Μετάβαση στο περιεχόμενο

Γκρέγκορ Μέντελ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
(Ανακατεύθυνση από Γρηγόριος Μέντελ)
 Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο.
Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 25/06/2014.


Γκρέγκορ Μέντελ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Gregor Mendel (Γερμανικά)[1]
Γέννηση20 Ιουλίου 1822
Χάιντσεντορφ, Αυστριακή Αυτοκρατορία
Θάνατος6 Ιανουαρίου 1884
Μπρνο, Αυστροουγγαρία
Συνθήκες θανάτουφυσικά αίτια[1]
Τόπος ταφήςΚεντρικό νεκροταφείο του Μπρνο[2]
ΕθνικότηταΑυστριακός
ΠαρατσούκλιFather of the Modern Genetics[1], Padre de la genética, Padre de la genética moderna, Father of Genetics[1], Bavê zanista genetîkê και Père de la génétique
ΘρησκείαΡωμαιοκαθολική Εκκλησία[1]
Θρησκευτικό τάγμαΑυγουστίνοι
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΓερμανικά[3][1][4]
λατινική γλώσσα
Τσεχικά
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο Παλάτσκο[1]
Πανεπιστήμιο της Βιέννης[1]
Πληροφορίες ασχολίας
ΙδιότηταΜοναχός, Γενετιστής
ΕργοδότηςSt Thomas's Abbey in Brno[1]
Αξιοσημείωτο έργοΓενετική
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμααββάς (1868–1884)[1][5][6]
ΒραβεύσειςCommander's Cross of the Order of Franz Joseph
Ιστότοπος
www.mendelweb.org
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Γκρέγκορ Γιόχαν Μέντελ (Gregor Mendel, 20 Ιουλίου[1] 1822 – 6 Ιανουαρίου 1884) ήταν Αυστριακός μοναχός, γνωστός για τις μελέτες που πραγματοποίησε σχετικά με τους μηχανισμούς της κληρονομικότητας χαρακτηριστικών στα φυτά. Προερχόταν από γερμανόφωνη οικογένεια[7] της Σιλεσίας, σε περιοχή που ανήκει στην Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία (σήμερα στην Τσεχία). Συχνά αναφέρεται και ως ο «πατέρας της Γενετικής», εξαιτίας της σημασίας που είχαν οι νόμοι της Μεντελικής κληρονομικότητας και για τη μελέτη της κληρονομικότητας στα υπόλοιπα είδη, συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου. Η αναγνώριση του επιστημονικού έργου του Μέντελ πραγματοποιήθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα, δύο δεκαετίες μετά τον θάνατό του.

Βιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Γκρέγκορ Μέντελ γεννήθηκε στην πόλη Χάιντσεντορφ της τότε Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας. Το ενδιαφέρον του για τις Φυσικές Επιστήμες εκδηλώθηκε αρκετά νωρίς. Κατά τη διάρκεια της παιδικής του ηλικίας ο Μέντελ εργάστηκε ως κηπουρός, ενώ σπούδασε για δύο χρόνια στο Φιλοσοφικό Ινστιτούτο του Όλομουτς. Το 1843 μόνασε στη μονή του τάγματος των Αυγουστινιανών στο Μπρυν (σημερινό Μπρνο, στην Τσεχία). Ο Μέντελ γεννήθηκε με το όνομα Γιόχαν, το όνομα «Γκρέγκορ» το έλαβε με την είσοδό του στη μοναστική ζωή. Χειροτονήθηκε ιερέας το 1847, ενώ το 1850 έδωσε εξετάσεις για τακτικός δάσκαλος, χωρίς όμως επιτυχία. Έναν χρόνο αργότερα στάλθηκε από τη μονή του στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης για σπουδές φυσικής, χημείας, μαθηματικών, ζωολογίας και βοτανικής. Το 1854 επέστρεψε στο Μπρυν και δίδαξε Φυσικές επιστήμες στο Γυμνάσιο της πόλης. Στον κήπο της μονής του Μπρυν, ανάμεσα στα έτη 1856 και 1863, ο Μέντελ καλλιέργησε και μελέτησε περίπου 28.000 μπιζελιές. Τα πειράματα του οδήγησαν στη διατύπωση δύο νόμων σχετικά με τη κληρονομική διάδοση χαρακτηριστικών από γενιά σε γενιά φυτών. Αργότερα οι νόμοι αυτοί έγιναν γνωστοί ως 'νόμοι της Μεντελικής κληρονομικότητας' και αποτέλεσαν γενεσιουργό παράγοντα για την επιστήμη της Γενετικής.

Ο Γκρέγκορ Μέντελ - μνημείο στην πόλη Όλομουτς

Η έλξη του Μέντελ προς τη βοτανική έρευνα βασιζόταν στην αγάπη του για τη φύση. Οι σημειώσεις του Μέντελ στο περιθώριο (πολύ πρόσφατων τότε) έργων του Κάρολου Δαρβίνου επιβεβαιώνουν την υπόθεση ότι παρακολουθούσε από κοντά τις εξελίξεις στον τομέα της βοτανικής, αγοράζοντας και μελετώντας πρόσφατα εκδοθέντα βιβλία. Σημειώνεται βέβαια πως δεν ενδιαφερόταν μόνο για τα φυτά, αλλά και για τομείς όπως η μετεωρολογία και οι θεωρίες της εξέλιξης.

Ο Μέντελ συχνά αναρωτιόταν για τον τρόπο που τα φυτά αποκτούσαν μη τυπικά χαρακτηριστικά. Κατά τη διάρκεια μιας βόλτας του στον κήπο του μοναστηριού, εντόπισε μια μη τυπική ποικιλία του μοσχομπίζελου (lathyrus odoratus). Το μεταφύτευσε δίπλα σε μια τυπική ποικιλία του φυτού και επιδίωξε να παρατηρήσει αν στην επόμενη γενιά θα υπήρχε κάποια αλλαγή των χαρακτηριστικών της. Διαπίστωσε ότι τα φυτά-απόγονοι διατηρούσαν τα βασικά χαρακτηριστικά των προγόνων τους, με άλλα λόγια δεν επηρεάζονταν από το περιβάλλον. Αυτό το απλό πείραμα αποτέλεσε γενεσιουργό αιτία για την ιδέα της κληρονομικότητας.

Το 1865 ο Μέντελ ανακοίνωσε σε δύο συναντήσεις της Φυσιογνωστικής Εταιρίας του Μπρυν τα αποτελέσματά του, τα οποία την ίδια χρονιά δημοσιεύθηκαν σε ένα άρθρο με τον τίτλο «Πειράματα επί του υβριδισμού των φυτών» (Experiments on Plant Hybridization). Ο Μέντελ έστειλε τα αποτελέσματά του στον Ελβετό Καρλ Βίλχελμ φον Νέγκελι, σημαντικό βοτανoλόγο της εποχής, ο οποίος όμως δεν τα θεώρησε σημαντικά. Το 1869 ακολούθησε και δεύτερη δημοσίευσή τους, όμως παρά τις προσπάθειές του, η σημασία της έρευνας του Μέντελ αγνοήθηκε (προσωρινά) από την επιστημονική κοινότητα.

Η εξέλιξη αυτή σίγουρα επηρέασε τον Αυστριακό μοναχό, καθώς αποφάσισε να εγκαταλείψει οριστικά τα πειράματά του (η αλήθεια είναι πως ίσως ούτε ο ίδιος είχε αντιληφθεί τη σημασία των αποτελεσμάτων του, καθώς θεωρούσε πως η εφαρμογή τους περιοριζόταν σε περιορισμένο αριθμό ειδών). Έκτοτε ασχολήθηκε με τη διοίκηση του μοναστηριού του Μπρυν μέχρι το θάνατό του, στις 6 Ιανουαρίου του 1884, από χρόνια νεφρίτιδα.

Ανακαλύπτοντας ξανά την εργασία του Μέντελ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δεν ήταν παρά στις αρχές του 20ού αιώνα που αναγνωρίστηκε η σπουδαιότητα των ιδεών του Μέντελ. Το 1900, το έργο του ανακαλύφθηκε εκ νέου από τους Ούγκο Ντε Βρις (Hugo de Vries), Καρλ Κόρενς και Έριχ φον Τσέρμακ (Erich von Tschermak). Τα αποτελέσματά του σύντομα αντιγράφηκαν πιστά και βρέθηκε η γενετική σύνδεση. Οι βιολόγοι εστίασαν στη θεωρία, επειδή, αν και δεν μπορούσε να εφαρμοσθεί ακόμα σε πολλά φαινόμενα, προσπαθούσε να επιτύχει την κατανόηση σε γονοτυπικό επίπεδο της κληρονομικότητας, στοιχείο που πίστευαν ότι έλειπε από παλαιότερες μελέτες, οι οποίες επικεντρώνονταν σε φαινοτυπικές προσεγγίσεις. Η πιο σημαντική από αυτές τις μεταγενέστερες προσεγγίσεις ήταν η βιομετρική σχολή, του Καρλ Πήρσον (Karl Pearson) και του W.F.R. Weldon, η οποία βασίσθηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό σε στατιστικές μελέτες φαινοτυπικών βιολογικών παραλλαγών. Η πιο ισχυρή αντίθεση σε αυτή τη σχολή προήλθε από τον Γουίλλιαμ Μπέιτσον (Willian Bateson), ο οποίος μάλλον ήταν αυτός που δημοσιοποιούσε περισσότερο από όλους σε εκείνη την πρώιμη εποχή, τα οφέλη της θεωρίας του Μέντελ (η λέξη «γενετική» και μεγάλο μέρος της ορολογίας του κλάδου ξεκίνησε από τον Μπέιτσον). Αυτή η διαμάχη μεταξύ των βιομετρητών και των Μεντελιανών ήταν εξαιρετικά ισχυρή τις πρώτες δύο δεκαετίες του 20ού αιώνα, με τους βιομετρητές να διεκδικούν την στατιστική και μαθηματική αυστηρότητα και οι Μεντελιανοί να διεκδικούν την καλύτερη κατανόηση της βιολογίας. Στο τέλος και οι δύο προσεγγίσεις συντέθηκαν στην σύγχρονη σύνθεση της εξελικτικής βιολογίας, κυρίως μέσα από το έργο του Ρόναλντ Φίσερ (Ronald Fisher) το 1918.

Τα πειραματικά του αποτελέσματα έγιναν αργότερα το αντικείμενο σημαντικών διαφωνιών. Ο στατιστικολόγος Ρόναλντ Φίσερ ανέλυσε τα αποτελέσματα της αναλογίας τού F1 (first filial) και βρήκε ότι ήταν κοντά στην ακριβή αναλογία 3 προς 1, γεγονός που προκαλεί δυσπιστία. Μόνο λίγοι θα κατηγορούσαν τον Μέντελ για επιστημονική παρανομία ή θα τα αποκαλούσαν επιστημονική απάτη -επανάληψη των πειραμάτων του κατέδειξε την ακρίβεια της υπόθεσής του- ωστόσο τα αποτελέσματα συνέχισαν να αποτελούν μυστήριο για πολλούς, παρόλο που συχνά παρατίθεται ως παράδειγμα της τάσης να συγκεντρώνουμε μόνο τις πληροφορίες εκείνες οι οποίες επιβεβαιώνουν την αρχική μας υπόθεση (confirmation bias) και γενικά υπάρχει η υποψία ότι μπορεί και να λογόκρινε τα αποτελέσματά του, διαφορετικά θα σκόνταφτε στο γενετικό δεσμό. Η τυποποιημένη βοτανική συγγραφική συντομογραφία Mendel εφαρμόζεται στα είδη που περιέγραψε.

Ο Μέντελ, ο Δαρβίνος και ο Γκάλτον

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Προτομή του Mendel στο Mendel University of Agriculture and Forestry Brno, Δημοκρατία της Τσεχίας.
Το Αυγουστινιανό Αββαείο του Σαιντ Τόμας στο Μπρνο

Ο Μέντελ έζησε περίπου την ίδια εποχή με τον Βρετανό φυσιοδίφη Κάρολο Δαρβίνο (Charles Darwin)(1809-1882) και πολλοί φαντάστηκαν την ιστορική εξελικτική σύνθεση της φυσικής επιλογής του Δαρβίνου και της γενετικής του Μέντελ κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Ο Μέντελ είχε διαβάσει μια γερμανική μετάφραση του βιβλίου Καταγωγής των ειδών του Δαρβίνου (όπως αποδεικνύεται από τα υπογραμμισμένα χωρία στο αντίγραφο στο μοναστήρι του), αφού τελείωσε το πείραμά του, αλλά πριν δημοσιεύσει την εργασία του. Ορισμένα χωρία της εργασίας του Μέντελ έχουν δαρβινικό χαρακτήρα, απόδειξη του ότι Η καταγωγή των ειδών επηρέασε το γράψιμο του Μέντελ. Ο Δαρβίνος δεν είχε αντίγραφο της εργασίας του Μέντελ, αλλά είχε ένα βιβλίο του Φοκ (Focke) με αναφορές σε αυτή. Ο πιο μεγάλος ειδικός εκείνης της εποχής στην κληρονομικότητα ήταν ο εξάδελφος του Δαρβίνου, Φράνσις Γκάλτον (Francis Galton), ο οποίος είχε μαθηματικές ικανότητες, οι οποίες έλειπαν από το Δαρβίνο και ο οποίος θα μπορούσε να είχε καταλάβει την εργασία, αν την είχε διαβάσει. Σε κάθε περίπτωση, η σύγχρονη εξελικτική σύνθεση δεν ξεκίνησε παρά τη δεκαετία του 1920, εποχή κατά την οποία η στατιστική είχε προχωρήσει αρκετά ώστε να μπορέσει να προχωρήσει με τη γενετική και την εξέλιξη.


Σημειώσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ^ Η ημερομηνία γεννήσεως του Γκρέγκορ Μέντελ ήταν η 20ή Ιουλίου. Συχνά αναφέρεται και η 22η Ιουλίου, η ημερομηνία βάπτίσεώς του. Στη βάπτισή του όμως πέθανε η μητέρα του.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 www.biography.com/people/gregor-mendel-39282. Ανακτήθηκε στις 29  Αυγούστου 2018.
  2. ↑ 2,0 2,1 (Αγγλικά) BillionGraves. 45878033.
  3. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12298563v. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  4. ↑ CONOR.SI. 159066467.
  5. ↑ www.opatstvibrno.cz/opatstvi/historie-augustinianu-v-brne.html.
  6. ↑ (Τσεχικά) Olomouc City Library regional database. tritius.kmol.cz/authority/766809. Ανακτήθηκε στις 26  Σεπτεμβρίου 2024.
  7. ↑ Solitude of a Humble Genius – Gregor Johann Mendel: Volume 1: Formative Years, Jan Klein and Norman Klein, pp 91–103

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • William Bateson: Mendel's Principles of Heredity, a Defense, 1η έκδοση, Cambridge University Press, Λονδίνο 1902 On-line φωτοστατική αποτύπωση: Electronic Scholarly Publishing
  • Robin Marantz Henig: Monk in the Garden: The Lost and Found Genius of Gregor Mendel, the Father of Genetics, Houghton Mifflin, May, 2000, hardcover, 292 σελίδες, ISBN 0-395-97765-7; trade paperback, Houghton Mifflin, May, 2001, ISBN 0-618-12741-0
  • Robert Lock: Recent Progress in the Study of Variation, Heredity and Evolution, London, 1906
  • Reginald Punnett: Mendelism, Cambridge 1905
  • Curt Stern και Sherwood, E.R.: The Origin of Genetics, 1966
  • Colin Tudge: In Mendel's footnotes, ISBN 0-09-928875-3
  • Bartel Leendert van der Waerden: Mendel's experiments Centaurus, τόμ. 12, σσ. 275-288 (1968), ανασκευάζει τους ισχυρισμούς περί «λειάνσεως» των δεδομένων
  • James Walsh: Catholic Churchmen in Science, Dolphin Press, Philadelphia 1906

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Γκρέγκορ_Μέντελ&oldid=10837512"