Η ρομεηκη γλοσα
| Συγγραφέας | Γιάνης Βηλαράς |
|---|---|
| Τίτλος | Η ρομεηκη γλοσα |
| Γλώσσα | Ελληνικά |
| Ημερομηνία δημοσίευσης | 1814 |
| Θέμα | δοκίμιο ποίηση μετάφραση |
| δεδομένα () | |
Η ρομεηκη γλοσα[σημ. 1] είναι τίτλος βιβλίου του Έλληνα ποιητή και μαχητικού υπερμάχου του δημοτικισμού Γιάνη Βηλαρά. Το βιβλίο τυπώθηκε στην Κέρκυρα το 1814 και είναι αφιερωμένο στον προσωπικό φίλο του ποιητή Αθανάσιο Ψαλίδα. Με το βιβλίο αυτό ο Γιάνης Βηλαράς εκφράζει τις γλωσσικές και ορθογραφικές του πεποιθήσεις, οι οποίες ήταν πολύ ριζοσπαστικές όχι μόνο για την εποχή εκείνη, αλλά και σήμερα, αφού κατάργησε την ιστορική ορθογραφία και πρότεινε την φωνητική ορθογραφία (καταργώντας τα διπλά σύμφωνα, τα ποικίλα φωνήεντα που εκφράζουν τον ίδιο φθόγγο, τόνους και πνεύματα).[σημ. 2] Η ρομεηκη γλοσα είναι το μοναδικό βιβλίο που εξέδωσε ο Βηλαράς όσο ζούσε,[2] ενώ από το 1816 και μετά σταμάτησε να ασχολείται με γλωσσικά ζητήματα, μετρίασε τη δυναμική με την οποία υποστήριζε τις ορθογραφικές και γλωσσικές του θέσεις και υιοθέτησε την ιστορική ορθογραφία.[1]
Περιεχόμενο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το βιβλίο εκτείνεται σε 49 σελίδες και αποτελείται από τα εξής μέρη:
- Εισαγωγή απευθυνόμενη στον Αθανάσιο Ψαλίδα στον οποίο αφιερώνεται το έργο.
- Πρόλογο που τιτλοφορείται Προς τους αναγνοστες.
- Κείμενο όπου εκτίθεται η γραμματική του έργου και τιτλοφορείται Μηκρη ορμηνια για τα γραματα, κε ορθογραφηα της ρομεηκης γλοσας.
- Τέσσερα ποιήματα: Ημνος στον εροτα, Ανηξη, Μεληση και Πουλακη.
- Μεταφράσεις από τον Ανακρέοντα.
- Μετάφραση από τον διάλογο Κρίτων του Πλάτωνα.
- Μετάφραση από το δεύτερο βιβλίο του Θουκυδίδη.
Κριτική και επίδραση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Κυριάκος Σ. Κατσιμάνης, στη μελέτη του «Προτάσεις κατάργησης της ιστορικής ορθογραφίας: Αθανάσιος Ψαλίδας – Ιωάννης Βηλαράς», αναφέρει την ένσταση ότι με την κατάργηση της ιστορικής ορθογραφίας θα απαιτούνταν τεράστια έξοδα, προκειμένου να ξανατυπωθούν σε φωνητική ορθογραφία τόσα πολλά ελληνικά έργα, αλλά παράλληλα θεωρεί ότι ο Αθανάσιος Ψαλίδας και ο Ιωάννης Βηλαράς αντιπροσωπεύουν μια ηρωική σελίδα στην ιστορία του γλωσσικού ζητήματος και η αποτίμηση της συμβολής τους στην προώθηση του μεγάλου θέματος του δημοτικισμού είναι σε γενικές γραμμές ανεπιφύλακτα θετική. Ο Γιώργος Ανδρειωμένος και η Χρυσούλα Καραντζή, στη μελέτη τους «Οι απόψεις των προδρόμων υπέρ μιας κοινής γλώσσας με αφετηρία τη γλώσσα της λογοτεχνίας: Ρήγας Φεραίος – Ιωάννης Βηλαράς – Αθανάσιος Χριστόπουλος», χαρακτηρίζουν τις μεταφράσεις του Πλάτωνα και του Θουκυδίδη από τον Βηλαρά δείγματα αληθινής λογοτεχνικής αναδημιουργίας του πρωτοτύπου, που εξυπηρετούν τους στόχους του ποιητή για καλλιέργεια του γλωσσικού οργάνου και του παιδαγωγικού ρόλου της λογοτεχνίας.[1]
Ο απόηχος του έργου «Η ρομεηκη γλοσα» έφτασε μέχρι το 1928, οπότε ο Δημήτρης Γληνός δημοσίευσε σε συνέχειες το άρθρο «Το κύμα της αγραματωσύνης» στον «Νέο Δρόμο», το περιοδικό του Εκπαιδευτικού Ομίλου. Στη θεραπεία που πρότεινε για την καθυστέρηση του εκπαιδευτικού συστήματος περιέλαβε τη φωνητική ορθογραφία, αλλά και την εισαγωγή του λατινικού αλφαβήτου. Σαράντα χρόνια αργότερα ο κλασικός φιλόλογος Αντώνης Μυστακίδης, που έμεινε γνωστός με το ψευδώνυμο Μεσεβρινός, άρχισε από τη Σουηδία την έκδοση των «Τετραδίων του Ρήγα» μ’ ένα ιδιότυπο μονοτονικό, καταργώντας τις διφθόγγους. Το 1960 ένας ανερχόμενος σκιτσογράφος, ο Μποστ, εξέδωσε «Το λέφκομα μου» και τα επόμενα χρόνια ακολούθησε ένας θίασος από ανορθόγραφες καρικατούρες που διακωμωδούσαν με έμμετρο στυλ την ημιμάθεια, τον νεοπλουτισμό και την ξενομανία των Νεοελλήνων.[3]
Σημειώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Ο τίτλος του βιβλίου, χωρίς τόνους, είναι σύμφωνος με τη φωνητική ορθογραφία του Γιάνη Βηλαρά.[1]
- ↑ Ο Κυριάκος Σ. Κατσιμάνης, στη μελέτη του «Προτάσεις κατάργησης της ιστορικής ορθογραφίας: Αθανάσιος Ψαλίδας – Ιωάννης Βηλαράς», αναφέρει ότι η αρχική σύλληψη της φωνητικής ορθογραφίας ανήκει στον Κορίνθιο γιατρό Γεώργιο Καλαρά, ο οποίος από το 1804 είχε έτοιμη μια «Δοκιμι γραματικις τις γλοσας μας», που η εκτύπωσή της δεν πραγματοποιήθηκε τελικά ποτέ.[1]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Συλλογικό έργο. Το γλωσσικό ζήτημα: σύγχρονες προσεγγίσεις. Επιστημονική επιμέλεια Γεώργιος Μπαμπινιώτης. Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων. Αθήνα. 2011. ISBN 978-960-6757-48-8.
- ↑ Βηλαράς Ιωάννης. greek-language.gr. Ανακτήθηκε στις 30/03/2025.
- ↑ Δουγλερίδης Δημήτρης. Η Ρομεηκη γλοσα του Ιωάννη Βηλαρά. tanea.gr. 25/01/2013. Ανακτήθηκε στις 30/03/2025.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Η ρομεηκη γλοσα. Το βιβλίο σε μορφή PDF στην ψηφιακή βιβλιοθήκη νεοελληνικών σπουδών Ανέµη.