Πλάνη του αχυρανθρώπου

O πρόεδρος των ΗΠΑ Ουίλλιαμ ΜακΚίνλεϊ καταστρέφει ένα ομοίωμα του αγγλικού Ιμπεριαλισμού. Από Harper's Weekly, 22 Σεπτέμβριου, 1900

Το επιχείρημα ή πλάνη του αχυρανθρώπου (αγγλικά strawman fallacy) είναι μια λογική πλάνη, κατά το οποίο ένας συζητητής παρουσιάζει παραλλαγμένα το επιχείρημα του αντιπάλου του, ώστε να επιτεθεί στην παραλλαγμένη του εκδοχή, και όταν την καταρρίψει, να εισηγηθεί ότι κατέρριψε το αρχικό επιχείρημα του αντιπάλου.

Έρευνα (Bizer, 2006) έδειξε πως το επιχείρημα μπορεί να είναι πειστικό, αν το ακροατήριο δεν έχει όρεξη να αναλύσει τα επιχειρήματα.

Ένα παράδειγμα είναι η πρόταση νόμου που κατατέθηκε στο κοινοβούλιο της Λουϊζιάνα το 2001. Η πρόταση νόμου εισηγητή πως, επειδή το βιβλίο του Δαρβίνου περί της εξέλιξης των ειδών, δικαιολογούσε τον ρατσισμό, η Λουϊζιάνα καταδικάζει την δαρβινική ιδεολογία που χωρίζει τους ανθρώπους σε ανώτερους και κατώτερους. Ο δαρβινισμός ως ιδεολογία δεν αποτελεί δικαιολογία για τον ρατσισμό.

Δομή

Η πλάνη του αχυράνθρωπου εμφανίζεται στο ακόλουθο πρότυπο επιχειρήματος:

1. Το πρόσωπο 1 υποστηρίζει την πρόταση Χ .
2. Το πρόσωπο 2 διαφωνεί με μια επιφανειακά παρόμοια πρόταση Υ , ψευδώς, σαν ένα επιχείρημα κατά του Y να ήταν ένα επιχείρημα κατά του Χ .

Αυτός ο συλλογισμός είναι μια άγνοια ελέγχου: δεν ανταποκρίνεται στην εν λόγω πρόταση, παραποιώντας την αντίθετη θέση.

Για παράδειγμα:

• Παραθέτοντας τα λόγια του αντιπάλου εκτός πλαισίου - δηλαδή, επιλέγοντας παραθέματα που παραπλανούν για τις προθέσεις του αντιπάλου.
• Παρουσιαζόμενος κάποιος που υπερασπίζεται πτωχά μια θέση πολύ ως αμυνόμενος, και μετά αρνούμενος τα επιχειρήματα του εν λόγω προσώπου, δίνοντας την εντύπωση ότι κάθε υποστηρικτής της θέσης αυτής (και ως εκ τούτου η ίδια η θέση) έχει ηττηθεί.
• Η υπεραπλούστευση του επιχειρήματος του αντιπάλου, και στη συνέχεια η επίθεση σε αυτήν την απλοποιημένη έκδοση.
• Η υπερβολή (μερικές φορές υπερβολικά υπερβάλλουσα) του επιχειρήματος του αντιπάλου, και στη συνέχεια η επίθεση σε αυτήν την υπερβολική έκδοση.

Πηγές

• Bizer, George Y.; Kozak, Shirel M.; Holterman, Leigh Ann (2009). «The persuasiveness of the straw man rhetorical technique». Social Influence (Informa UK Limited) 4 (3): 216–230. doi:10.1080/15534510802598152. ISSN 1553-4510. 

• Talisse, Robert; Aikin, Scott F. (2006-11-10). «Two Forms of the Straw Man». Argumentation (Springer Science and Business Media LLC) 20 (3): 345–352. doi:10.1007/s10503-006-9017-8. ISSN 0920-427X. 

• Tindale, Christopher W. (22 Ιανουαρίου 2007). Fallacies and Argument Appraisal. Cambridge University Press. ISBN 978-1-139-46184-9.