Αμπούτιου

Abuwtiyuw ˁbw tjw σε ιερογλυφικά

Το αιγυπτιακό σκυλί Αμπούτιου (Abuwtiyuw), (πεθ. πριν το 2280 ΠΚΕ) είναι ένα από τα παλαιότερα καταγεγραμμένα κατοικίδια του οποίου το όνομα είναι γνωστό. Πιστεύεται ότι ήταν βασιλικό σκυλί φύλακας που έζησε κατά την 6η Δυναστεία (2345–2181 ΠΚΕ), και τάφηκε με περίτεχνο τελετουργικό τρόπο στη Νεκρόπολη της Γκίζας με διαταγή άγνωστου φαραώ.

Μία λίθινη επιγραφή με τον κατάλογο των δώρων του φαραώ για την ταφή του Abuwtiyuw ανακαλύφθηκε από τον αιγυπτιολόγο Τζορτζ Άντριου Ρέισνερ τον Οκτώβριο του 1935. Η επιγραφή φαίνεται ότι ήταν τμήμα σπαραγμάτων που ήταν ενσωματωμένα σε ένα μαστάμπα της 6ης Δυναστείας, κατασκευασμένο μετά την κατεδάφιση του ταφικού κτίσματος που ανήκε στον ιδιοκτήτη του Αμπούτιου, όπου είχε, κατά πάσα πιθανότητα, τοποθετηθεί αρχικά η επιγραφή. Οι διαστάσεις της πινακίδας από ασβεστόλιθο ήταν 54.2 cm × 28.2 cm × 23.2 cm. Η επιγραφή αποτελείται από δέκα κατακόρυφες στήλες ιερογλυφικών διαχωρισμένες με κατακόρυφες γραμμές.

Ο Αμπούτιου πιθανότατα ήταν ελαφρύ κυνηγετικό σκυλί που έμοιαζε με τα σύγχρονα γκρέιχαουντ, με ανορθωμένα αυτιά και σγουρή ουρά. Ο τάφος στον οποίο βρέθηκε η επιγραφή είναι στο Κοιμητήριο G 2100 στο Δυτικό Πεδίο της Γκίζας, κοντά στην δυτική πλευρά της Πυραμίδας του Χέοπα.

Υπόβαθρο

Άγαλμα του Άνουβι

Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι στην Αρχαία Περσία τα σκυλιά ήταν προστατευόμενα ζώα και τα είχαν σε μεγάλη υπόληψη κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Σύμφωνα με τους Αρχαίους Έλληνες, τα σκυλιά στην Αρχαία Αίγυπτο τα μεταχειρίζονταν με τον ίδιο σεβασμό όπως και στην Περσία, όμως ήταν συνηθισμένο να τα ταριχεύουν με τον θάνατό τους και να τα θάβουν στους οικογενειακούς τάφους. Οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι καθώς και άλλοι λαοί της Εγγύς Ανατολής πίστευαν ότι τα σκυλιά είναι πνευματικά όντα παρόμοια με τους ανθρώπους, και συχνά τα συσχέτιζαν με συγκεκριμένες θεότητες και τις δυνάμεις που είχαν. Αρκετές βασιλικές ταφικές θέσεις των πρώτων δυναστειών περιέχουν τάφους σκύλων, μαζί με τις γυναίκες και τους υπηρέτες του βασιλικού νοικοκυριού. Το νεκροταφείο της Ασκαλών στη Νότια Περιφέρεια του Ισραήλ είναι πιθανώς το καλύτερα τεκμηριωμένο νεκροταφείο σκύλων του αρχαίου κόσμου, έχουν ωστόσο βρεθεί μαζικά μούμιες σκυλιών σε θέσεις σε όλη την Αίγυπτο, όπως στη Ρόντα της Άνω Αιγύπτου, στις Θήβες, στην Άβυδο, και κοντά στην Μαγκάγκα

Οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι ταρίχευαν πολλά είδη ζώων, από γάτες και γαζέλες έως κροκόδειλους, μπαμπουίνους και πουλιά, αλλά σε αντίθεση με τα περισσότερα από αυτά, που τυπικά καταναλώνονταν και για το κρέας τους, είναι πολύ απίθανο ότι έτρωγαν και σκυλιά. Ακτινογραφίες σκύλων που έχουν βρεθεί, αποκάλυψαν ότι η διαδικασία της ταρίχευσης περιελάμβανε τύλιγμα των βαλσαμωμένων οστών μαζί με επιδέσμους και τοποθέτησή τους σε ξύλινα αγάλματα του Άνουβι, του κυνοκέφαλου θεού συσχετισμένου με την μουμιοποίηση και την μεταθανάτια ζωή στην αρχαία αιγυπτιακή θρησκεία.

Ανακάλυψη

Η μόνη πηγή από την οποία είναι γνωστός ο Αμπούτιου είναι μία λίθινη επιγραφή ενδεχομένως προερχόμενη από τον τάφο του ιδιοκτήτη του. Η πινακίδα ήταν κατά τα φαινόμενα ανάμεσα σε σπαράγματα που χρησιμοποιήθηκαν για το χτίσιμο άλλου τάφου γύρω στο 2280 ΠΚΕ, ενός μαστάμπα της 6ης δυναστείας, μετά την κατεδάφιση του αρχικού τάφου. Ανακαλύφθηκε στις 13 Οκτωβρίου από τον Αιγυπτιολόγο Τζωρτζ Άντριου Ρέισνερ κατά την διάρκεια μιας κοινής αποστολής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ και του Μουσείου Καλών Τεχνών της Βοστώνης, και αφαιρέθηκε από την θέση που βρέθηκε τέσσερις ημέρες αργότερα.

Το εύρημα καταγράφηκε από τον κύριο φωτογράφο της αποστολής, Μοχαμεντανί Ιμπραΐμ, ο οποίος τράβηξε πάνω από 9321 μεγάλου μεγέθους εικόνες σε γυάλινες πλάκες, από τις αποστολές του Ρέισνερ. Η πινακίδα βρίσκεται σήμερα στο Αιγυπτιακό Μουσείο στο Κάιρο (αριθμός ευρετηρίου JE 67573).

Ούτε ο τάφος αλλά ούτε και η μούμια του σκύλου έχουν βρεθεί. Ο τάφος στον οποίο βρέθηκε η πινακίδα βρίσκεται στο Κοιμητήριο G 2100 στο Δυτικό Πεδίο της Γκίζας, κοντά στη δυτική πλευρά της Πυραμίδας του Χέοπα. Η λευκή πινακίδα από ασβεστόλιθο έχει διαστάσεις 54.2 x 28.2 x 23.2 cm και έχει εγγεγραμμένες δέκα στήλες ιερογλυφικά, τα οποία διαχωρίζονται από κατακόρυφες γραμμές. Στην πάνω δεξιά γωνία φαίνεται ένα τμήμα από λουρί, υποδεικνύοντας ότι στην πινακίδα υπήρχε εικόνα του Αμπούτιου με τον ιδιοκτήτη του.

Το κείμενο της επιγραφής, όπως μεταφράστηκε από τον Ρέισνερ, περιγράφει τα δώρα που προσφέρθηκαν από τον φαραώ για την κηδεία του Αμπούτιου:

« Το σκυλί το οποίο ήταν φύλακας της Αυτού Μεγαλειότητος, Abuwtiyuw είναι το όνομά του. Η Αυτού Μεγαλειότητα διέταξε να ταφεί (τελετουργηκά), να του δοθεί φέρετρο από το βασιλικό θησαυροφυλάκιο, εκλεκτό λινό σε μεγάλη ποσότητα, (και) θυμίαμα. Η Αυτού Μεγαλειότητα (επίσης) έδωσε αρωματική αλοιφή, και (διέταξε) ότι ο τάφος να χτιστεί για αυτόν από την ομάδα των χτιστών. Η Αυτού Μεγαλειότητα το έκανε αυτό για αυτόν ώστε αυτός (ο σκύλος) να μπορεί να Τιμηθεί (ενώπιον του μεγάλου θεού, Άνουβι). »

Ερμηνεία

Εικόνα ενός σκυλιού Τέσεμ από τον τάφο του Ιντέφ Β', περ. 2065 BC

Αν και ήταν συνήθης η ταφή σκύλων στην αρχαία Αίγυπτο, η κηδεία του Αμπούτιου ήταν αρκετά περίτεχνη, τιμή που επιφυλάσσονταν συνήθως για ανθρώπους των ανώτερων τάξεων. Τα δώρα του φαραώ αποκαλύπτουν ότι το πτώμα ταριχεύτηκε, όπως γίνονταν συνήθως με τους ανθρώπους εκείνο τον καιρό, με την πεποίθηση ότι το Κα του νεκρού θα εισέρχονταν στην μεταθανάτια ζωή του μέσω της τελετουργικής ταφής. Αν και δεν έχουν βρεθεί εικόνες του Αμπούτιου, το κείμενο τον χαρακτηρίζει ως Ṯsm (Τεσέμ), λεπτοκαμωμένο κυνηγόσκυλο παρόμοιο με γκρέιχαουντ, με στητά αυτιά και σγουρή ουρά. Τα σκυλιά Τεσέμ εμφανίζονται σε προδυναστικές απεικονίσεις, κάνοντάς τα έτσι την παλαιότερη γνωστή ράτσα σκύλου, ενώ συνηθίζονταν σε απεικονίσεις σε όλη την αρχαία αιγυπτιακή ιστορία. Σύμφωνα με τον Ρέισνερ, το όνομα «Αμπούτιου» (Abuwtiyuw) δεν μπορεί να μεταφραστεί πλήρως, υπέθεσε όμως ότι το bw ("bu") είναι ονοματοποιητική λέξη για το γαύγισμα του σκύλου, καθώς αυτό το θέμα βρίσκεται συχνά σε ονόματα αρχαίων αιγυπτιακών σκυλιών. Ο Έντουαρντ Τσ. Μάρτιν Τζ. ισχυρίζεται ότι το όνομα, ή η παραλλαγή του, Αμπούτιου (Abutiu), σημαίνει «με μυτερά αυτιά», το οποίο ταιριάζει με την περιγραφή του Τεσέμ.

Bιβλιογραφία

• Cavendish (2010). Ancient Egypt and the Near East: An Illustrated History. Marshall Cavendish. ISBN 978-0-7614-7934-5. 
• Detweiler, Laurie (Ιανουάριος 2004). Old Testament and Ancient Egypt Teacher's Manual. Veritas Press. ISBN 978-1-932168-28-0. 
• «G 2188 Y». Giza Diary, 1935. 13 Οκτωβρίου 1935. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2012. 
• «G 2188». Giza Diary, 1935. 17 Οκτωβρίου 1935. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2012. 
• Gardner Wilkinson, Sir John (1837). Manners and Customs of the Ancient Egyptians. 
• Hastings, James (Οκτώβριος 2001). Encyclopaedia of Religion and Ethics: Algonquins-Art. Elibron.com. ISBN 978-1-4021-9433-7. 
• Hayes, William Christopher (1990). The Scepter of Egypt: From the Earliest Times to the End of the Middle Kingdom. Metropolitan Museum of Art. ISBN 978-0-87099-190-5. 
• Hinkler (1 Φεβρουαρίου 2006). Discover Ancient Egypt. Hinkler Books, Penton Overseas, Inc. ISBN 978-1-74157-524-8. 
• Ikram, Salima (2005). Divine Creatures: Animal Mummies In Ancient Egypt. American Univ in Cairo Press. ISBN 978-977-424-858-0. 
• Leach, Maria (1961). God Had A Dog: Folklore of the Dog. Rutgers University Press. σελ. 283. 
• Lucas, A. (1 Απριλίου 2003). Ancient Egyptian Materials and Industries. Kessinger Publishing. ISBN 978-0-7661-5141-3. 
• Martin, Edward C., Jr. (1997). Dr. Johnson's Apple Orchard: The Story of America's First Pet Cemetery. Hartsdale Canine Cemetery. ISBN 978-0-9659266-0-7. 
• Miller, Steven (17 Φεβρουαρίου 2012). Dogs in Australian Art. Wakefield Press. ISBN 978-1-74305-017-0. 
• Morey, Darcy F. (12 Απριλίου 2010). Dogs: Domestication and the Development of a Social Bond. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-76006-5. 
• «Photos: Abutiu». The Giza Archives. Museum of Fine Arts, Boston. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2012. 
• Ragovin, Helene (Άνοιξη 2007). «Finding the Pharaohs». Tufts Magazine. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2009-07-26. https://web.archive.org/web/20090726173622/http://www.tufts.edu/alumni/magazine/spring2007/features/pharaohs.html. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2012. 
• Reisner, George Andrew (Δεκέμβριος 1936). «The Dog Which Was Honored by the King of Upper and Lower Egypt». Bulletin of the Museum of Fine Arts (Boston) 34 (206): 96–99. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-01-29. https://web.archive.org/web/20130129032408/http://www.gizapyramids.org/pdf%20library/bmfa_pdfs/bmfa34_1936_96to99.pdf. Ανακτήθηκε στις 2012-11-08. 
• Spence, Lewis (Αύγουστος 2008) [1915]. Myths & Legends of Ancient Egypt. Wildside Press. ISBN 978-1-4344-7391-2. 
• Teeter, Emily (13 Ιουνίου 2011). Religion and Ritual in Ancient Egypt. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-84855-8. 
• Velde, Herman te· Dijk, Jacobus van (1997). Essays on Ancient Egypt in Honour of Herman Te Velde. BRILL. ISBN 978-90-5693-014-1. 
• Zahradnik, Eveline (2009). Der Hund als geliebtes Haustier im Alten Ägypten anhand von bildlichen, schriftlichen und archäologischen Quellen: Altes und Mittleres Reich (στα Γερμανικά). Pro Business. ISBN 978-3-86805-408-8. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• «Philology».  Περιέχει φωτογραφία της λίθινης επιγραφής
• «Sketch of the inscribed stone found in Oct.17 of G 2188 Y». Giza Diary, 1935. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2012.  Σκίτσο της επιγραφής με ερμηνεία των ιερογλυφικών