Διπλωματικό Σώμα

Με τον όρο Διπλωματικό Σώμα χαρακτηρίζεται το σύνολο των ξένων διπλωματικών αντιπροσώπων που είναι διαπιστευμένοι σε μία χώρα.

Στη συνήθη χρήση του ο όρος πολλές φορές αποδίδεται λανθασμένα ως το σύνολο των διπλωματικών υπαλλήλων ενός κράτους. Η σειρά των μελών του Διπλωματικού Σώματος (Δ.Σ.) καθορίζεται αφενός από την τάξη στην οποία ανήκει έκαστος και αφετέρου επί της αρχαιότητας, δηλαδή από την χρονολογία της άφιξής του και της υποβολής των διαπιστευτηρίων του στον Αρχηγό του Κράτους.

Γενικά

Στον όρο αυτό περιλαμβάνονται κυρίως οι Αρχηγοί των διπλωματικών αντιπροσωπειών των Πρεσβειών, ενώ σε πολλά κράτη περιλαμβάνεται όλο το προσωπικό των Πρεσβειών που φέρει διπλωματικό χαρακτήρα, π.χ. σύμβουλοι, γραμματείς, ακόλουθοι (εμπορικοί, στρατιωτικοί, ναυτικοί), διερμηνείς κ.λπ. Ο κατάλογος του προσωπικού αυτών ανακοινώνεται στο Υπουργείο Εξωτερικών της χώρας που ενημερώνεται για κάθε επερχόμενη μεταβολή. Η οικογένεια του προσωπικού που φέρει τη διπλωματική ιδιότητα θεωρείται επίσης μέλος του Δ.Σ. ως "συμμεριζόμενη την τάξη και την παράσταση του διπλωματικού υπαλλήλου".

Για άλλα συγγενικά μέλη εκτός των τέκνων, όπως αδέλφια, ξαδέλφια, ανίψια κ.λπ., διατυπώνονται διάφορες απόψεις που περισσότερο φέρονται στην πράξη να ασκούν κάποια υπηρεσία μέσα στις Πρεσβείες όπου μόνο υπό αυτή την ιδιότητα περιλαμβάνονται στον όρο.

Αντιπρόσωποι (πιθανώς και διαπιστευμένων) κρατών που ακόμα αυτά δεν αποτελούν ισότιμα μέλη της λεγόμενης διεθνούς κοινωνίας δε θεωρούνται μέλη του Διπλωματικού Σώματος, (π.χ. τυχόν αντιπροσωπεία των Κούρδων). Το θέμα αυτό, κατά την υφιστάμενη πρακτική των κρατών παραμένει ακόμα ανοικτό, χωρίς να έχει δοθεί οριστική λύση για ισότιμη συμμετοχή, περισσότερο από πολιτική σκοπιμότητα.

Υπόσταση

Στο από 19 Μαρτίου 1815 πρωτόκολλο του Συνεδρίου της Βιέννης (1815) που είχε συνέλθει δυνάμει της πρώτης Συνθήκης των Παρισίων (1814), αν και έγινε η πρώτη προσπάθεια στην εγκαθίδρυση ενός «πραγματικού και διαρκούς συστήματος ισορροπίας» μεταξύ των τότε Ηγεμονιών, και καθιέρωσε τις τάξεις των διπλωματικών υπαλλήλων, δεν υπήρξε όρος για το Δ.Σ. Συνεπώς το Διπλωματικό Σώμα δεν αποτελεί ούτε σωματείο, ούτε κάποιο νομικό πρόσωπο με δικαιώματα και υποχρεώσεις. Απλά τα μέλη του συνιστούν σώμα όχι τόσο από νομική υποχρέωση, όσο περισσότερο από ηθική, χωρίς όμως αυτή η συνένωση να επηρεάζει έστω και κατ΄ ελάχιστο τις ενέργειες του κάθε διπλωματικού απεσταλμένου.

Διπλωματικοί Βαθμοί

Σύμφωνα με το Άρθρο 89, παρ. 1 του νόμου 3566/2007, οι βαθμοί των υπαλλήλων του Ελληνικού Διπλωματικού Κλάδου είναι οι εξής, από τους οποίους οι τρεις πρώτοι ονομάζονται πρεσβευτικοί:

Πρέσβυς
Πληρεξούσιος Υπουργός Α'
Πληρεξούσιος Υπουργός Β'
Σύμβουλος Πρεσβείας Α'
Σύμβουλος Πρεσβείας Β'
Γραμματέας Πρεσβείας Α'
Γραμματέας Πρεσβείας Β'
Γραμματέας Πρεσβείας Γ'
Ακόλουθος Πρεσβείας
(Βοηθός Ακολούθου Πρεσβείας)

Οι ακόλουθοι δεν είναι κατ' ανάγκη μέλη της διπλωματικής αποστολής, αλλά ακόλουθοι (attaché) αυτής. Επίσης, οι ακόλουθοι διακρίνονται ανάλογα με τον τομέα, που εκπροσωπούν, σε εμπορικούς, επιστημονικούς, μορφωτικούς, νομικούς, οικονομικούς, στρατιωτικούς, ναυτικούς, αεροπορικούς, ναυτιλιακούς, άμυνας, υγείας, πολιτισμού, τουρισμού, γεωργίας, τύπου κ.ά.

Στη σύγχρονη διπλωματική πρακτική, υπάρχουν πολλοί διπλωματικοί βαθμοί κάτω από τον Πρέσβη. Δεδομένου ότι οι περισσότερες αποστολές τώρα διευθύνονται από πρέσβη, αυτοί οι βαθμοί σπάνια υποδεικνύουν τη σχετική σημασία μιας αποστολής (ή του έθνους υποδοχής της), αλλά αντικατοπτρίζουν την ατομική αρχαιότητα του διπλωμάτη στο πλαίσιο της διπλωματικής του σταδιοδρομίας και του διπλωματικού σώματος του κράτους υποδοχής.

Σημασία

Το Διπλωματικό Σώμα παρουσιάζει μεγάλη ηθική και πολιτική βαρύτητα σ΄ ένα κράτος, που εκδηλώνεται κυρίως στις περιπτώσεις εκείνες των παραστάσεων ή διατυπώσεων διαμαρτυριών χωρίς να χαρακτηρίζονται επίσημες επεμβάσεις στα εσωτερικά ζητήματα της Χώρας. Τέτοιες ενέργειες του Δ.Σ. επιβάλλονται ιδίως σε περιπτώσεις απειλής γενικών συμφερόντων της διεθνούς κοινωνίας από πράξεις ή τυχόν παραλείψεις του κράτους, όταν π.χ. παραβιάζονται συνεχώς κάποιες αρχές πολιτισμού ή ακόμα και προνόμια των διπλωματικών υπαλλήλων.
Σε τέτοιες περιπτώσεις θεωρείται ότι το Δ.Σ. αντιπροσωπεύει την αλληλεγγύη των κρατών από τα οποία συγκροτείται, αναλαμβάνοντας έτσι την προστασία συμφερόντων που απειλούνται.

Πρύτανης Δ.Σ.

Ο επικεφαλής του Δ.Σ. ονομάζεται Πρύτανης που δεν εκλέγεται αλλά αυτοδίκαια προΐσταται λόγω αρχαιότητας τοπικής υπηρεσίας (Χώρας) και που συνήθως είναι απεσταλμένος α’ τάξεως (Πρέσβης). Ομοίως χαρακτηρίζεται και ο απεσταλμένος α’ τάξεως αποστολικός νούντσιος του Πάπα σε καθολικά κράτη. Σε περίπτωση που δεν υφίσταται τέτοιος, τότε τη θέση του Πρύτανη αναλαμβάνει ο αρχαιότερος έκτακτος απεσταλμένος ή ο πληρεξούσιος υπουργός.
Στα καθήκοντα του Πρύτανη του Δ.Σ. περιλαμβάνονται η πρόσκληση των επικεφαλής των Πρεσβειών σε σύσκεψη για την επίλυση λεπτών διπλωματικών διαφορών μεταξύ των μελών που τυχόν έχουν ενσκήψει, η αντιπροσώπευση του Δ.Σ. στις διάφορες εκδηλώσεις και διπλωματικές συναθροίσεις στις οποίες μπορεί και να λάβει το λόγο, εξ ονόματος όμως του ιδίου ως εκ της θέσεώς του, καθώς και η ενασχόλησή του με ζητήματα που ενδιαφέρουν τα μέλη παρέχοντας πολύτιμες πληροφορίες λόγω της μακρόχρονης παραμονής του.

Σημειώσεις

Η τυπική αρχαιότητα των μελών του Δ.Σ. αρχίζει από της ημερομηνίας της ανακοίνωσης της άφιξης του κάθε απεσταλμένου. Στη πράξη όμως ακολουθείται ουσιαστικά από την ημερομηνία της επίδοσης των διαπιστευτηρίων.
Το Διπλωματικό Σώμα προσκαλείται και παρίσταται σε όλες τις εθνικές επετείους, επίσημες τελετές και συγκεντρώσεις της Χώρας.
Τα οχήματα των μελών του Δ.Σ. φέρουν πράσινες πινακίδες με τα χαρακτηριστικά γράμματα CD ακολουθούμενα από το διψήφιο ή τριψήφιο αριθμό της Πρεσβείας και τον αύξοντα αριθμό της σειράς τάξης π.χ. 01 Πρέσβης, 02 Γραμματέας κ.λπ., και στις επίσημες παραστάσεις φέρουν πρόσθετα (δεξιά) τη σημαία της Χώρας τους.
Σε αντιδιαστολή με τον όρο Δ.Σ., το σύνολο των διπλωματικών υπαλλήλων μιας μόνο Χώρας (Πρεσβείας) στη Χώρα υποδοχής ονομάζεται διπλωματική αποστολή.

Δείτε επίσης

Πηγές

"Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Δρανδάκη" τ.Θ΄, σ.435-436
"Διεθνές Δίκαιο" – Ανδρέα Ζιμπουλάκη – Αθήνα 1979. σ.151
"Διεθνείς Συνθήκες" – Χαραλ. Νικολάου – Αθήνα 1996, σ.57