Σκωτική Γαελική γλώσσα

Για τη συγγενική με τα αγγλικά γερμανική γλώσσα, δείτε: Σκωτική γλώσσα (Σκωτς). Για τις διαλέκτους της αγγλικής γλώσσας οι οποίες ομιλούνται στη Σκωτία, δείτε: Σκωτική Αγγλική γλώσσα.

Σκωτικά γαελικά
Gàidhlig na h-Alba και Gàidhlig
Ταξινόμηση	Ινδοευρωπαϊκές Κελτικές Νησιωτικές Κελτικές Γοϊδελικές
Σύστημα γραφής	λατινική γραφή και Gaelic alphabet
Κατάσταση
Επίσημη γλώσσα	Σκωτία
Ρυθμιστής	Συμβούλιο της Σκωτικής Γαελικής γλώσσας (Bòrd na Gàidhlig)
ISO 639-1	gd
ISO 639-2	gla
ISO 639-3	gla
SIL	-
Linguist list	gla

Η σκωτική γαελική γλώσσα (σκωτικά γαελικά: Gàidhlig IPA [ [ˈɡaːlɪkʲ]], Αγγλικά Gaelic IPA [ [ˈgeɪlɪk]] ή [ [ˈgælɪk]]), είναι μέλος της Γοϊδελικής υποοικογένειας της οικογένειας των Κελτικών γλωσσών, η οποία περιλαμβάνει ακόμη τα Ιρλανδικά και τη Γλώσσα Μανξ. Οι γλώσσες αυτής της υποοικογένειας προέρχονται από τα Μέσα Ιρλανδικά, ενώ η καταγωγή τους ανάγεται στην Αρχαία Ιρλανδική γλώσσα και τελικά στην Αρχαϊκή Ιρλανδική.

Πολλές φορές η γλώσσα αναφέρεται απλώς ως Σκωτικά, ιδίως όταν συγκρίνεται με τις άλλες δύο γλώσσες της υποοικογένειας. Η Σκωτική Γαελική γλώσσα, όμως, δεν πρέπει να συγχέεται με τη Σκωτική γλώσσα (Σκωτς), μια διακριτή από τα Αγγλικά γλώσσα της υποομάδας των Αγγλικών γλωσσών της Αγγλοφριζικής οικογένειας του Γερμανικού κλάδου, ούτε και με τη Σκωτική Αγγλική γλώσσα, όρος με τον οποίο χαρακτηρίζονται οι διάλεκτοι της Αγγλικής γλώσσας οι οποίες ομιλούνται στη Σκωτία.

Ιστορία

Η Σκωτική Γαελική γλώσσα, όπως και η Ιρλανδική και η Γλώσσα Μανξ, αναπτύχθηκε ως ξεχωριστή γλώσσα μετά τον 12ο αιώνα. Οι κελτικές γλώσσες της Γοϊδελικής υποοικογένειας έφτασαν να αποτελούν τις γλώσσες της πλειοψηφίας στη Σκωτία, εκτοπίζοντας παλαιότερες κελτικές γλώσσες και κατά τόπους ακόμη και τα Αρχαία Αγγλικά. Ήδη, όμως, από τον 13ο αιώνα τα Γαελικά αρχίζουν να υποχωρούν από την ηπειρωτική Σκωτία. Τον 15ο αιώνα αρχίζει να εμφανίζεται η διαχωριστική γραμμή Χάιλαντ-Λόουλαντ, δηλαδή ο γλωσσολογικός διαχωρισμός σύμφωνα με τις γεωγραφικές περιοχές όπου ομιλούνταν η Γαελική γλώσσα (ορεινές περιοχές, Χάιλαντ) από τις περιοχές όπου ομιλούνταν η Αγγλική γλώσσα (πεδινές περιοχές, Λόουλαντ). Έκτοτε η γλώσσα γνωρίζει φθίνουσα πορεία, με αποτέλεσμα το 2001 να ομιλείται μόλις από το 1,2% (58.652 άτομα) του συνολικού πληθυσμού της Σκωτίας, με το μεγαλύτερο ποσοστό να βρίσκεται στα νησιά των Εξωτερικών Εβρίδων. Υπάρχουν ακόμη περίπου 34.000 άτομα στη Σκωτία τα οποία έχουν κάποια γνώση της γλώσσας, ενώ λίγο περισσότεροι από 8.000 ακόμη ομιλητές υπάρχουν στον Καναδά, στις Η.Π.Α., στην Αυστραλία και στη Νέα Ζηλανδία. Σήμερα υπάρχει ένα πρόγραμμα αναβίωσης της γλώσσας, αλλά παλαιότερα ομιλούταν σε μια αρκετά μεγαλύτερη έκταση.

Το αλφάβητο και η νομιμοποίηση της

Η Σκωτική Γαελική γλώσσα γράφεται με το λατινικό αλφάβητο. Χρησιμοποιούνται μόλις 18 γράμματα για να αποδώσουν γύρω στους 50 διαφορετικούς φθόγγους. Η γλώσσα αναγνωρίστηκε ως επίσημη γλώσσα στη Σκωτία με την Πράξη του Σκωτικού Κοινοβουλίου για τη Γαελική γλώσσα το 2005. Εκτός από τη διδασκαλία της στα σχολεία, υπάρχουν ακόμη και μερικοί ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί οι οποίοι μεταδίδουν τα προγράμματά τους στη γλώσσα.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• BBC Alba - Μουσική και ειδήσεις στη Σκωτική Γαελική γλώσσα
• Faclair Dwelly air Loidhne - Λεξικό της Σκωτικής Γαελικής γλώσσας
• Gàidhlig air an Lìon Αρχειοθετήθηκε 2015-07-07 στο Wayback Machine. - Σύνδεσμοι σε σελίδες στην και σχετικά με την Σκωτική Γαελική γλώσσα
• Gàidhlig (Scottish Gaelic) Local Studies Αρχειοθετήθηκε 2010-12-29 στο Wayback Machine. - Απογραφές πληθυσμού από το 1881 έως σήμερα, οι οποίες καλύπτουν όλες τις περιοχές όπου μιλιούνται κελτικές γλώσσες
• Goidelic Dictionaries Λεξικά των Γοϊδελικών γλωσσών
• Pàrlamaid na h-Alba: Gàidhlig - Το Σκωτικό Κοινοβούλιο στη Σκωτική Γαελική γλώσσα