Μέτρο

Για άλλες χρήσεις, δείτε: Μέτρο (αποσαφήνιση).

Το μέτρο είναι η θεμελιώδης μονάδα μέτρησης του μήκους στο Διεθνές Σύστημα Μονάδων (SI: Système international d'unités). Το σύμβολο μονάδας στο SI είναι m και χρησιμοποιείται για τη μέτρηση αποστάσεων. Το μέτρο ορίζεται ως η απόσταση που ταξιδεύει το φως σε ένα συγκεκριμένο κλάσμα - περίπου 1/300.000.000 - ενός δευτερολέπτου.

Προέλευση

Ο ορισμός του μέτρου έγινε στη Γαλλία το 1791 από την Ακαδημία των Επιστημών (Académie des sciences), ως ένα δεκάκις εκατομμυριοστό της απόστασης από τον ισημερινό προς το Βόρειο Πόλο, του μεσημβρινού της Γης που διασχίζει το Παρίσι. Το όνομα της νέας μονάδας ήταν mètre, από την ελληνική λέξη μέτρον. Υιοθετήθηκε από τη Γαλλική Κυβέρνηση το 1795, και έκτοτε έχει εξαπλωθεί σχεδόν σε όλες τις χώρες του κόσμου.

Πορεία

Το 1875, είκοσι χώρες υπέγραψαν τη Συνθήκη του Μέτρου (Convention du Mètre), με την οποία καθιερώθηκε το μέτρο του 1791 ως πρωτότυπο του μέτρου, αν και αμφισβητήθηκε η ακρίβεια του αρχικού υπολογισμού σε σχέση με το μεσημβρινό των Παρισίων. Το αποτέλεσμα της Συνθήκης ήταν η δημιουργία του Διεθνούς Γραφείου Μέτρων και Σταθμών (Bureau International des Poids et Mesures), με έδρα την Γαλλική πόλη των Σεβρών, το οποίο θα διατηρούσε τις νεοορισθείσες μονάδες (πέρα από το μέτρο, ορίσθηκε και το κιλό) και θα διατύπωνε τις σχέσεις των άλλων μονάδων με αυτές.

Το 1893, το πρωτότυπο μέτρο μετρήθηκε πάλι με ιντερφερόμετρο, και βρέθηκε ως 1.553.164,13 φορές το μήκος κύματος της κόκκινης γραμμής του φάσματος του καδμίου στον αέρα, στα 760 mm ατμοσφαιρικής πίεσης και στους 15 βαθμούς Κελσίου. Ωστόσο, ο ορισμός του δεν άλλαξε μέχρι το 1960, οπότε στις 14 Οκτωβρίου, ορίσθηκε εκ νέου από την 11^η Γενική Συνέλευση Μέτρων και Σταθμών (Conférence Générale des Poids et Mesures) ως ίσο με 1,650,763.73 φορές το μήκος κύματος της πορτοκαλοκόκκινης γραμμής του φάσματος του στοιχείου του ⁸⁶Kr στο κενό.

Τέλος, το μέτρο ορίσθηκε για τελευταία φορά το 1983 από την 17^η ΓΣΜΣ ως το μήκος που διανύει το φως στο κενό σε χρόνο 1/299.792.458 του δευτερολέπτου ακριβώς, και αυτός ο ορισμός ισχύει μέχρι σήμερα.

Εξάπλωση

Σήμερα είναι πιθανό το μέτρο (και το μετρικό σύστημα γενικότερα) να έχει καθιερωθεί σε σχεδόν ολόκληρο τον κόσμο πέρα από τις Η.Π.Α., οι οποίες χρησιμοποιούν παλαιές Αγγλικές μονάδες όπως το πόδι (foot) και η ίντσα (inch) για το μήκος, και η λίβρα (pound, συντομογραφικά lbr.) και η ουγγιά (ounce) για το βάρος. Τις μονάδες αυτές χρησιμοποιούσε και η Αγγλία επίσημα μέχρι τη δεκαετία του 1960 (όπως και ο Καναδάς και παλιές Αγγλικές αποικίες, η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία και η Νότια Αφρική), αν και ακόμη υπάρχει σύγχυση όσον αφορά στη χρήση τους.

Στην Ελλάδα το μέτρο καθιερώθηκε ως νομιμη μονάδα μήκους το 1836 με την ονομασία "βασιλικός πήχυς".

Μετρικά προθέματα

Οι χρησιμοποιούμενες παράγωγες μονάδες του μέτρου είναι οι:

• pm = πικόμετρο = 10⁻¹² m
• nm = νανόμετρο = 10⁻⁹ m
• μm = μικρόμετρο = 10⁻⁶ m
• mm = χιλιοστόμετρο = 10⁻³ m
• cm = εκατοστόμετρο = 10⁻² m
• dm = δεκατόμετρο = 10⁻¹ m
• km = χιλιόμετρο = 10³ m
• Gm = γιγάμετρο = 10⁹ m

Οι μεγάλες αποστάσεις συνήθως εκφράζονται σε km, αστρονομικές μονάδες (149,6 Gm), έτη φωτός (22:00), ή parsecs (31 μ.μ.), παρά σε Mm, Gm, Tm, Pm, Em, Zm ή Υm. «30 cm», «30 m» και «300 m» είναι πιο κοινά από το «3 dm», «3 dam» και «3 hm», αντίστοιχα.