Βυζαντινο-Βουλγαρική συνθήκη του 815
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Η Συνθήκη του 815 (βουλγαρ.: Договор от 815) ήταν μία 30ετής συμφωνία ειρήνης, που υπογράφτηκε στην Κωνσταντινούπολη μεταξύ του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Λέοντα Ε΄ του Αρμενίου και του Ομουρτάγ χάνου των Βουλγάρων.
Υπόβαθρο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Με τη διαδοχή του χάνου Κρούμου στην ηγεμονία των Βουλγάρων το 803, ξεκίνησε το τελευταίο και αποφασιστικό μέρος των παρατεταμένων διαδοχικών Βυζαντινο-Βουλγαρικών συγκρούσεων, που ξεκίνησαν το 756. Για λίγο περισσότερο από μία δεκαετία, ως το τέλος του το 814, ο Κρούμος επέτυχε σημαντικές επιτυχίες στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, καταλαμβάνοντας τη σημαντική πόλη της Σερδικής το 809 και νικώντας αποφασιστικό τους Ρωμαϊκούς στρατούς στο πέρασμα της Βαρβίτσας και στη Βερσινίκια. Ο γιος του και διάδοχός του Ομουρτάγ προσπάθησε να συνεχίσει την επιθετική πολιτική του Κρούμου, αλλά η εκστρατεία του το 814 σταμάτησε από τους Ρωμαίους. Καθώς οι δύο χώρες είχαν εξαντληθεί από τη συνεχή στρατιωτική προσπάθεια, ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις ειρήνης.
Υπογραφή της συνθήκης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στις αρχές του 815 ο Ομουρτάγ έστειλε απεσταλμένους στην Κωνσταντινούπολη για να διαπραγματευθεί την ειρήνη. Η τελετή υπογραφής ήταν μία επίσημη εκδήλωση και πραγματοποιήθηκε παρουσία πολλών ανθρώπων. Η συμφωνία προέβλεπε ότι ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας πρέπει να ορκιστεί σύμφωνα με τα ειδωλολατρικά βουλγαρικά έθιμα και οι εκπρόσωποι του Ομουρτάγ σύμφωνα με τους Χριστιανικούς νόμους. Οι Ρωμαίοι ιστορικοί ήταν εξοργισμένοι από τις ενέργειες του Αυτοκράτορα. Κατέγραψαν ότι ο "πιο Χριστιανός" ηγεμόνας έπρεπε να ρίξει νερό στο έδαφος από ένα κύπελο, να γυρίσει αντίστροφα σέλλες αλόγων, να αγγίξει τριπλό χαλινάρι και να σηκώσει γρασίδι ψηλά επάνω από το έδαφος. Ένας άλλος ιστορικός προσθέτει ότι ο Λέων Ε΄ έπρεπε να κόψει ακόμη και σκύλους ως μάρτυρες του όρκου του.
Όροι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι Ρωμαϊκές καταγραφές για τις συνθήκες της συνθήκης δεν έχουν διατηρηθεί, αλλά τα πρώτα δύο -από το τέσσερα- άρθρα επέζησαν στα Ελληνικά.
- 1ο άρθρο, ορίζει τα σύνορα μεταξύ της Βουλγαρίας και της Ρωμανίας. Ξεκινούσε από το Δεβελτό κοντά στην ακτή του Εύξεινου Πόντου και προχωρούσε κατά μήκος της παλαιάς τάφρου του Erkesiya ως τον άνω ρου του ποταμού Choban Azmak, παραπόταμου του Τούντζα. Από εκεί έφθανε στον ποταμό Έβρο/Μαρίτσα στα βόρεια του Χαρμανλί, κοντά στην παλαιά πόλη της Κωνσταντίας και συνέχισε προς τα δυτικά στη σύγχρονη πόλη του Ουζούντζοβο. Μετά από αυτό, το σύνορο συνεχιζόταν σε ένα ακαθόριστο όρος, πιο πιθανά μία κορυφογραμμή των ανατολικών ορέων της Ροδόπης. Σύμφωνα με την περιγραφή Süleymanköy, τα σύνορα επικυρώθηκαν σε αυτό το όρος. Η εξήγηση των ιστορικών είναι ότι η περιοχή της Φιλιππούπολης/Πλόντβιβ επρόκειτο να μεταφερθεί στη Βουλγαρία μετά από μερικά έτη, ενώ οι Ρωμαϊκές φρουρές αποσύρθηκαν σταδιακά από την περιοχή. Μέχρι εκείνη τη στιγμή τα σύνορα ακολουθούσαν τα παλαιά σύνορα μέχρι τη Σρέντνα Γκόρα. Οι Βούλγαροι κράτησαν μερικά φρούρια γύρω από την Αδριανούπολη ως εγγύηση για την παραχώρηση της Φιλιππούπολης, τα οποία επέστρεψαν στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, όταν ο χάνος Μαλαμίρ (831-836) κατέλαβε την πόλη. Με αυτό το άρθρο η επέκταση των Βουλγαρικών συνόρων στον νότο αναγνωρίστηκε επίσημα, αν και οι Βούλγαροι έπρεπε να επιστρέψουν μερικές από τις κατεχόμενες πόλεις, ιδίως την Αδριανούπολη.
- 2ο άρθρο, σχετικά με την ανταλλαγή αιχμαλώτων πολέμου μεταξύ των δύο χωρών. Οι Βούλγαροι συμφώνησαν να απελευθερώσουν τους Ρωμαίους, που συνελήφθησαν κατά τη διάρκεια της καταστροφικής εκστρατείας του Αυτοκράτορα Νικηφόρου Α΄ το 811, καθώς και τον πληθυσμό που συνελήφθη κατά τις μεταγενέστερες επιδρομές του Κρούμου. Οι Ρωμαίοι έπρεπε να απελευθερώσουν τους Σλάβους, που είχαν συλληφθεί από τον Λέοντα Ε΄, καθώς και εκείνους που κατοικούσαν στις παραμεθόριες περιοχές της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας γύρω από τη Στράντζα και τη Ροδόπη, παρόλο που μερικοί από αυτούς δεν ήταν ποτέ υπήκοοι των Βουλγάρων χάνων. Το άρθρο στη συνέχεια συνεχίστηκε με λεπτομέρειες για τη διαδικασία ανταλλαγής. Συγκεκριμένα οι Ρωμαίοι, όχι μόνο έπρεπε να συμφωνήσουν να ανταλλάξουν άνθρωπο με άνθρωπο, αλλά και να δώσουν δύο κεφάλια βοοειδών για κάθε Ρωμαίο στρατιώτη που ελευθερωνόταν και με την προϋπόθεση ότι οι στρατιώτες τους θα επέστρεφαν στα σπίτια τους. Με αυτόν τον τρόπο οι Βούλγαροι εξασφάλισαν τη μείωση των Ρωμαϊκών συνοριακών φρουρών.
Συνέπειες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Αν και η συνθήκη ήταν υπέρ της Βουλγαρίας, ήταν μια ευπρόσδεκτη ανάπαυλα από τους Ρωμαίους, οι οποίοι έπρεπε να συγκεντρώσουν τις δυνάμεις τους μετά από διαδοχικές ήττες και που αντιμετώπιζαν έναν άλλο γύρο εσωτερικής αναταραχής, λόγω της αναβίωσης της Εικονομαχίας. Από την άλλη πλευρά, η Βουλγαρία αντιμετώπιζε επίσης θρησκευτικά προβλήματα, καθώς ο αυξανόμενος αριθμός χριστιανών ενοχλούσε τον Ομουρτάγ: ο χάνος άρχισε αντι-χριστιανικές διώξεις, στις οποίες έπεσε θύμα και ο μεγαλύτερος γιος του Ενραβότα. Οι Βούλγαροι έπρεπε επίσης να αποκαταστήσουν την οικονομία τους μετά τις αιματηρές συγκρούσεις της πρώτης δεκαετίας του αιώνα, ενώ η πρωτεύουσά τους Πλίσκα εξακολουθούσε να βρίσκεται σε ερείπια.
Η ειρηνευτική συνθήκη επαναβεβαιώθηκε το 820, όταν ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Β΄ κατέλαβε τον Ρωμαϊκό θρόνο. Ο Ομουρτάγ και ο Μιχαήλ Β΄ συμφώνησαν επίσης να παρέχουν βοήθεια ο ένας στον άλλο σε περίπτωση κινδύνου. Πιστός στον λόγο του, το 823 ο Ομουρτάγ ανακούφισε την πολιορκία της Κωνσταντινούπολης από την εξέγερση του Θωμά του Σλάβου και νίκησε τον στρατό εκείνου.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Zlatarski, Vasil (1971) [1927]. "Part I. The Huno-Bulgarian dominance (679-852). II. Territorial expansion and rising of political importance. 2. Change of the foreign and domestic policy of Bulgaria". History of the Bulgarian state in the Middle Ages. Volume I. History of the First Bulgarian Empire (in Bulgarian) (2 ed.). Sofia: Nauka i izkustvo. OCLC 67080314.