Μετάβαση στο περιεχόμενο

Τέμενος Μεχμέτ Α΄

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
(Ανακατεύθυνση από Τέμενος Μεχμέτ Α')

Συντεταγμένες: 41°20′56.77″N 26°29′37.56″E / 41.3491028°N 26.4937667°E / 41.3491028; 26.4937667

Τέμενος Μεχμέτ Α΄
Το Τέμενος Μεχμέτ Α'
Χάρτης
Είδοςτζαμί
ΑρχιτεκτονικήΟθωμανική αρχιτεκτονική
Γεωγραφικές συντεταγμένες41°20′57″N 26°29′38″E
Διοικητική υπαγωγήΔήμος Διδυμοτείχου
ΤοποθεσίαΔιδυμότειχο
ΧώραΕλλάδα
ΧρηματοδότηςΜωάμεθ Α΄
Προστασίααρχαιολογικός χώρος στην Ελλάδα
Commons page Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Το Τέμενος Μεχμέτ ή Τέμενος Βαγιαζήτ είναι μουσουλμανικό τζαμί στο Διδυμότειχο που ολοκληρώθηκε επί σουλτάνου Μεχμέτ Α' (1413-1421) και εγκαινιάστηκε το 1420 [1]. Έχει χαρακτηρισθεί από τη γενική γραμματέα πολιτισμού της Ελλάδας, Λίνα Μενδώνη, ως το σημαντικότερο ισλαμικό μνημείο της Ευρώπης.[2]

Δομή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
"Η ΝΑ πλευρά του τεμένους και ο μιναρές ύψους 22 μέτρων"

Το τέμενος έχει τετράγωνη κάτοψη με 30 περίπου μέτρα η κάθε πλευρά, έχοντας δηλαδή έκταση 900 m2. Το πάχος των περιμετρικών τοίχων είναι στα 2,50 μέτρα περίπου. Τέσσερις ογκώδεις πεσσοί διαμορφώνουν εσωτερικά έναν κεντρικό τετράπλευρο και τέσσερις επιμήκεις χώρους γύρω από αυτό. Το τζαμί είναι κτισμένο με χυτή τοιχοποιία. Στην πρόσοψη συνδυάζεται με χαλαρό σύστημα τοιχοποιίας. Το κεντρικό τετράπλευρο αποτελεί την τετραγωνική κύρια αίθουσα προσευχής. Ο φωτισμός εξασφαλίζεται από δύο σειρές παραθύρων, μια στο ύψος του δαπέδου και μια ψηλότερα. Η κύρια είσοδος βρίσκεται στη νότια πλευρά. Η κεντρική είσοδος πλαισιώνεται από έναν εντυπωσιακό πυλώνα που διακόπτει το στιβαρό και αδιάρθρωτο όγκο της εξωτερικής όψης. Δύο πλευρικές είσοδοι βρίσκονται από μια στην ανατολική και δυτική πλευρά. Εξωτερικά κοσμείται από έναν ενιαίο κυλινδρικό μιναρέ, ύψους 22 μέτρων, στη νοτιοανατολική γωνία, ο οποίος είναι ενσωματωμένος στο περίγραμμα του κτιρίου, αλλά με δική του εξωτερική είσοδο. Αρχικά ο μιναρές είχε έναν εξώστη. Το 1913 ανακατασκευάστηκε το ανώτερο τμήμα του μιναρέ που είχε γκρεμιστεί και προστέθηκε δεύτερος εξώστης, ψηλότερα από τον πρώτο. Η στέγη του τεμένους είναι πυραμιδοειδής εξωτερικά (τετράκλιτη), ενώ εσωτερικά υπάρχει θολωτή ψευδοροφή. Εξωτερικά η στέγη ήταν καλυμμένη από φύλλα μολύβδου. Ο εσωτερικός διάκοσμος του νότιου τοίχου αναπαριστά την ουράνια πόλη. Οι υπόλοιποι τοίχοι είναι διακοσμημένοι με καλλιγραφικά γράμματα, ρητά και γνωμικά από το Κοράνι, μικρές προσευχές και επικλήσεις ιερών προσώπων.

Στο εσωτερικό του τεμένους υπάρχει διακοσμητικός ξύλινος θόλος φτιαγμένος από μικρές σανίδες δρύινου ξύλου, του 14ου αιώνα. Πάνω από το ιερό (μιχράμπ) το οποίο βρίσκεται στο νότιο τείχος απεικονίζεται η ουράνια πόλη ενώ οι υπόλοιποι τοίχοι και κολώνες είναι διακοσμημένες με γνωμικά από το Κοράνι και παρακλητικά κείμενα στον Αλλάχ, σε καλλιγραφική μορφή. [1]

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η είσοδος του τεμένους
Ο εσωτερικός ξύλινος θόλος

Η ανέγερση του τέμενους Βαγιαζήτ ξεκίνησε επί Βαγιαζήτ Α΄ (1389–1402), αλλά διακόπηκε λόγω της τουρκικής ήττας και του θανάτου του Βαγιαζήτ στη Μάχη της Άγκυρας το 1402 και της ταραγμένης περιόδου που ακολούθησε. Η κατασκευή ξαναξεκίνησε επί του γιου του Βαγιαζήτ Μεχμέτ Α΄ (1413–1421) και εγκαινιάστηκε το Μάρτιο του 1420. Την οικοδόμησή του, ανέλαβε ο Καδής του Διδυμοτείχου Σεγίντ Αλί και το τζαμί το έκτισε ο Ντογκάν Μπιν Αμπντουλάχ με μηχανικό τον Ιβάζ Μπιν Μπαγεζίντ. Οι τοίχοι του κτιρίου έχουν πάχος περίπου 2,50 μ. και η κύρια είσοδος είναι στην νότια πλευρά. Στην νοτιοανατολική πλευρά βρίσκεται ο επιβλητικός μιναρές ο οποίος αρχικά είχε έναν εξώστη. Το 1913 οι Τούρκοι πρόσθεσαν δεύτερο εξώστη, ψηλότερα από τον πρώτο ξανακτίζοντας το πάνω μέρος του μιναρέ, το οποίο είχε καταρρεύσει.

Σημαντικότητα Μνημείου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Διακόσμηση με γνωμικά του Κορανίου

Το τέμενος θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα ισλαμικά μνημεία στην Ευρώπη[2]. Αναφέρεται και ως το μεγαλύτερο σε έκταση (σχεδόν ενός στρέμματος) στο χώρο των Βαλκανίων. Το τέμενος βρίσκεται στην κεντρική πλατεία του Διδυμότειχου και είναι κηρυγμένο ως διατηρητέο από το 1946. Η αρχική στέγη του μνημείου (του 14ου αιώνα) είναι κατασκευασμένη από ξύλο βελανιδιάς και διατηρείται μέχρι σήμερα, θεωρείται δε από τα σημαντικότερα μνημεία από ξύλο στον κόσμο[3][4]. Συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της στέγης είναι ότι είναι τριγωνική (σε αντίθεση με άλλα Οθωμανικά τεμένη που η στέγη αποτελείται από τρούλους) και έχει τεχνοτροπία αρχιτεκτονικής των Σελτζούκων. Η ιδιαιτερότητα της στέγης (σύμφωνα με τους μελετητές του μνημείου), ίσως να οφείλεται σε αλλαγή του αρχικού σχεδίου κατασκευής μετά τον θάνατο του σουλτάνου. Σύμφωνα με το πάχος των τοίχων, ίσως αρχικά στο σχέδιο ήταν να μπουν δύο κεντρικοί θόλοι στον άξονα της εισόδου και άλλοι δύο σκαφοειδείς θόλοι εκατέρωθεν. Κατά τον Τούρκο περιηγητή Εβλιγιά Τσελεμπή το 16ο αιώνα, η ανέγερση καθυστέρησε λόγω της επέλασης των Μογγόλων στην Μικρά Ασία, η οποία δημιούργησε προβλήματα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. [1] [5] Το μνημείο έχει επίσης μοναδική αξία λόγω της τοιχογραφίας με την ουράνια πόλη (στο ισλάμ δεν επιτρέπονται γραφικές αναπαραστάσεις) [2].

Αναστήλωση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το μνημείο βρίσκεται υπό κατάρρευση αλλά από το 1969 έχουν ξεκινήσει ορισμένα σωστικά μέτρα. Κατά την διάρκεια του Β' Παγκομίου Πολέμου αφαιρέθηκαν μολύβδινα φύλλα από την στέγη και το 1969 στην θέση τους μπήκαν λαμαρίνες [4]. Το 1970 μετά από έντονα καιρικά φαινόμενα κατέρρευσε μέρος του επιβλητικού κυλινδρικού μιναρέ. Το Υπουργείο Πολιτισμού, την περίοδο 1998-1999 [5] [4] κάλυψε την οροφή με πλαστική μεμβράνη ώστε να προστατευτεί το μνημείο από τις βροχές. Το 2008 κατέρρευσε μέρος του μιναρέ και έσχισε την προστατευτική πλαστική μεμβράνη της οροφής. [4] Το τζαμί σήμερα συντηρείται - ανακαινίζεται από σχετικές δράσεις του Υπουργείου Πολιτισμού[6], καθώς υπάρχουν ρηγματώσεις, αποκλίσεις, ανάπτυξη μούχλας λόγω γήρανσης υλικών, σεισμικές καταπονήσεις και επιδράσεις του περιβάλλοντος [7].

Την Τρίτη 23 Νοεμβρίου 2010 το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο αποφάσισε την αξιοποίηση του τεμένους και οι επισκευές θα γίνουν από την Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού [7]. Η αναστήλωση θα χρηματοδοτηθεί από τα Ευρωπαϊκά Κονδύλια του ΕΣΠΑ [2].

Στις 22 Μαρτίου 2017, μεγάλο μέρος της οροφής αλλά και του κτιρίου του τεμένους καταστράφηκε από πυρκαγιά.[8]

  • Η συντήρηση του άμβωνα (μινμπάρ)
    Η συντήρηση του άμβωνα (μινμπάρ)
  • Εργασίες συντήρησης στην εσωτερική διακόσμηση
    Εργασίες συντήρησης στην εσωτερική διακόσμηση

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • «Τέμενος Μεχμέτ Α'». Ιστοσελίδα Οδυσσεύς - Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Μαΐου 2007. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2012. 
  • Επισκευή του Τεμένους Βαγιαζήτ. Διδυμότειχο: Δέλτα TV. 26 Μαρτίου 2011. Συμβαίνει στα 00:00. 

Αναφορές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 «Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού | Τέμενος Μεχμέτ Α΄». odysseus.culture.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Μαΐου 2007. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2017. 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 «26 Νοεμβρίου 2010 - Άρθρο στην Εφημερίδα Το Έθνος της Αγγελικής Κώττη:"Εργα αποκατάστασης στο τέμενος Βαγιαζήτ.": Η γενική γραμματέας του [[Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού (Ελλάδα)|Υπουργείου Πολιτισμού]], Λίνα Μενδώνη ανέφερε σχετικά στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, το [[2010]]: :"Εχουμε το σημαντικότερο μουσουλμανικό μνημείο της Ευρώπης και πρέπει να το αναδείξουμε"». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Σεπτεμβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 24 Μαρτίου 2011. 
  3. ↑ Σύμφωνα με τον Δ. Μποζιόπουλο από τη Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων, ο οποίος εισηγείται τη μελέτη αναστήλωσης του μνημείου, η ξύλινη στέγη θεωρείται ως "ένα από τα σημαντικότερα ξύλινα ιστορικά μνημεία της Ευρώπης"
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 «26 Νοεμβρίου 2010 - Άρθρο στην εφημερίδα Καθημερινή της Γιώτας Σύκκα: "Ανάσα ζωής στο Βαγιαζήτ τζαμί στο Διδυμότειχο - «Ναι» του ΚΑΣ για ένταξή του στο ΤΔΠΕΑΕ"». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Φεβρουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 24 Μαρτίου 2011. 
  5. ↑ 5,0 5,1 26 Νοεμβρίου 2010, Άρθρο στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία της Ν. Κοντράρου Ράσσια: "Είναι ένα από τα πιο σημαντικά Οθωμανικά μνημεία της Ευρώπης: Λίφτινγκ σωτηρίας στο τέμενος Βαγιαζήτ"
  6. ↑ «Συντήρηση εσωτερικών επιχρισμάτων και τοιχογραφιών του τεμένους Βαγιαζίτ Διδυμοτείχου». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Οκτωβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 24 Μαρτίου 2011. 
  7. ↑ 7,0 7,1 26 Νοεμβρίου 2010 - Άρθρο στην εφημερίδα Καθημερινή: "Αναδεικνύεται το τέμενος Βαγιαζήτ στο Διδυμότειχο"[νεκρός σύνδεσμος]
  8. ↑ Τζίμας, Σταύρος (23 Μαρτίου 2017). «Βαριά πληγωμένο το ιστορικό τζαμί». Η Καθημερινή. http://www.kathimerini.gr/901792/article/epikairothta/ellada/varia-plhgwmeno-to-istoriko-tzami. Ανακτήθηκε στις 23-03-2017. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Τέμενος_Μεχμέτ_Α΄&oldid=10126468"