Καιροσκοπισμός
Ο όρος καιροσκοπισμός, ή οπορτουνισμός (οππορτουνισμός), εκ του αγγλικού όρο opportunism, είναι κοινωνικός και περισσότερο πολιτικός όρος που σχετίζεται με πολιτικές περιστάσεις και όχι με τον μετεωρολογικό καιρό. Με τη χρήση του όρου αυτού χαρακτηρίζεται κυρίως σκωπτικά η τακτική των πολιτικών κομμάτων κατά την οποία, στη πράξη, ακολουθείται κάποια πέραν του δέοντος προσαρμογή, ή αναπροσαρμογή θέσεων επί των θεωρητικών αρχών τους κατά αναφυόμενες περιστάσεις, σε βάρος πάντα των πάγιων ιδεολογιών τους.
Γενικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ειδικότερα η χρήση της έννοιας αυτής υπερβαίνει σε βαθμό ή ξεφεύγει από τη λελογισμένη, ή καλώς εννοούμενη, (και πολλές φορές απαραίτητη), προσαρμογή στην αντικειμενική πραγματικότητα, υπέρ των αρχών. Με τον καιροσκοπισμό συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο, υποδουλώνεται η ιδεολογία έναντι κάποιας σκοπιμότητας, σε βάρος των πάγιων αρχών.
Γενικότερα όμως ο καιροσκοπισμός απαντάται ως συνειδητή συμπεριφορά και από πρόσωπα, ομάδες και οργανώσεις σε όλους σχεδόν τους χώρους μιας κοινωνίας. Αυτό έχει ως συνέπεια η συμπεριφορά αυτή να εξετάζεται ιδιαίτερα εκτός από την πολιτική και από την κοινωνιολογία, τη ψυχολογία, την εξελικτική βιολογία, την οικονομία, κ.ά. επιστήμες, όπου σε ορισμένες των περιπτώσεων αναλύεται ως θεμιτή συμπεριφορά και σε άλλες ως αθέμιτη, μέχρι και ανήθικη.
Κατ' επέκταση καιροσκόπος χαρακτηρίζεται οποιοσδήποτε που εκμεταλλευόμενος μία κατάσταση ενεργεί προς ίδιο όφελος. Σημειώνεται ότι καιροσκόποι λέγονται επίσης, (και που δεν πρέπει να συγχέονται), και εκείνοι των οποίων τα επαγγέλματα επηρεάζονται άμεσα από τα καιρικά φαινόμενα, με συνέπεια να παρακολουθούν τον καιρό, (καιροσκοπία), για να πράξουν ανάλογα, όπως π.χ. γεωργοί, ψαράδες, κτίστες, κ.λπ.
Ο οπορτουνισμός στο ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οπορτουνιστές (καιροσκόποι με μικροαστικές αντιλήψεις) χαρακτηρίστηκαν τα περισσότερα μέλη της ιδρυτικής γενιάς του ΣΕΚΕ, όπως οι Νίκος Δημητράτος, Αριστοτέλης Σίδερης, Γιώργος Γεωργιάδης, Αβραάμ Μπεναρόγια και άλλοι. Τα μέλη αυτά χαρακτηρίστηκαν οπορτουνιστές και οι πολιτικές τους θέσεις οπορτουνιστικές γιατί θεωρούσαν πως δεν είχαν ωριμάσει οι συνθήκες για επαναστατική δράση του εργατικού κινήματος, αντιτάχθηκαν στη λεγόμενη μπολσεβικοποίηση του κόμματος και τη σύνδεσή του με την Κομμουνιστική Διεθνή.[1]
Στην Α' Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του ΣΕΚΕ (Φεβρουαρίος 1922) υποστήριξαν τη γενικότερη αναθεώρηση της γραμμής του κόμματος και επέτυχαν να υιοθετήσει το κόμμα τη θέση της Μακράς νομίμου υπάρξεως, σύμφωνα με την οποία: "Το Κόμμα διατρέχον ακόμη περίοδον οργανώσεως και προπαγάνδας, έχει ανάγκην μακράς νομίμου υπάρξεως"[2].
Το κόμμα με αυτή τη θέση εγκατέλειπε προσωρινά τον επαναστατικό προσανατολισμό του. Η θέση αυτή προκάλεσε την αντίθεση πολλών μελών και στελεχών του κόμματος και γρήγορα τέθηκε ζήτημα αναθεώρησής της, πράγμα που έγινε στο 1ο Έκτακτο Συνέδριο το Νοέμβριο του 1922.
Τα μέλη αυτά εκκινώντας από σοσιαλιστικές θέσεις δεν θέλησαν να υιοθετήσουν κομμουνιστικές και μάλλον παρέμειναν στον ιδεολογικό χώρο του θεωρητικού σοσιαλισμού. Τελικά διαγράφηκαν από το ΣΕΚΕ το 1923 και 1924 στο 2ο και 3ο έκτακτο Συνέδριο του κόμματος.[1] Μετά τη διαγραφή τους συμμετείχαν σε κινήσεις για ίδρυση σοσιαλιστικών κομμάτων, που δεν τελεσφόρησαν ή ήταν βραχύβιες.
Ο Νίκος Ζαχαριάδης για τα μέλη αυτά της ιδρυτικής γενιάς του ΣΕΚΕ, αρκετά χρόνια αργότερα, έλεγε ότι "δεν μπόρεσαν να αποβάλλουν τη μικροαστική νοοτροπία και να αποκτήσουν μπολσεβίκικη. Ο μπολσεβίκος δεν μπόρεσε να επικρατήσει του μικροαστού".
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου, τομ.10ος, σελ.54
- Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, Α' τόμος 1919-1949, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2012
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Opportunism στο Wikimedia Commons
Λεξιλογικός ορισμός του καιροσκοπισμός στο Βικιλεξικό
