Τάγμα του Σωτήρος

Τάγμα του Σωτήρος
Ο Αστέρας του Μεγαλόσταυρου.
Απονομή από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας
Τύπος	Τάγμα
Ίδρυση	20 Μαϊου 1833
Ρητό	Η ΔΕΞΙΑ ΣΟΥ ΧΕΙΡ, ΚΥΡΙΕ, ΔΕΔΟΞΑΣΤΑΙ ΕΝ ΙΣΧΥΙ
Απονομή για	εξαίρετες υπηρεσίες προς την Ελλάδα
Κατάσταση	Σε ισχύ
Τάξεις	Μεγαλόσταυρος, Ανώτερος Ταξιάρχης, Ταξιάρχης, Χρυσούς Σταυρός, Αργυρούς Σταυρός
Κατάταξη
Επόμενο (ανώτερο)	Κανένα
Επόμενο (κατώτερο)	Τάγμα του Γεωργίου Α' (1915-1924) Τάγμα του Φοίνικος (1926-1935) Τάγμα των Αγίων Γεωργίου και Κωνσταντίνου (1936-1975) Τάγμα της Τιμής (1975-σήμερα)
Διεμβολή

Το Τάγμα του Σωτήρος είναι το ανώτερο, ιεραρχικά, τάγμα αριστείας της Ελληνικής Δημοκρατίας και παλαιότερα του Βασιλείου της Ελλάδος.

Η δημιουργία του αποφασίστηκε το 1829, τελευταίο χρόνο της επανάστασης, από την Δ΄ Εθνική Συνέλευση του Άργους, πλην όμως συστάθηκε δια του από 20 Μαΐου 1833 Β.Δ. "Περί συστάσεως Τάγματος Αριστείας δια το Βασίλειον της Ελλάδος" (ΦΕΚ 19/1833), όπου και απονέμεται από το 1833.

Πρώτος αρχηγός του Τάγματος αυτού ήταν ο Βασιλεύς Όθων της Ελλάδος.

Ο πρώτος που τιμήθηκε με τον Μεγαλόσταυρο του Τάγματος του Σωτήρος ήταν ο Βασιλιάς της Βαυαρίας Λουδοβίκος Α΄, πατέρας του Βασιλιά Όθωνα κατά την ημέρα της θεμελίωσης των Ανακτόρων Αθηνών το 1836.

Το Τάγμα του Σωτήρος αποτέλεσε για 80 περίπου χρόνια το μοναδικό τάγμα. Το όνομα και η μορφή του διασήμου επελέγη για να υπενθυμίζει ότι χάρη στη Θεία συμπαράσταση του Σωτήρα πραγματοποιήθηκε η Εθνική Παλιγγενεσία.

Γνωστοί κατασκευαστές

Τα παράσημα του Τάγματος του Σωτήρος μεταξύ τους φέρουν πολλές διαφορές ώς προς την εικόνα του Χριστού. Οι διαφορές αυτές οφείλονται κυρίως στην τεχνοτροπία του κατασκευαστή του εκάστοτε μεταλλίου. Γνωστοί κατασκευαστές είναι οι Spink and Son LTD, Lemaitre, Πομόνης, Hugennin και Zimmermann (Σπάνια, κυρίως σε Μεγαλόσταυρους) . Η εικόνα του Χριστού στα παράσημα κατασκευής Lemaitre ξεχωρίζει καθώς είναι ο μόνος κατασκευαστής που τοποθετεί τα γράμματα "ο ών" (Α.Ε.= Αυτός που ζεί αιώνια) ανάμεσα στις ακτίνες του φωτοστεφάνου Του. Στις εικόνες κατασκευής Πομόνη, οι ακτίνες του φωτοστεφάνου σχηματίζουν ημικύκλια (ενώ τα γράμματα "ο ών" απουσιάζουν). Τα μαλλιά και το γένι του Χριστού έχουν πιό ανοιχτά χρώματα (ανοιχτό καφέ προς ξανθό). Οι εικόνες κατασκευής Spink είναι ίσως οι πιο αληθοφανείς ενώ τα γράμματα "ο ών" επανεμφανίζονται στο φωτοστέφανο. Στα παράσημα κατασκευής Huguenin τα χαρακτηριστικά του Χριστού είναι πιο "ρευστά". Οι ακτίνες στο φωτοστέφανο (του οποίου η δεύτερη λωρίδα είναι παχύτερη) είναι περισσότερες. Τέλος, οι εικόνες του Zimmerman φέρουν χρυσό φωτοστέφανο αντί για κόκκινο όπως συνηθίζεται ενώ τα μαλλιά και το γένι του Χριστού είναι ξανθό.

Περιγραφή

Η μορφή του διασήμου μεταβλήθηκε σε αρκετά σημεία στα 170 χρόνια που πέρασαν από τη σύσταση του τάγματος. Σήμερα, το διάσημο αυτό, όπως καθορίστηκε δια του Π.Δ. 849/1975 (ΦΕΚ 273 Α΄/4-12-1975), αποτελείται από ένα οκταγώνιο οξυνόμενο σταυρό από λευκό σμάλτο. Το μέσον αυτού φέρεται περιζωσμένο από ένα στεφάνι που αναπαριστά το μισό κλαδί δρυός και το άλλο μισό δάφνης όπου επί της προσθίας όψης του φέρει την εικόνα του Σωτήρος, κατασκευασμένη επίσης από σμάλτο, με την επιγραφή «Η ΔΕΞΙΑ ΣΟΥ ΧΕΙΡ ΚΥΡΙΕ, ΔΕΔΟΞΑΣΤΑΙ ΕΝ ΙΣΧΥΙ». Στην πίσω όψη φέρει τον ελληνικό σταυρό (ισόκερο) επί κυανού πεδίου με την επιγραφή «Η ΕΝ ΑΡΓΕΙ Δ΄ ΕΘΝΙΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΝΕΛΕΥΣΙΣ αωκθ΄».Ο αργυρός και ο χρυσός ιππότης του τάγματος του Σωτήρος έχουν ύψος 35 χιλιοστά (50 μέχρι την κορυφή του στέμματος) και 35 χιλιοστά πλάτος και ζυγίζουν 20 γραμμάρια. Ο αργυρός ιππότης καθώς και οι αστέρες του Ανώτερου Ταξιάρχη και του Μεγαλόσταυρου αποτελούνται από ασήμι (950/1000) ενώ το μετάλλιο του χρυσού ιππότη, του ταξιάρχη, του ανώτερου ταξιάρχη και του μεγαλόσταυρου αποτελούνται από χρυσό 18 καρατίων.

Ο Αστέρας του Τάγματος συνοδεύει μόνο τα διάσημα του Μεγαλόσταυρου, όπου το πλάτος του είναι 90 χιλ. και του Ανώτερου Ταξιάρχη με πλάτος τα 70 χιλ. Αμφότεροι φέρουν οκτώ ακτίνες και στο κέντρο την εικόνα του Σωτήρα. Οι πρώτοι αστέρες ήταν κεντητοί. Αργότερα επεκράτησαν μεταλλικοί, κατασκευασμένοι από άργυρο, όπως ισχύει μέχρι και σήμερα. Η ταινία που συνοδεύει το διάσημο των Μεγαλοσταύρων του τάγματος είναι γαλάζια, πλάτους 10 εκατοστά, με λευκές στενές λωρίδες κατά μήκος των άκρων, πλάτους 8 χιλ έκαστη.

Τάξεις

Όπως και τα άλλα ελληνικά Τάγματα Αριστείας, κατά το πρότυπο της γαλλικής Λεγεώνας της Τιμής, έτσι και το Τάγμα του Σωτήρος διακρίνεται σε πέντε τάξεις, τον Μεγαλόσταυρο, τον Ανώτερο Ταξιάρχη, τον Ταξιάρχη, τον Χρυσό και τον Αργυρό Σταυρό:

• Μεγαλόσταυρος - φοράει το σήμα του Τάγματος σε ένα ζωνάρι στο δεξιό ώμο, και το αστέρι του Τάγματος στο αριστερό στήθος,
• Ανώτερος Ταξιάρχης - φοράει το σήμα του Τάγματος σε ένα κολλιέ, και το αστέρι του Τάγματος στο δεξιό στήθος,
• Ταξιάρχης - φοράει το σήμα του Τάγματος σε ένα κολλιέ,
• Χρυσούς Σταυρός - φοράει το σήμα σε μια κορδέλα στο αριστερό στήθος,
• Αργυρούς Σταυρός - φοράει το σήμα σε μια κορδέλα στο αριστερό στήθος.

Από τον οικείο νόμο προβλέπεται ότι το Τάγμα του Σωτήρος απονέμεται σε Έλληνες πολίτες που διακρίθηκαν στην προάσπιση των συμφερόντων της χώρας ή στην προσφορά εξαίρετων υπηρεσιών στο δημόσιο τομέα εντός ή εκτός Ελλάδος. Στην πράξη από το Τάγμα αυτό απονέμεται μόνο ο Μεγαλόσταυρος σε αρχηγούς ξένων κρατών.

Άτομα που τιμήθηκαν

Απονομή του Αργυρού Σταυρού του Βασιλικού Τάγματος του Σωτήρος για την μακράν και ευδόκιμον υπηρεσία του μηχανικού Αριστείδη Έσσλιν από τον Βασιλιά Γεώργιο Α΄.

Χρυσούς Σταυρός του Τάγματος του Σωτήρος (πιθανότατα κατασκευής Huguenin)την περίοδο της μοναρχίας.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Προεδρία της Ελληνικής Δημοκρατίας, Τάγμα του Σωτήρος
• Γεωργίου Ι. Μπελδέκου, "Τάγματα Αριστείας και Στρατιωτικά Μετάλλια της Ελλάδος", έκδοση Πολεμικού Μουσείου, Αθήνα 1991.