Διαδούμενος
.jpg)
Ο Διαδούμενος («αυτός που τοποθετεί διάδημα», χαρακτηριστικό έπαθλο των αθλητών) είναι τύπος αγάλματος που αποδίδεται στον γλύπτη Πολύκλειτο, και αποτελεί ένα από τα γνωστότερα έργα της αρχαίας ελληνικής γλυπτικής που παρουσιάζουν εξιδανικευμένες αναπαραστάσεις νεαρών ανδρών αθλητών.
Ο Διαδούμενος είναι ο νικητής ενός αθλητικού αγώνα, γυμνός ακόμα μετά τον αγώνα και σηκώνοντας τα χέρια του για να δέσει το διάδημα, μια κορδέλα που προσδιορίζει τον νικητή και η οποία στο χάλκινο πρωτότυπο περίπου του 420 π.Χ. θα ήταν μια μπρούτζινη κορδέλα.[1] Η φιγούρα στέκεται σε αντίθεση με το βάρος της στο δεξί του πόδι, το αριστερό του γόνατο ελαφρώς λυγισμένο και το κεφάλι ελαφρώς κεκλιμένο προς τα δεξιά, ανεξάρτητο, φαινομενικά χαμένο στις σκέψεις του. Ο Φειδίας αναφέρεται ότι έφτιαξε ένα άγαλμα ενός νικητή στην Ολυμπία όταν έδενε την κορδέλα γύρω από το κεφάλι του. Εκτός από τον Πολύκλειτο, μορφές αυτού του είδους δημιούργησαν και οι διάδοχοί του Λύσιππος και Σκόπας.
Ρωμαϊκά αντίγραφα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τόσο η Φυσική Ιστορία του Πλίνιου όσο και ο Φιλοψεύδης του Λουκιανού[2] περιέγραψαν ρωμαϊκές μαρμάρινες εκδοχές ενός Διαδουμένου που μιμούνταν ελληνικά χάλκινα πρωτότυπα, ωστόσο δεν αναγνωρίστηκε μέχρι το 1878[3] ότι το ρωμαϊκό μαρμάρινο άγαλμα από το Βαισόν-λα-Ρομαίν (Ρωμαϊκό Βάσιο) στο Βρετανικό Μουσείο και δύο άλλα αναπαριστούν το χαμένο χάλκινο πρωτότυπο του Πολυκλείτου.[4] Ο Πλίνιος κατέγραψε ότι το πρωτότυπο του Πολυκλείτου αποκτήθηκε σε δημοπρασία στην τιμή των εκατό ταλάντων, ένα τεράστιο ποσό στην Αρχαιότητα, όπως τόνισε ο Άντολφ Φουρτβένγκλερ.[5] Πράγματι, τα ρωμαϊκά μαρμάρινα αντίγραφα πρέπει να αφθονούν, κρίνοντας από τον αριθμό των αναγνωρίσιμων θραυσμάτων και πλήρων έργων, όπως ένα κεφάλι στο Λούβρο, ένα πλήρες παράδειγμα στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, ένα άλλο πλήρες παράδειγμα στο Μουσείο Πράδο και ένα άλλο πλήρες παράδειγμα κάπως διαφορετικού χαρακτήρα, το κάπως μικρότερου του πραγματικού μεγέθους ρωμαϊκό μαρμάρινο άγαλμα Διαδούμενος των Φαρνέζε στο Βρετανικό Μουσείο, το οποίο διατηρεί το άκρο της ταινίας που πέφτει από το δεξί χέρι. Μια άλλη εκδοχή στο Βρετανικό Μουσείο, ελαφρώς κατεστραμμένη αλλά σε κατά τα άλλα λογική κατάσταση, είναι από το Βαισόν της Γαλλίας. Πιο ελεύθερες εκδόσεις χυτεύτηκαν σε μικρότερη κλίμακα ως χάλκινα αγαλματίδια[6] και η κεφαλή του τύπου Διαδουμένου εμφανίζεται σε πολλά ρωμαϊκά εγχάρακτα πετράδια.[7]
Ο μαρμάρινος Διαδούμενος από τη Δήλο στο Εθνικό Μουσείο της Αθήνας έχει τον μανδύα του νικητή και τη φαρέτρα του πάνω στο κούτσουρο του δέντρου, υπονοώντας ότι είναι ο νικητής σε έναν αγώνα τοξοβολίας, με πιθανή σιωπηρή αναφορά στον Απόλλωνα, ο οποίος απεικονιζόταν, επίσης ως εξιδανικευμένος νέος.
Σύγχρονη υποδοχή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ένα σημάδι της συνεχιζόμενης καλλιτεχνικής αξίας που δόθηκε στον τύπο Διαδούμενος στη σύγχρονη εποχή, αφού επανασυνδέθηκε με τον Πολύκλειτο το 1878, μπορεί να αντληθεί από το γεγονός ότι ένα αντίγραφο ήταν ανάμεσα στα γλυπτά που τοποθετήθηκαν στην οροφή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, όταν ολοκληρώθηκε το 1889,[8] και ότι η Αφροδίτη του Εσκουιλίνου έχει μερικές φορές ερμηνευτεί ως γυναικεία εκδοχή του τύπου διαδούμενος (διαδούμενη ή γυναίκα που δένει ένα διάδημα).
Σημειώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ In Hellenistic times the diadem became a symbol of royalty; in the Polyclitan Diadumenos, however, the action is still a simple tying-on of the winner's headband.
- ↑ Pliny's Natural History, xxxiv.55f; Philopseudes, 18, praising the Diadoumenos for its beauty
- ↑ Adolf Michaelis, 1878. "Tre statue Policlitee", Annali dell'Instituto di Corrispondenza Archeologica pp 5-30, noted in Haskell and Penny 1981:118, note 11.
- ↑ The hands have been lost.
- ↑ Furtwängler, Masterpieces of Greek Sculpture: A Series of Essays on the History of Art (Heineman) 1895:245, in a chapter "Diadumenos and Doryphoros" that recreates Polyclitus' artistic development in confident detail that would no longer be considered possible.
- ↑ For example, the bronze statuette conserved in the Cabinet des médailles of the Bibliothèque nationale
- ↑ The less often seen full figure appears on a plasma gem described and illustrated by Sidney Colvin, "A New Diadumenos Gem", The Journal of Hellenic Studies 2 (1881:352-353)
- ↑ Francis Haskell and Nicholas Penny, 1981. Taste and the Antique: The Lure of Classical Sculpture 1500-1900 (Yale University Press), p. 107.
Βιβλιογραφικές αναφορές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Herbert Beck, Peter C. Bol, Maraike Bückling (Hrsg. ): Polyklet. Der Bildhauer der griechischen Klassik. Ausstellung im Liebieghaus-Museum Alter Plastik Frankfurt am Main . Von Zabern, Mainz 1990(ISBN 3-8053-1175-3)
- Detlev Kreikenbom: Bildwerke nach Polyklet. Kopienkritische Untersuchungen zu den männlichen statuarischen Typen nach polykletischen Vorbildern. «Δισκοφόρος», Ερμής, Δορυφόρος, Ηρακλής, Διαδούμενος . Mann, Βερολίνο 1990,(ISBN 3-7861-1623-7)