Στέφανος Κομμητάς
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
| Στέφανος Κομμητάς | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 1762[1] Κωφοί Μαγνησίας[1] |
| Θάνατος | 1830[1] Πεστ[1] |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Ελληνικά[2] |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | κληρικός[2] φιλόλογος[2] πολυμαθής[2] |
| Αξιοσημείωτο έργο | Pedagogic Lessons |
Ο Στέφανος Κομμητάς[3] (ή Κομητάς), Θεσσαλός λόγιος και κληρικός, γεννήθηκε το 1762 στους Κωφούς της περιοχής Αλμυρού της Μαγνησίας. Οι περισσότεροι βιογράφοι του αναφέρουν το 1770 ως έτος γέννησήςτου. Όμως δεν διασώζονται αυθεντικές μαρτυρίες (λ.χ.: ληξιαρχική πράξη γεννήσεως), από τις οποίες να προκύπτει ο πραγματικός χρόνος γέννησής του. Η ληξιαρχική πράξη θανάτου του, που βρέθηκε πρόσφατα στα αρχεία στην Πέστη, αναφέρει ότι απεβίωσε το 1830, στην ηλικία των 68 χρόνων. Επομένως πρέπει να θεωρηθεί το 1762 ως χρονολογία γέννησής του.
Το έργο του Κομμητά δεν διακρίνεται μόνο για την ποσοτική του διάσταση, με τους 40 τόμους με 13.000 σελίδες που εξέδωσε, τις επιστολές και τους λόγους που συνέγραψε, αλλά και για την ποιοτική, αφού είναι πολυσχιδές, άρτιο επιστημονικά, προσανατολισμένο στην παιδαγωγική κατεύθυνση και τις ανάγκες της ελληνικής παιδείας της εποχής του.
Το συγγραφικό έργο του Στέφανου Κομμητά παραμένει στην μεγαλύτερη έκτασή του άγνωστο. Τον Οκτώβριο του 2013 με πρωτοβουλία του Γενικού Γραμματέα Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Προέδρου του Διεθνούς Ινστιτούτου Διαβαλκανικής Συνεργασίας "Ρήγας Βελεστινλής" Γεωργίου Σούρλα, το σύνολο της εργογραφίας του Στεφάνου Κομμητά επανεκδόθηκε από το Εθνικό Τυπογραφείο και δωρίστηκε σε βιβλιοθήκες (Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων,Εθνική Βιβλιοθήκη κ.ά.) καθώς και σε τοπικούς φορείς και συλλόγους.
Βιογραφικό
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Αφού δίδαξε μερικά χρόνια στον Αλμυρό, ο Κομμητάς ως ιερωμένος μεταβαίνει στη Βιέννη το 1799, όπου και θα φοιτήσει σε σχολή της εκεί ακμαίας ελληνικής παροικίας. Παράλληλα με τις σπουδές του εργάζεται και ως οικοδιδάσκαλος. Είχε αναλάβει την φροντίδα εκπαίδευσης ευγενών νέων, που του είχαν εμπιστευθεί ο Γρηγόριος Γκίκας και ο Νεόφυτος Δούκας.Η παρουσία του στη Βιέννη μαρτυρείται σε έναν κατάλογο Ελληνοοθωμανών υπηκόων από το έτος 1808, που βρίσκεται στην ελληνική εκκλησία του Αγίου Γεωργίου της Βιέννης.
Το 1800 εκδίδεται στη Βιέννη και το πρώτο συγγραφικό του έργο με τίτλο «Παιδαγωγός ή Πρακτική Γραμματική». Στην Αυστρία υπήρξε αντεπιστέλλον μέλος της «Εταιρείας του Ελληνικού Λυκείου», η οποία ιδρύθηκε το 1811 από τον μητροπολίτη Ουγγαροβλαχίας Ιγνάτιο.
Το χρονικό διάστημα 1811-1814 επισημαίνοντας την έλλειψη διδακτικών βιβλίων, χρήσιμων για τη σπουδάζουσα νεολαία, επιδίδεται στην έκδοση της δωδεκάτομης «Εγκυκλοπαίδειας ελληνικών μαθημάτων, Ρητορικής, Γραμματικής και Ποιητικής» καθώς και της δεκάτομης «Εγκυκλοπαίδειας ελληνικών μαθημάτων, συλλεγείσης εκ των αρίστων Ελλήνων συγγραφέων και ποιητών μετά των αναγκαίων υποσημειώσεων», εκδοθείσα και μεταγενέστερα από τον Κωνσταντίνο Γκαρπολά.
Επόμενος σταθμός είναι το Βουκουρέστι,όπου για δύο περίπου έτη (1816-1818) δίδαξε στο ηγεμονικό Λύκειο του Βουκουρεστίου.
Ο Κομμητάς θα παραμείνει στο Βουκουρέστι και θα μυηθεί το 1819 από τον Νεόφυτο Δούκα στη Φιλική Εταιρεία , όπου και θα αναπτύξει έντονη δράση, συμβάλλοντας σημαντικά στην επιτυχία του απελευθερωτικού κινήματος του 1821.
Το 1821, χρονιά κατά την οποία κηρύσσεται η Ελληνική Επανάσταση, ο Κομμητάς βρίσκεται στην Στεφανούπολη(Μπρασόβ) στην Τρανσυλβανία μαζί με τον Νεόφυτο Δούκα.
Ο Κομμητάς συμμετείχε ενεργά στη γλωσσική διαμάχη που είχε ξεσπάσει ανάμεσα στους λόγιους της εποχής, λαμβάνοντας δραματικές- εθνικές- διαστάσεις, σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδο προετοιμασίας του επαναστατικού αγώνα. Συνέδεσε το όνομά του με τη γλωσσική διαμάχη των λογίων της εποχής ως ένθερμος υποστηρικτής της αττικής διαλέκτου, αλλά και της ανάγκης διατήρησης αναλλοίωτης της ελληνικής γλώσσας και κατ’ επέκταση της ελληνικής παράδοσης στο πέρασμα των χρόνων.
Η έντονη εμπλοκή του στην γλωσσική διαμάχη μεταξύ των Ελλήνων λογίων της εποχής και ο αγώνας του για την επικράτηση της αττικής διαλέκτου, τον καθιστούν σφοδρό πολέμιο του Κοραή, επικριτή της «μέσης οδού» και υπέρμαχο της καθιέρωσης της αρχαίας ελληνικής γλώσσας στην εκπαίδευση.
Η Πέστη ήταν ο τελευταίος σταθμός της ζωής του. Σε ηλικία 68 ετών, το έτος 1830, ο Κομμητάς πεθαίνει, αφήνοντας το πλούσιο έργο του, συγγραφικό και διδακτικό - παιδευτικό, πολύτιμη παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές. Κληροδότησε στην Ελληνική Κυβέρνηση όλη του την χρηματική περιουσία, καθώς και πολλά βιβλία.
Κατά τον εύστοχο χαρακτηρισμό του πατριάρχη των μελετητών του νεοελληνικού Διαφωτισμού Κ.Θ. Δημαρά, ο Κομμητάς υπήρξε «η συνεπέστερη συντηρητική διδακτική μορφή της εποχής του».
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Τα περισσότερα βιβλία του από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Νεοελληνικών Σπουδών «Ανέμη».
- ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ, Συλλεγείσα εκ των αρίστων Ελλήνων συγγραφέων και ποιητών μετά των αναγκαίων υποσημειώσεων, παρά Στεφάνου Κομμητά. Νυν δε το δεύτερον εκ το λαμπροτέρων εκδόσεων επιδιορθωθείσα, και με πολλάς προσθήκας τεμαχίων, και ολόκληρων λόγων, ποιητών και λογογράφων, αναγκαιούντων εις την παράδοσιν της ελληνικής γλώσσης, επαυξηθείσα, εκδίδεται εις τόμους δέκα, υπό Κωνσταντίνου Γκαρπολά - ΤΟΜΟΣ ΠΡΩΤΟΣ. Έκδοσις Δευτέρα. Εκ της Τυπογραφείας του Εκδότου Κ. Γκαρπολά / Αθήνα 1839. Σελ. στ΄ + 229 + 1
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 www
.elliepek .gr /documents /7o _synedrio _eisigiseis /smyrnaios%20xatzhlelekas .pdf. Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2023. - ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 (Γερμανικά) Κατάλογος της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γερμανίας. 116331011. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2021.
- ↑ «Κομμητάς Στέφανος (1762 - 1830) | Τα Μαθηματικά την Εποχή της Τουρκοκρατίας». history.math.uoc.gr. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2024.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος, Αριθμ. 12. Εν Ναυπλίω: Εκ της Βασιλικής Τυπογραφείας. 15 Μαρτίου 1834. σελ. 91. Ανακτήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 2010.
- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τ.29
- Καλαντζῆς, Κώστας, « Στέφανος Κομμητᾶς. Ὁ μεγάλος Δάσκαλος τοῦ Γένους (1770-1833)», στό: Μορφαὶ τῆς Μαγνησίας, Βόλος, Ἔκδοση Νομαρχίας Μαγνησίας, 1973, σσ. 149-157
- Καραφύλλης, Γρηγόρης, «Στέφανος Κομμητᾶς καὶ Θεόκλητος Φαρμακίδης. Γλωσσικὴ καὶ φιλοσοφικὴ ὀπτικὴ στὸν ὕστερο Νεοελληνικὸ Διαφωτισμό», Ἐπιστημονικὴ Ἐπετηρίδα τοῦ Παιδαγωγικοῦ Τμήματος Δημοτικῆς Ἐκπαίδευσης τοῦ Πανεπιστημίου Ἰωαννίνων, 8(1995) , σσ. 69-82
- Γκουντάρας, Κωνσταντῖνος, «Στέφανος Κομμητᾶς: Ἕνας λόγιος ἀπὸ τὴν ἐπαρχία Ἁλμυροῦ » , Ρόπτρο, 2 (1993), σσ. 59-61
- Ζώρας, Γεώργιος Θ., Στεφάνου Κομμητᾶ. Ἀνέκδοτοι ἐπιστολαί, Ἀθῆναι, 1975
- Ζώρας, Γεώργιος Θ., «Στεφάνου Κομμητᾶ ἐπιστολαὶ περὶ γλώσσης καὶ παιδείας » , Παρνασσός, 13, 4 (1971), σσ. 635-650
- Ζώρας, Γεώργιος Θ., Στεφάνου Κομμητᾶ. Ἐπιστολαὶ περὶ γλώσσης καὶ παιδείας, Ἀθῆναι, 1971
- Κοντονάτσιος, Βίκτωρ, "Επιστολή του Στέφανου Κομμητά στον Ειρηναίο Θείρσιο", Δελτίο της Φιλαρχαίου Εταιρείας Αλμυρού "Όθρυς, Περίοδος Β, τεύχος 7 (2003) Αλμυρός, σελ.116 - 137.
- Δημ. Α. Στωικός, Νικ. Ι. Γιαννόπουλος, Κων. Καλαντζής, "Στέφανος Κομμητάς. Η Διαθήτη του", Δελτίο της Φιλαρχαίου Εταιρείας Αλμυρού "Όθρυς", Περίοδος Β΄, τεύχος 7,(2003) Αλμυρός, σελ. 138 -162.
- Κοντονάτσιος, Βίκτωρ, "Επιστολἠ Στεφάνου Κομμητά προς κωνσταντίνο Κούμα", Δελτίο της Φιλαρχαίου Εταιρείας Αλμυρού "΄Οθρυς", Περίοδος Β΄, τεύχος 8 (2004), σελ. 63 - 84.
- Κοντονάτσιος, Βίκτωρ, "Περί των γλωσσικών αντιλήψεων του Στεφάνου Κομμητά", Δελτίο της Φιλαρχαίου Εταιρείας Αλμυρού "Όθρυς", Περίοδος Β΄, τεύχος 12, (2008)Αλμυρός, σελ. 93 -109.
- Κοντονάτσιος, Βίκτωρ, "Ο Στέφανος Κομμητάς, ως φιλικός", Δελτίο της Φιλαρχαίου Εταιρείας Αλμυρού "Όθρυς", Περίοδος Β΄, τεύχος 16 (2012) Αλμυρός, σελ. 187 - 190.
- Σούρλας Γεώργιος Ι., Στέφανος Κομμητάς, Δάσκαλος του Γένους 1762-1830, Η Ζωή και το έργο του, Αθήνα 2013