Χριστόφορος Κολόμβος

Χριστόφορος Κολόμβος
Προσωπικά στοιχεία
Θάνατος	20  Μαΐου 1506 Βαγιαδολίδ
Υπηκοότητα	Δημοκρατία της Γένοβας
Σύζυγος	Φιλίπα Μονίς Περεστρέλο (από 1479)
Σύντροφος	Μπεατρίζ Ενρίκε ντε Αράνα
Παιδιά	Φερδινάνδος Κολόμβος Ντιέγκο Κολόμπους
Επάγγελμα	εξερευνητής ναυτικός θαλασσοπόρος οδοιπόρος εφευρέτης
Υπογραφή
Αξίωμα	profanador και Viceroy of the Indies
Σχετικά πολυμέσα

Ο Πόμπος (ιταλικά: Cristoforo Colombo, μεταξύ 26 Αυγούστου και 31 Οκτωβρίου 1451 – 20 Μαΐου 1506) ήταν Ιταλός θαλασσοπόρος και χαρτογράφος που έγινε διάσημος επειδή ανακάλυψε την Αμερική το 1492.

Οι ιστορικοί θεωρούν ιστορικό ορόσημο το γεγονός της άφιξής του στην Αμερική το 1492 και αποκαλούν την περίοδο πριν από αυτό προκολομβιανή. Παρότι υπάρχουν αρκετές ενδείξεις επαφών μεταξύ της Αμερικής με τις άλλες ηπείρους, ο Κολόμβος πιστώνεται με την ανακάλυψη της Αμερικής, καθώς το ταξίδι του σηματοδότησε την έναρξη του αποικισμού της Νέας Γης, όπως αποκαλούνταν εναλλακτικά η αμερικανική ήπειρος.

Πραγματοποίησε τέσσερα ταξίδια σε αμερικανικά εδάφη. Το πρώτο του ξεκίνησε στις 3 Αυγούστου του 1492 από το λιμάνι «Πάλος ντε λα Φροντέρα» και έφτασε στο «Γουαναχάνι» (στις σημερινές Μπαχάμες) στις 12 Οκτωβρίου 1492.

Το κράτος Κολομβία στη Ν. Αμερική και ο αστεροειδής 327 Κολομβία (327 Columbia), που ανακαλύφθηκε το 1892, πήραν το όνομά τους από αυτόν τον διάσημο θαλασσοπόρο.

Βιογραφία

Η καταγωγή του Κολόμβου είναι αντικείμενο διαφωνίας και πολλές περιοχές διεκδικούν την προέλευσή του. Το πιθανότερο είναι ότι γεννήθηκε στη Γένοβα, αλλά μερικοί ισχυρίζονται ότι κατάγεται είτε από την ισπανική Αραγωνία, είτε από τη Γαλικία, είτε από την Πορτογαλία. Πιστεύεται γενικότερα πως ο Χριστόφορος Κολόμβος γεννήθηκε ανάμεσα στις 25 Αυγούστου και στις 31 Οκτωβρίου 1451 στη Γένοβα. Ο πατέρας του, Δομίνικος Κολόμβος ανήκε στη μεσαία τάξη και δούλευε στη Γένοβα και στη Σαβόνα. Η μητέρα του ονομαζόταν Σουζάνα Φονταρόσσα και τα αδέρφια του Βαρθολομαίος, Τζιοβάννι Πελεγκρίνο και Τζάκοπο.

Ο Κολόμβος δεν έγραψε στη μητρική του γλώσσα. Σε ένα από τα κείμενά του ισχυρίζεται ότι πήγε στη θάλασσα σε ηλικία 10 ετών. Το 1470 η οικογένειά του μετακόμισε στη Σαβόνα. Πέθανε στα Βαγιαδολίδ της Ισπανίας το 1506, ετάφη σε μοναστήρι της πόλης, τρία χρόνια αργότερα η σορός του μεταφέρθηκε σε μοναστήρι της Σεβίλλης και το 1537 στον Καθεδρικό του Αγίου Δομίνικου στο νησί Ισπανιόλα. Μαζί μεταφέρθηκε και η σορός του γιου του Ντιέγκο. Το 1795, η Ισπανία παραχώρησε το νησί στη Γαλλία και οι δύο σοροί μεταφέρθηκαν εκ νέου στην Ιβηρική Χερσόνησο. Ωστόσο, υπάρχει το ενδεχόμενο να έγινε λάθος κατά τη μεταφορά, δεδομένου ότι το 1877 ανακαλύφθηκε τυχαία στον Άγιο Δομίνικο ένας τάφος, στον οποίο υπήρχε η επιγραφή: «Ο Διαπρεπής και Εξέχων, Δον Κρίστομπαλ Κολόν».

Τα πρώτα χρόνια

Υπό την κυριαρχία της αυτοκρατορίας των Μογγόλων στην Ασία οι Ευρωπαίοι είχαν πρόσβαση στην Ινδία και την Κίνα μέσω ενός ασφαλούς περάσματος, του λεγόμενου «Δρόμου του μεταξιού». Έτσι, οι Ευρωπαίοι μπορούσαν να προμηθεύονται χρήσιμα αγαθά όπως μετάξι, μπαχαρικά και οπιούχα. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453, το πέρασμα αυτό έγινε δύσκολα προσβάσιμο και επικίνδυνο. Τότε οι Πορτογάλοι θαλασσοπόροι αναζήτησαν τρόπο να φτάσουν στην Ασία πλέοντας γύρω από την Αφρική, κάτι που πέτυχε ο Βαρθολομαίος Ντιάζ ο οποίος έφτασε στο Ακρωτήρι Καλής Ελπίδας (στη σημερινή Νότια Αφρική). Παράλληλα, τα αδέρφια του Κολόμβου είχαν επινοήσει ένα διαφορετικό σχέδιο για να φτάσουν στις Ινδίες (τότε σήμαινε όλη η νότια και ανατολική Ασία) μέσω του Ατλαντικού.

Γεωγραφικές εκτιμήσεις

Ο χάρτης του Κολόμβου, χρονολογίας 1490, στο εργαστήριο των Βαρθολομέου και Χριστόφορου Κολόμβου

Όταν ο Γουάσινγκτον Ίρβινγκ (Washington Irving) εξέδωσε το 1828 τη βιογραφία του Κολόμβου διέδωσε την άποψη πως ο Κολόμβος είχε δυσκολία στο να εξασφαλίσει υποστήριξη για το σχέδιο του λόγω του ότι οι Χριστιανοί θεολόγοι υποστήριζαν πως η Γη είναι επίπεδη. Στην πραγματικότητα, οι μορφωμένοι Ευρωπαίοι ήξεραν ότι η Γη είναι σφαιρική από την εποχή του Αριστοτέλη του οποίου το έργο είχε μελετηθεί και τύγχανε μεγάλου σεβασμού στη Μεσαιωνική Ευρώπη. Επίσης η σφαιρικότητα της Γης εκφράζεται και στο έργο του Πτολεμαίου στον οποίο βασιζόταν σε μεγάλο βαθμό η αστρονομία των αρχαίων χρόνων. Στα χρόνια του Κολόμβου, τεχνικές προσανατολισμού με βάση τα ουράνια σώματα, κυρίως του Ήλιου και της Σελήνης, χρησιμοποιούνταν ευρέως.

Ο Κολόμβος υπολόγιζε διαφορετικά από τους μελετητές της εποχής του την απόσταση της Ευρώπης από την Ασία πλέοντας από τα δυτικά. Αυτό οφειλόταν σε τρεις παράγοντες: υπολόγιζε πως η Γη ήταν μικρότερη από ότι πίστευαν τότε, ότι η Ευρασία ήταν μεγαλύτερη και ότι η Ιαπωνία και άλλα ακατοίκητα νησιά απλώνονταν πολύ ανατολικότερα από τις ακτές της Κίνας. Έσφαλλε σε όλα αυτά και ερχόταν σε πλήρη αντίθεση με τις αποδεκτές θεωρίες της εποχής του.

Ήδη από τον 3ο αιώνα π.Χ., ο Ερατοσθένης είχε υπολογίσει την περιφέρεια της Γης χρησιμοποιώντας απλή γεωμετρία και παρατηρώντας τις σκιές που σχηματίζονταν από τα αντικείμενα σε 2 διαφορετικές περιοχές: στην Αλεξάνδρεια και τη Συήνη. Ο Ποσειδώνιος διασταύρωσε τους υπολογισμούς του Ερατοσθένη μέσα από αστρικές παρατηρήσεις που έκανε ο ίδιος στη Ρόδο και στην Αλεξάνδρεια τον 1ο αιώνα π.Χ. Αυτές οι μετρήσεις ήταν ευρέως διαδεδομένες ανάμεσα στους λόγιους στη εποχή του Κολόμβου.Ωστόσο, οι διαφορετικές μονάδες μέτρησης που χρησιμοποιούνταν στην εποχή του Ερατοσθένη και στον Μεσαίωνα οδήγησαν σε διαφωνίες για την ακριβή περιφέρεια της Γης.

Ο Κολόμβος βασίστηκε στην εκτίμηση του Αλφραγκάνου (Alfraganus) ότι το γεωγραφικό μήκος του παράλληλου του Ισημερινού ήταν περίπου 56 ⅔ μίλια χωρίς όμως να έχει λάβει υπ' όψιν του ότι αυτή η εκτίμηση εκφραζόταν σε Αραβικά μίλια (1,830 μ.) και όχι στα μικρότερου μεγέθους Ρωμαϊκά μίλια με τα οποία ήταν εξοικειωμένος. Συνεπώς υπολόγιζε λανθασμένα πως η περιφέρεια της Γης ήταν περίπου 30.200 χμ, ενώ η πραγματική περιφέρεια της Γης ήταν 40,000 χμ (25,000 μίλια).

Χρονικό εξερευνήσεων

Τα ταξίδια του Κολόμβου.

Ο Κολόμβος ήξερε ότι για να πραγματοποιήσει το διατλαντικό ταξίδι και να εξασφαλίσει προσωπικά δικαιώματα στις εξερευνήσεις του, όφειλε εκτός από εξεύρεση πόρων να πετύχει τη στήριξη κάποιας μοναρχίας που θα περιέβαλε με κύρος την αποστολή του και θα αποτελούσε τον επίσημο εντολοδόχο της, αντιμετωπίζοντας τον ανταγωνισμό άλλων ευρωπαϊκών κρατών. Χρειαζόταν επίσης το κύρος ενός μονάρχη για να παρουσιαστεί σαν επίσημος απεσταλμένος του ενώπιον των ισχυρών ηγεμόνων της Ασίας που υπολόγιζε να συναντήσει. Πρώτα παρουσιάστηκε στην Αυλή της πρωτοπόρας τότε στις εξερευνήσεις Πορτογαλίας αλλά τελικά απορρίφθηκε.

Στη συνέχεια μετέβη στη μάλλον φτωχή Ισπανία και εξέθεσε τα σχέδια του στους βασιλείς της Αραγωνίας, Φερδινάνδο και της Καστίλης, Ισαβέλλα, των οποίων ο γάμος είχε άτυπα "ενώσει" τη μέχρι τότε γεωγραφικά μόνο νοούμενη Ισπανία. Οι βασιλείς ζήτησαν από τον Κολόμβο να παρουσιαστεί και στο πανεπιστήμιο της Σαλαμάνκα, οι λόγιοι του οποίου απέρριψαν την προτεινόμενη αποστολή ως αδύνατη να πραγματοποιηθεί. Ωστόσο οι δύο μονάρχες ήθελαν να κρατήσουν τον Κολόμβο στην Ισπανία ώστε να μην απευθυνθεί σε άλλα κράτη της Δυτικής Ευρώπης και το πέτυχαν δίνοντας του αόριστες υποσχέσεις. Ταυτόχρονα ήθελαν να τελειώνουν πρώτα με τον πόλεμο εναντίον της τελευταίας αραβικής ηγεμονίας στην Ιβηρική Χερσόνησο, που εδραζόταν στη Γρανάδα. Αυτό έγινε το 1492 με την ηγεμονία αυτή να ηττάται και να προσαρτάται στα ισπανικά εδάφη. Εν τω μεταξύ είχαν περάσει τουλάχιστον 7 χρόνια παραμονής του Κολόμβου στην Ισπανία, περιμένοντας για μια οριστική απάντηση και είχε πλέον απελπιστεί. Οι μονάρχες ήλπιζαν ο έμπειρος ναυτικός να περιορίσει τις απαιτήσεις του από το στέμμα, για τα προσωπικά προνόμια που θα απολάμβανε ο ίδιος σε περίπτωση επιτυχίας. Τους φαινόταν πως αυτός ο φτωχός και μη ευγενικής καταγωγής άνθρωπος, τους ζητούσε πολλά. Τελικά θέλοντας να μην χάσουν καμία ευκαιρία σύναψαν ένα συμβόλαιο με τους όρους που επιθυμούσε ο Γενοβέζος καπετάνιος, του έδωσαν την εντολή να προχωρήσει σύμφωνα με τα σχέδια του, του έδωσαν ένα πλοίο του βασιλικού στόλου και του εξασφάλισαν άλλα δυο πλοία με ιδιωτική χρηματοδότηση.

Πρώτο ταξίδι

Πορεία του πρώτου ταξιδιού. Οι σύγχρονες ονομασίες είναι με μαύρο χρώμα, ενώ αυτές του Κολόμβου με γαλανό.

Με τη βοήθεια έμπειρων καπετάνιων του Πάλος, ο Κολόμβος ναυτολόγησε από τους έμπειρους αλλά φοβισμένους, μπροστά στην προοπτική της διάσχισης του Ατλαντικού, ναυτικούς του λιμανιού του Πάλος και στις 3 Αυγούστου 1492 αναχώρησε με τον στολίσκο του από εκεί για τα Κανάρια Νησιά, κτήση τότε και τώρα της Ισπανίας. Από τα Κανάρια, δίνοντας βάση σε έναν χάρτη του Τοσκανέλι, πίστευε ότι θα μπορούσε πιο εύκολα -και χρησιμοποιώντας τους εκεί ανέμους πιο γρήγορα- να προσεγγίσει στην Ιαπωνία για την οποία είχε μιλήσει ο Μάρκο Πόλο, αλλά η ύπαρξη της αμφισβητούνταν στην Ευρώπη. Από κει και πέρα ήξερε ότι η ηπειρωτική Ασία δεν θα ήταν μακριά.

Η επιστροφή του Χριστόφορου Κολόμβου, και η ακρόαση μπροστά από τον βασιλιά Φερδινάνδο και τη βασίλισσα Ισαβέλλα, πίνακας του Ντελακρουά, 1839

Αφού πραγματοποίησε επισκευές στα πλοία του στα Κανάρια, ξεκίνησε για τη διάσχιση του άγνωστου ακόμα τότε Ωκεανού. Χρειάστηκε μόλις 36 μέρες για αυτό και στις 12 Οκτωβρίου 1492 έφτασε σε ένα νησί του συμπλέγματος των Μπαχάμων βορειοανατολικά της Καραϊβικής. Συναντώντας τους ντόπιους Ιθαγενείς, δεν ξαφνιάστηκε αλλά πίστεψε ότι βρισκόταν στην περιφέρεια της κυρίως Ασίας. Θεωρώντας μάλλον ότι είχε άθελα του προσπεράσει την Ιαπωνία, πίστεψε ότι τώρα ήταν πιο κοντά στις Ινδίες, καθώς οι άνθρωποι που αντίκρισε και με τους οποίους πέτυχε μια φιλική συνεργασία, άσχετα από το μέλλον που τους περίμενε στα χέρια των Ισπανών, ήταν σκουρόχρωμοι. Γνωρίζοντας λατινικά ο ίδιος, όποτε αναφερόταν σε αυτούς τους ονόμαζε, εκφραζόμενος πολύ ελεύθερα, Ινδιάνους. Η ονομασία επικράτησε αργότερα για όλους τους γηγενείς της Αμερικής.

Στο ταξίδι αυτό ανακάλυψε επίσης την Κούβα, της οποίας εξερεύνησε ένα μέρος και την οποία θεωρούσε, για το υπόλοιπο της ζωής του, χερσόνησο της ηπειρωτικής Ασίας. Τέλος έφτασε και στη νήσο που ο ίδιος βάφτισε Ισπανιόλα, γιατί του θύμιζε το περίγραμμα της Ισπανίας και όπου σήμερα βρίσκονται η Δημοκρατία της Αϊτής και η Δομινικανή Δημοκρατία. Θέλοντας να κάνει γνωστή την ανακάλυψη του στην Ευρώπη και να εξασφαλίσει περισσότερα μέσα για την εκμετάλλευση των νησιών αυτών πριν συνεχίσει για να συναντήσει, όπως ήλπιζε, τις κυρίως Ινδίες και τον αυτοκράτορα της Κίνας εγκατέστησε ένα οχυρό στην Ισπανιόλα και επέστρεψε στο Πάλος τον Μάρτιο του 1493.

Οι βασιλείς και η "κοινή γνώμη" της εποχής τον υποδέχθηκαν θερμά ενώ σε όλη την Ευρώπη διαδόθηκε αστραπιαία η φήμη πως οι Ισπανοί είχαν φτάσει μέσω του Ατλαντικού στην Ασία. Οι Πορτογάλοι απογοητεύτηκαν και ίσως γι'αυτό ανέβαλαν τον περίπλου της Αφρικής αφού ένα τέτοιο ταξίδι υπολογιζόταν να κρατήσει σχεδόν ένα χρόνο, ενώ τώρα οι Ισπανοί ανταγωνιστές τους φαίνονταν να χρειάζονται μόλις 2 μήνες για να πάνε και να γυρίσουν από τις Ινδίες. Ο Κολόμβος εντάχθηκε στην αριστοκρατία της Ισπανίας ως "δον", ορίστηκε ναύαρχος της διπλής μοναρχίας και περιβλήθηκε γενικά με τιμές και χρηματικά εισοδήματα. Μάλιστα ονομάστηκε και Αντιβασιλέας των χωρών όπου θα εγκαθιστούσε την ισπανική κυριαρχία ή στις οποίες θα προωθούσε σαν ένα είδος ύπατου αρμοστή τα συμφέροντα της νέας του πατρίδας.

Δεύτερο ταξίδι

Το δεύτερο ταξίδι του Κολόμβου

Τώρα πια υπήρχαν περισσότεροι ενθουσιώδεις ιδιώτες που ήθελαν να διαθέσουν τα πλοία τους για νέες διατλαντικές αποστολές και περισσότεροι ναυτικοί πρόθυμοι να συμμετάσχουν. Εξάλλου ο ίδιος ο Κολόμβος, αν και δεν έφερε σοβαρές ποσότητες χρυσού από το ταξίδι του 1492-1493, όσο έφερε δείγματα νέας, άγνωστης χλωρίδας καθώς και κάποιους ιθαγενείς, υπερέβαλλε ως προς την εικόνα των νησιών που ανακάλυψε. Μετά μήνες, ώστε να προετοιμαστεί μια αρμάδα 17 πλοίων αλλά και να πειστεί η Πορτογαλία στις, μέσω Πάπα, διαπραγματεύσεις να παραιτηθεί τυχόν εξερευνήσεων στον δυτικό Ατλαντικό, ο Κολόμβος αναχώρησε για το δεύτερο ταξίδι το φθινόπωρο του 1493. Έπλευσε νοτιοδυτικότερα ίσως γιατί ήλπιζε να φτάσει αυτή τη φορά στην Ιαπωνία αλλά τελικά ανακάλυψε τις Αντίλλες νήσους. Στην πορεία εντόπισε το σημερινό Πουέρτο Ρίκο και ξαναβρέθηκε στην Ισπανιόλα.

Διαπίστωσε ότι ο σταθμός που είχε εγκαταστήσει είχε καταστραφεί από συμπλοκή της φρουράς του με ιθαγενείς. Η φρουρά είχε εξοντωθεί ολόκληρη. Δεν γύρεψε εκδίκηση αλλά οι ντόπιοι άρχισαν να συμβιβάζονται με τις επιθυμίες των τεχνολογικά και οπλικά ισχυρότερων Ισπανών. Επίσης ο Κολόμβος θέλοντας να αποφύγει τις συγκρούσεις ώστε να προχωρήσει, όπως είχε υποσχεθεί στους βασιλείς στον ειρηνικό προσηλυτισμό των Ινδιάνων στον χριστιανισμό, συνέχισε τη συνεργασία μαζί τους, δεν κατάργησε φυλάρχους και φαινομενικά αντιμετώπιζε τους ηγέτες ως ίσους. Αποφάσισε να εγκαταστήσει μια μόνιμη βάση στην Ισπανιόλα που φαινόταν να βρίσκεται έξω από την κυριαρχία ή την υποτέλεια κάποιου ισχυρού Ασιάτη ηγεμόνα, πριν προχωρήσει στην αναζήτηση της ενδοχώρας. Επέβλεψε τις πρώτες εργασίες ανέγερσης του πρώτου ευρωπαϊκού οικισμού στην Αμερική, τον οποίο ονόμασε Ισαβέλα. Ταυτόχρονα προχώρησε στην εξερεύνηση του εσωτερικού της μεγάλης νήσου και στην αναζήτηση ορυχείων που ήλπιζε να του δώσουν το άφθονο χρυσάφι που είχε υποσχεθεί αν και μάλλον όταν είχε ζητήσει την "πρόσληψη" του από τους Ισπανούς μονάρχες, εννοούσε χρυσάφι που θα συγκεντρωνόταν μέσω εμπορίου.

Ο Κολόμβος και η βασίλισσα Ισαβέλλα, λεπτομέρεια από το μνημείο του Κολόμβου στη Μαδρίτη (1885)

Το 1494 συνέχισε για λίγο τις θαλάσσιες "έρευνες" και ανακάλυψε την Τζαμάικα ενώ εξερεύνησε τη νότια ακτή της Κούβας. Ωστόσο αποφάσισε να επιστρέψει στην Ισαβέλα πριν φτάσει στο δυτικότερο άκρο της Κούβας και διαπιστώσει ότι είναι νησί. Ανησυχούσε έντονα για τις εξελίξεις στην αποικία. Εξάλλου τα προσωπικά του συμφέροντα εξαρτώταν και από την εικόνα που θα παρουσίαζε ως διοικητής, μια ευθύνη που ο ίδιος είχε ζητήσει να φέρει. Έμεινε πάνω από ένα χρόνο ακόμα στην Ισπανιόλα. Καθώς αρκετό χρυσάφι δεν είχε βρεθεί ακόμα και ο εκχριστιανισμός των ντόπιων δεν προχωρούσε αρκετά, ο ναύαρχος έπρεπε κάτι να δείξει στους μονάρχες. Φάνηκε σε εκείνο το διάστημα, 1494-1496, αυτό που θα επιβεβαιωνόταν στην πορεία, ότι δεν διέθετε ιδιαίτερες "πολιτικές" ικανότητες. Οι διαφωνίες και οι ρήξεις του με τους τυχοδιώκτες εκπροσώπους της μικρής αριστοκρατίας, που εγκαταστάθηκαν στην αποικία, ήταν συχνές. Οι ίδιοι τον θεωρούσαν ξένο και δεν τον σέβονταν ενώ πίστευαν ότι δεν τους απέδιδε τα ανάλογα της τάξης τους προνόμια. Συχνά παραπονούνταν μέσω των γνωστών τους στην Αυλή. Μέσω των δικών του ο Κολόμβος ενημερωνόταν επίσης. Είχε πέσει σε μερική δυσμένεια καθώς οι κυρίως Ινδίες αλλά και τα φυσικά ορυχεία της Ισπανιόλας δεν είχαν βρεθεί ακόμα, ενώ το 1495 είχε στείλει στην Ισπανία δέσμιους 500 ιθαγενείς αιχμάλωτους των πολέμων των συμμάχων του φυλάρχων, με τη δικαιολογία ότι έτσι θα γλίτωναν την εξόντωση από τους εχθρούς τους και θα προσηλυτίζονταν πιο εύκολα αν ζούσαν σαν υπηρέτες σε πλούσια σπίτια. η ενέργεια αυτή δυσαρέστησε την Ισαβέλα και ακόμα περισσότερο όταν οι ιθαγενείς αυτοί διατέθηκαν τελικά για βαριές εργασίες και πέθαναν γρήγορα. Ο Κολόμβος μην λαμβάνοντας αρκετά εφόδια και ανησυχώντας για την εικόνα του, επέστρεψε στην Ισπανία το 1496 αφήνοντας πληρεξούσιο τον αδερφό του.

Πέτυχε να μεταστρέψει το εναντίον του κλίμα και ζητούσε επίμονα μια τρίτη αποστολή για να ολοκληρώσει το έργο του. Άγνωστο πραγματικά γιατί, οι βασιλείς πάλι όπως ως το 1492 καθυστέρησαν στην αρχή να τον ικανοποιήσουν. Πέρασε δυο χρόνια στην Ισπανία ενώ όσο μπορούσε ενημερωνόταν με επιστολές για τα όσα συνέβαιναν στην αποικία. Τώρα συνέβαινε το αντίθετο. Η κατάσταση ξέφευγε από κάθε κεντρικό έλεγχο και ήταν στην άλλη άκρη τώρα του Ατλαντικού, απαραίτητη η παρουσία του. Στο μεταξύ το 1497 ο Ιταλός Ιωάννης Καμπότο, στην υπηρεσία του βασιλιά της Αγγλίας Ερρίκου Ζ΄, γνωρίζοντας πλέον με ασφάλεια την ύπαρξη κοντινών στεριών στα δυτικά, έπλευσε και ανακάλυψε τη μεγάλη νήσο Νέα Γη του σημερινού Καναδά. Ίσως σε εκείνο το ταξίδι δεν είδε την ηπειρωτική στεριά. Το 1498 θα έπαιρνε εντολή για ένα νέο ταξίδι αλλά από κει και πέρα, άγνωστο γιατί, τα ίχνη του εξαφανίζονται. Ο Κολόμβος ενημερωνόταν μέσω γνωστών του εμπόρων για τα τεκταινόμενα αυτά και δείχνοντας στους βασιλείς ότι και άλλες Δυνάμεις έμπαιναν στον ανταγωνισμό, τους έπεισε για ένα τρίτο ταξίδι.

Τρίτο ταξίδι

Η πορεία του τρίτου ταξιδιού

Ξεκίνησε πάλι με έναν στολίσκο το καλοκαίρι του 1498 μετά από δυο άσκοπα χρόνια στην Ευρώπη. Έπλευσε πάλι νοτιοδυτικότερα αλλά έφτασε στη Νότια Αμερική, στις ακτές της σημερινής Βενεζουέλας. Βλέποντας τις εκβολές ενός πολύ μεγάλου ποταμού, του Ορινόκου, κατάλαβε ότι βρισκόταν μπροστά σε μια ήπειρο, μια άγνωστη ήπειρο. Δεν πτοήθηκε καθόλου από την απρόσμενη ανακάλυψη. Μια άγνωστη ήπειρος είχε βρεθεί νοτιοανατολικά της "Ασίας" αλλά η τελευταία αναμενόταν πάντα να είναι εκεί που επιθυμούσε ο ίδιος να είναι. Έτσι μετά ελάχιστη εξερεύνηση (!) έπλευσε στην Ισπανιόλα. Εκεί, αφού έγινε πια φανερό ότι η Ισαβέλα είχε κτιστεί σε κακή τοποθεσία, εκτεθειμένη σε κυκλώνες και σε ανθυγιεινό περιβάλλον, άρχισε στη νότια ακτή η ανέγερση μιας νέας πόλης, του Σάντο Ντομίνγκο. Στο μεταξύ ο Πορτογάλος Βάσκο Ντα Γκάμα ολοκλήρωνε τον πρώτο περίπλου της Αφρικής και έφτανε στις κυρίως Ινδίες, αρχίζοντας τις απευθείας εμπορικές επαφές με τους ηγέτες της δυτικής ακτής. Αυτό το γεγονός, ότι η Πορτογαλία τελικά έφτασε πρώτη, δυσαρέστησε πάλι τους βασιλείς έναντι του Κολόμβου.

Ο τελευταίος απέδειξε πάλι ότι ήταν ακατάλληλος σαν κυβερνήτης εδαφών και όχι πλοίων. Μόνο που αυτή η φορά θα ήταν και μοιραία. Τα επόμενα 2 χρόνια δεν εξερεύνησε τίποτα αφού επιδόθηκε στη διοίκηση, στη διευθέτηση διαφορών, στους πολέμους των ιθαγενών και στην καταστολή εξεγέρσεων Ισπανών ιπποτών που στα γράμματα τους προς την Αυλή τον χαρακτήριζαν τύραννο και επιχειρούσαν από μόνοι τους να τον ανατρέψουν. Ο Κολόμβος και όσοι πιστοί, κατάφεραν σε αυτούς τους "μίνι" ισπανικούς εμφυλίους να επικρατήσουν αλλά στην Αυλή είχε πέσει σε πλήρη δυσμένεια. Έτσι στα τέλη του 1500 αντικαταστάθηκε και ανακλήθηκε με τον αδερφό του για να δώσουν εξηγήσεις. Με τη βοήθεια του μεγάλου γιου του Ντιέγκο, ο οποίος τέθηκε από το 1493 στην υπηρεσία της Ισαβέλας αλλά και στη δική του ρητορική προσπάθεια πέτυχε να απαλλαχθεί από τις κατηγορίες. Οι μονάρχες όμως αρνούνταν να τον αποκαταστήσουν στη διοίκηση των νησιών. Ο ναύαρχος ζήτησε απλά τότε να συνεχίσει με την εξερεύνηση, απαλλαγμένος υποχρεωτικά από τις πολιτικές ευθύνες και να οδηγήσει τη χώρα του εκεί που είχε από την αρχή υποσχεθεί. Οι βασιλείς, παρότι είχαν αρχίσει να λειτουργούν επιτέλους τα ορυχεία στην Ισπανιόλα, προφασίστηκαν πάλι διάφορες αδυναμίες. Στο μεταξύ Ισπανοί καπετάνιοι με άδεια των μοναρχών είχαν εξερευνήσει τη βόρεια ακτή της Λατινικής Αμερικής ανατολικά της σημερινής Κολομβίας. Οι Πορτογάλοι, όμως, μάλλον "παράνομα" είχαν πλεύσει στην ανατολική ακτογραμμή της σημερινής Βραζιλίας φτάνοντας ως τον κόλπο Λα Πλάτα. Λίγο αργότερα ο Σεμπάστιαν, γιος του Καμπότο ή Κάμποτ, στην υπηρεσία αρχικά της Αγγλίας όπως ο πατέρας του, εξερεύνησε την ανατολική ακτή των σημερινών ΗΠΑ.

Τέταρτο ταξίδι

Το τέταρτο και τελευταίο ταξίδι

Τελικά το 1502 εξασφάλισε την εντολή και την υποστήριξη για ένα ακόμα ταξίδι. Όφειλε να "αφήσει" την Κίνα και να πλεύσει δυτικά της Καραϊβικής μέχρι να συναντήσει την ινδική χερσόνησο στην ανατολική ακτή της οποίας ακόμα δεν είχαν φτάσει οι Πορτογάλοι. Για το σκοπό αυτό του διατέθηκαν 4 σαπιοκάραβα, κάτι που τελικά αποδείχθηκε μοιραίο για την αποστολή. Αφού διέσχισε τον Ατλαντικό, βρέθηκε στην Καραϊβική και εξερεύνησε για λίγο την Τζαμάικα, χωρίς να φαντάζεται ότι εκεί που άρχιζε, θα τελείωνε άδοξα και η νέα περιπέτεια. Στη συνέχεια παρέπλευσε πάλι τη νότια ακτή της Κούβας αλλά και ξανά επέλεξε να μην προσπαθήσει να την ερευνήσει συστηματικά. Πριν φτάσει στο δυτικό της άκρο έπλευσε νοτιοδυτικά και έφτασε στις ακτές της Κεντρικής Αμερικής, στη σημερινή Ονδούρα. Είχε μπροστά του μια ήπειρο αλλά δεν ήταν η ίδια η Ινδία. Πιστεύοντας ότι ήταν μια μεγάλη χερσόνησος, όπως αυτή της Ινδοκίνας, ακολούθησε την ακτογραμμή νότια και εξερεύνησε συστηματικά κάθε κόλπο και ορμίσκο σε αναζήτηση ενός περάσματος προς τον Ινδικό Ωκεανό. Τον Οκτώβριο του 1502 είχε φτάσει στον σημερινό Παναμά. Η ακτή στρεφόταν ανατολικά αλλά ο Κολόμβος συνέχισε την εξερεύνηση. Τελικά διαπίστωσε ότι δεν υπήρχε πέρασμα αλλά ότι η άγνωστη ήπειρος που είχε βρει στα νότια το 1498, συνδεόταν με την "Ασία" και τη θεώρησε προέκταση αυτής.

Ο Χριστόφορος Κολόμβος, μεταθανάτιο πορτραίτο από τον Ροντόλφο Γκιρλαντάιο.

Ξέροντας ότι λόγω της κατάστασης των πλοίων του δεν μπορούσε να επιχειρήσει και έναν περίπλου της γνωστής σε εμάς Λατινικής Αμερικής και έτσι έχοντας αποτύχει ουσιαστικά, προσπάθησε να εξευμενίσει τους μονάρχες αναζητώντας νέα πλούσια ορυχεία χρυσού στον Παναμά. Χωρίς να το ξέρει βρισκόταν σε ελάχιστη απόσταση από τον άγνωστο Ειρηνικό Ωκεανό. Έμεινε στον Παναμά μέχρι την άνοιξη του 1503, ωσότου μια επίθεση των ιθαγενών, η απειθαρχία πολλών μελών του πληρώματος και η ανάγκη να γίνει συντήρηση στα πλοία τον ανάγκασαν να αφήσει για πάντα αυτή τη γη. Έπλευσε βόρεια και ανακάλυψε τις νήσους Κέιμαν. Αφού τις εξερεύνησε για λίγο ψάχνοντας μάλλον χρυσό, προχώρησε προς την Κούβα, ίσως για να αναζητήσει ένα πέρασμα προς την Κίνα. Δεν θα είχε την ευκαιρία. Οι διαρροές στα σκάφη του τον ανάγκασαν να στραφεί στην Ισπανιόλα, το μόνο μέρος τότε στην περιοχή με λιμάνια και ταρσανάδες. Αλλά στην πορεία τα πλοία δεν άντεξαν άλλο και για να αποφύγει ένα πιθανώς πολύνεκρο ναυάγιο στο πέλαγος επέλεξε να εξωκείλει στην Τζαμάικα.

Το νησί δεν είχε αποικιστεί ακόμα, τα ισπανικά πλοία ούτε καν το προσέγγιζαν. Τον ίδιο καιρό, οι διάδοχοι του στην Ισπανιόλα είχαν προχωρήσει στην πλήρη υποταγή των ντόπιων και στον εξανδραποδισμό τους. Ο Κολόμβος έστειλε μερικούς άνδρες με μια βάρκα σε ένα επικίνδυνο ταξίδι. Οι άνθρωποι αυτοί έκαναν ένα άθλο. Αφού ναυάγησαν στη δυτική ακτή της Αϊτής διέσχισαν με τα πόδια την άγνωστη και επικίνδυνη ενδοχώρα μέχρι το Σάντο Ντομίνγκο. Βοήθεια τελικά έφτασε στον Κολόμβο και στους άνδρες του με καθυστέρηση ενός ολόκληρου χρόνου, το 1504, καθώς οι "πολιτικοί" του αντίπαλοι κωλυσιεργούσαν απαράδεκτα. Μέσα σε εκείνο τον χρόνο ο ναύαρχος αντιμετώπισε ανταρσίες από το μισό του πλήρωμα και εχθρικές διαθέσεις των ιθαγενών της Τζαμάικα αλλά αντεπεξήλθε χωρίς αιματοχυσία. Η άδοξη εξέλιξη του τελευταίου ταξιδιού δεν είχε τέλος καθώς είχε στερηθεί των εισοδημάτων του στην Ισπανιόλα και έπρεπε να παρακαλέσει καπετάνιους για να δεχτούν να τον μεταφέρουν στην Ισπανία. Αυτό έγινε στα τέλη της χρονιάς και ίσα που πρόλαβε την προστάτιδα του βασίλισσα Ισαβέλλα λίγο πριν αυτή πεθάνει. Ο Φερδινάνδος, που έμενε μόνος κύριος της χώρας, αρνήθηκε να δει τον Κολόμβο παρά τις εκκλήσεις του τελευταίου να του δώσει προφορική αναφορά και να απολογηθεί για την τελευταία αποστολή.

Ο ναύαρχος πέθανε στο Βαγιαδολίδ το 1506 σε ηλικία 55 ή 60 ετών. Οι γιοι του πάντως παρέμειναν στην υπηρεσία του κράτους και αποκατέστησαν μεγάλο μέρος από τα προνόμια του. Ο Ντιέγκο διετέλεσε και Κυβερνήτης των Δυτικών Ινδιών, όπως θα γίνονταν πια γνωστά τα νησιά της Καραϊβικής, όταν διαπιστώθηκε οριστικά πως ο πατέρας του είχε τελικά φτάσει σε μια νέα ήπειρο.

Σχετική βιβλιογραφία

• Cohen, J.M. (1969) The Four Voyages of Christopher Columbus: Being His Own Log-Book, Letters and Dispatches with Connecting Narrative Drawn from the Life of the Admiral by His Son Hernando Colon and Others. London UK: Penguin Classics.
• Columbus, Christopher (1847). Major, Richard Henry, επιμ. Select Letters of Christopher Columbus: With Other Original Documents, Relating to His Four Voyages to the New World. London: The Hakluyt Society. Ανακτήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2016. 
• Columbus, Christopher· Toscanelli, Paolo (2010) [1893]. Markham, Clements R., επιμ. The Journal of Christopher Columbus (During His First Voyage). Cambridge University Press. ISBN 978-1-108-01284-3. Ανακτήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2016. 
• Columbus, Christopher (1991) [1938]. First Voyage to America: From the log of the "Santa Maria". Dover. ISBN 0-486-26844-6. Ανακτήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2016. 
• Columbus, Ferdinand (1571). A History of the Life and Actions of Adm. Christopher Columbus.  in Churchill, Awnsham (1732). A Collection of voyages and travels. 2. σελίδες 501–624. 
• Crosby, A. W. (1987) The Columbian Voyages: the Columbian Exchange, and their Historians. Washington, DC: American Historical Association.
• Davidson, Miles H. (1997). Columbus then and now: a life reexamined. Norman, OK: University of Oklahoma Press. ISBN 0-8061-2934-4. Ανακτήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2016. 
• Froom, LeRoy (1950). The Prophetic Faith of our Fathers. 1. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (DjVu και PDF) στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουνίου 2016. 
• Fuson, Robert H. (1992) The Log of Christopher Columbus. International Marine Publishing
• Wey, Gómez Nicolás (2008). The tropics of empire: Why Columbus sailed south to the Indies. Cambridge, Mass: MIT Press. ISBN 9780262232647
• Joseph, Edward Lanzar (1838). History of Trinidad. A.K. Newman & Co. Ανακτήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2016. 
• Irving, Washington (1828). A History of the Life and Voyages of Christopher Columbus. John Murray (UK), G. & C. Carvill (USA).  Links to scans on the Internet Archive: Volume 1, Volume 2, Volume 3, Volume 4.
• Loewen, James W. (1995). Lies My Teacher Told Me. The New Press. 
• Lopez, Barry (1990). The Rediscovery of North America. Lexicon, KY: University Press of Kentucky. ISBN 0-8131-1742-9. Ανακτήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2016. 
• Morison, Samuel Eliot (1942). Admiral of the Ocean Sea: A Life of Christopher Columbus. Boston: Little, Brown and Company. ISBN 978-1-4067-5027-0. Ανακτήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2016. 
• Morison, Samuel Eliot, Christopher Columbus, Mariner, Boston, Little, Brown and Company, 1955
• Phillips, Jr, William D.· Phillips, Carla Rahn (1992). The worlds of Christopher Columbus. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 0-521-35097-2. Ανακτήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2016. 
• Sale, Kirkpatrick The Conquest of Paradise: Christopher Columbus and the Columbian Legacy, Plume, 1991
• Varela, Consuelo (2006). La Caída de Cristóbal Colón. Madrid: Marcial Pons. ISBN 9788496467286. Ανακτήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2016. 
• Wilford, John Noble (1991), The Mysterious History of Columbus: An Exploration of the Man, the Myth, the Legacy, New York: Alfred A. Knopf.