρτητους μονοκύτταρους οργανισμούς, η ιδιότητα του αμοιβαδισμού παρατηρείται στα λευκά αιμοσφαίρια, τα φαγοκύτταρα των σπονδυλωτών, τα αμοιβαδοκύτταρα των σπόγγων, τα πλασμώδια των μυξομυκήτων, αλλά και γενικότερα στα αμέμβρανα ή με πολύ λεπτή μεμβράνη κύτταρα. Αμοιβαδοειδείς ονομάζονται και οι διασταλτικές και συσταλτικές κινήσεις του κυτταροπλάσματος. Το σύνολο των αμοιβαδοειδών κινήσεων ερμηνεύεται ως εκδήλωση της ενδοκυτταρικής ροής του κυτταροπλάσματος, σε συνδυασμό με φαινόμενα της επιφανειακής τάσεως. Υπό την επίδραση διάφορων παραγόντων μεταβάλλεται η κατάσταση του κολλοειδούς κυτταροπλάσματος, από τη ρευστή μορφή του λύματος στη στερεά μορφή του πηκτώματος, και αντιστρόφως. Οι μεταβολές αυτές του κυτταροπλάσματος παίρνουν υπό ορισμένες προϋποθέσεις τη μορφή αμοιβαδοειδών κινήσεων.

Πηγές

• Τα λήμματα «αμοιβαδισμός» και «αμοιβαδοειδής (κίνησις)» στη Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια «Χάρη Πάτση», τόμος 5, σελ. 59