Φερδινάνδος Α΄ της Πορτογαλίας

Φερδινάνδος Α΄
Βασιλιάς της Πορτογαλίας
Περίοδος	18 Ιανουαρίου 1367 – 22 Οκτωβρίου 1383
Στέψη	Μάρτιος του 1367
Προκάτοχος	Πέτρος Α΄ της Πορτογαλίας
Διάδοχος	Ιωάννης Α΄ της Πορτογαλίας
Γέννηση	31 Οκτωβρίου 1345 Κοΐμπρα, Πορτογαλία
Θάνατος	22 Οκτωβρίου 1383 (38 ετών) Λισαβόνα, Πορτογαλία
Τόπος ταφής	Ιγκρέζα ντου Κάρμου, Λισαβόνα, Πορτογαλία
Σύζυγος	Ελεονώρα Τέλες δε Μενέσες
Επίγονοι	Βεατρίκη της Πορτογαλίας Ισαβέλλα της Πορτογαλίας
Οίκος	Πορτογαλικός Οίκος της Βουργουνδίας
Πατέρας	Πέτρος Α΄ της Πορτογαλίας
Μητέρα	Κωνσταντία του Πενιαφιέλ
Θρησκεία	Καθολικός
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Ο Φερδινάνδος Α΄ της Πορτογαλίας (Fernando I de Portugal, 31 Οκτωβρίου 1345 – 22 Οκτωβρίου 1383) μέλος του Πορτογαλικού Οίκου της Βουργουνδίας ήταν Βασιλιάς της Πορτογαλίας και της Αλγκάρβε (1367 - 1383). Ο θάνατος του οδήγησε στην μεγάλη κρίση διαδοχής που κράτησε τρία χρόνια (1383 - 1385) και έμεινε γνωστή σαν "Πορτογαλικός Εμφύλιος". Ο Φερδινάνδος γεννήθηκε στην Κοΐμπρα και ήταν ο δεύτερος αλλά ο μεγαλύτερος επιζών γιος του Πέτρου Α΄ της Πορτογαλίας και της συζύγου του, Κωνσταντίας των Ιβρέα-Καστίλης, κόρης του Ιωάννη-Εμμανουήλ πρίγκιπα της Βιγιένα.

Διαδοχή της Καστίλης

Φερδινάνδος Α΄ της Πορτογαλίας

Όταν πέθανε ο Πέτρος της Καστίλης ο Φερδινάνδος Α΄ διεκδίκησε τον θρόνο της χώρας ως δισέγγονος του βασιλιά Σάντσο Δ΄ της Καστίλης από την πλευρά της μητέρας του Βεατρίκης. Διεκδικητές ήταν επίσης οι βασιλείς της Αραγωνίας και της Ναβάρρας και ο Ιωάννης της Γάνδης, δούκας του Λάνκαστερ και μικρότερος αδελφό του Εδουάρδου, του μαύρου πρίγκιπα που είχε παντρευτεί σε δεύτερο γάμο την Κωνσταντία της Καστίλης, δούκισσα του Λάνκαστερ, κόρη του Πέτρου της Καστίλης.

Ο Ερρίκος Β΄ της Καστίλης, νόθος αδελφός του Πέτρου και γενάρχης του Οίκου της Τραστάμαρα που τον είχε νικήσει στον Εμφύλιο Πόλεμο της Καστίλης (1366) κατέλαβε τον θρόνο. Οι δύο πλευρές ετοιμάστηκαν για μάχη, αλλά τους πρόλαβε ο Πάπας Γρηγόριος Θ΄ που μεσολάβησε για ειρήνη. Ο όρος για την ένωση της Καστίλης με την Πορτογαλία ήταν ο γάμος του Φερδινάνδου με την κόρη του Ερρίκου Β΄ Ελεονώρα της Καστίλης αλλά τους πρόλαβε ο γάμος του Φερδινάνδου με μια αυλική του από έρωτα, την Ελεονώρα Τέλες δε Μενέσες. Με την διάλυση του προβλεπόμενου γάμου ο Φερδινάνδος Α΄ δεν έχασε την ευκαιρία να στέψει αμέσως την Ελεονώρα βασίλισσα. Αυτή η παράξενη συμπεριφορά του έφερε αναταραχή στην Πορτογαλία και τον οδηγούσε σε πόλεμο με τον Ερρίκο, ο Φερδινάνδος έκανε μυστική συμφωνία με τον δούκα του Λάνκαστερ για την απέλαση του Ερρίκου από τον θρόνο, ήταν ανεπιτυχής και τελικά έκλεισε ειρήνη (1373).

Άνοδος του Οίκου των Αβίς

Η ταφική πομπή του Φερδινάνδου Α΄ σε μικρογραφία του 14ου αιώνα

Μετά τον θάνατο του Ερρίκου (1379) ο δούκας του Λάνκαστερ αποδείχθηκε για άλλη μια φορά πραγματικός σύμμαχος του Φερδινάνδου Α΄, το θέμα έκλεισε με την μυστική συμφωνία στο Μπαδαχόθ (1382). Σύμφωνα με αυτή, η κόρη και διάδοχος του Φερδινάνδου, Βεατρίκη της Πορτογαλίας, θα παντρευόταν τον Ιωάννη Α΄ της Καστίλης γιο του Ερρίκου Β΄, με τον θάνατο του Φερδινάνδου θα ενώνονταν τα δύο στέμματα. Ο Φερδινάνδος Α΄ πέθανε στην Λισαβώνα χωρίς γιους (22 Οκτωβρίου 1383) με αποτέλεσμα το γενεαλογικό δέντρο του κόμη Ερρίκου να ξεκληριστεί. Ο θρόνος πέρασε σύμφωνα με την Συνθήκη του Μπαδαλόχ στον Ιωάννη Α΄ της Καστίλης που ενσωμάτωσε την Πορτογαλία στο Βασίλειο της Καστίλης και την μετέτρεψε σε επαρχία του. Οι Πορτογάλοι αντέδρασαν έντονα και επαναστάτησαν με αρχηγό τον νόθο αδελφό του Φερδινάνδου Α΄ Ιωάννη Α΄, αρχηγός του Οίκου της Αβίς. Ακολούθησε μεγάλη δυναστική κρίση και εμφύλιος πόλεμος (1383-1385) που κατέληξε στην νίκη του Ιωάννη, την νέα ανεξαρτητοποίηση της Πορτογαλίας και την άνοδο στον Πορτογαλικό θρόνο του Οίκου των Αβίς.

Οικογένεια

Νυμφεύτηκε την Ελεονώρα Τέλες δε Μενέσες, κόρη τού Μαρτίμ Αλφόνσο Τέλο δε Μενέσες μαγιορδόμου της Μαρίας (κόρης τού Αλφόνσου Δ΄ της Πορτογαλίας) και είχε τέκνα:

• Βεατρίκη 1373-1420, παντρεύτηκε τον Ιωάννη Α΄ των Τραστάμαρα της Καστίλης (γιο τού Ερρίκου Β΄ της Καστίλης).
• Αλφόνσος 1382, Ισαβέλλα 1383, απεβίωσαν νήπια.

Από μία μη νόμιμη σχέση είχε ένα φυσικό τέκνο:

• Ισαβέλλα 1364-1395, παντρεύτηκε τον Αλφόνσο Ενρίκεθ κόμη τού Χιχόν και της Νορένια (νόθο γιο τού Ερρίκου Β΄ της Καστίλης).

Πηγές

• García Oro, José (1987): Galicia en los siglos XIV y XV. Fundación "Pedro Barrie de la Maza, Conde de Fenosa", A Coruña. (Στα Ισπανικά)
• Varela Fernandes, Carla (2009): The Image of a King. Analysis of the tomb of King D. Fernando I. Carmo Archaeological Museum/Portuguese Archaeologists Association, Lisbon.