Κράτος του Τευτονικού Τάγματος

Το Κράτος των Τευτόνων Ιπποτών το 1410

Το Κράτος των Τευτόνων Ιπποτών (γερμ. Deutschordensstaat, Ordensstaat ή Deutschordensland) ονομαζόταν κατά τον Μεσαίωνα η περιοχή της Βαλτικής που κατοικούσαν οι Τεύτονες Ιππότες. Η περιοχή που κάλυπτε συνέπιπτε σχεδόν με τα εδάφη της κατοπινής Ανατολικής Πρωσίας, της Εσθονίας και της Λεττονίας, ενώ η Λιθουανία είχε κατορθώσει να αντισταθεί στην εισβολή και να διατηρήσει την ανεξαρτησία της.

Οικόσημο του Κράτους των Τευτόνων Ιπποτών

Βαλτικά φύλα τον 12ο αιώνα

Ο 13ος αιώνας

Κρατίδια των Τευτόνων Ιπποτών το 1250, χωρίς την συμμαχική Πρωσία που ακόμα δεν είχε προσαρτηθεί

Το κράτος των Τευτόνων δεν ήταν τμήμα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας του Γερμανικού έθνους, αλλά ήταν ανεξάρτητο κράτος παρόμοιο με τα άλλα σταυροφορικά κράτη. Στις αρχές του 13ου αιώνα οι Τεύτονες ιππότες άρχισαν να εξαπλώνονται στην Βαλτική. Ο άρχοντας Κόνραντ της Μασοβίας ζήτησε το 1226 την βοήθεια των Τευτόνων, για να πολεμήσει τους Πρώσους, και τους έταξε ως αντάλλαγμα την περιοχή του Κουλμ. Το 1266 ο αυτοκράτορας Φρειδερίκος Β΄ τους υποσχέθηκε με το χρυσό συμβόλαιο του Ρίμινι να τους παραχωρήσει την απόλυτη εξουσία της περιοχής των Πρώσων, αν την κατακτούσαν. Το 1231 ακολούθησε η ίδρυση του κάστρου του Τορν, το οποίο χρησίμευε ως βάση για τις εκστρατείες προς τον βορρά. Σε σύντομο χρονικό διάστημα εγκαταστάθηκαν Γερμανικά φύλα, με τα οποία, αλλά και με τις πολεμικές συγκρούσεις που ακολούθησαν το 1261 μέχρι το 1271, θεμελιώθηκε η κυριαρχία του Τάγματος. Το 1202 το Τάγμα των Αδελφών του ξίφους είχε υποτάξει την Λιβονία, μια περιοχή της Βαλτικής, στην οποία κατατασσόταν και το κράτος του Κουρ. Το 1237 ακολούθησε η ένωση του κράτους του Κουρ με το κράτος του Τάγματος των Τευτόνων Ιπποτών, επεκτείνοντας, έτσι, τα σύνορα του κράτους.

Το κάστρο Μαρίενμπουργκ

Ο 14ος αιώνας

Το 1308 ακολούθησε η κατάληψη των εδαφών της Πομερανίας, του Γκντανσκ, της Εσθονίας το 1346 και του Σουηδικού νησιού Γκότλαντ το 1398. Τελικά, το 1402 και με την προσάρτηση του Νόϊμαρκ, το κράτος των Τευτόνων ιπποτών είχε φτάσει στην μεγαλύτερη γεωγραφική εξάπλωσή του. Ο αρχηγός του τάγματος των Τευτόνων έφερε τον τίτλο Χόχμάιστερ (γερμ. Hochmeister). Από το 1291 είχε την έδρα του στην Βενετία. Το 1309 την μετέφερε στον πύργο Μαρίενμπουργκ (Μάλμπορκ), και το 1466 στην Καινιξβέργη, (το σημερινό Καλίνινγκραντ), ενώ από το 1309 εκπλήρωνε και καθήκοντα άρχοντα κράτους από την νέα έδρα του. Στην πραγματικότητα, ο Χόχμάιστερ ήταν ένας από τους δύο κυβερνήτες, αφού παράλληλα ο Λάντμάιστερ κυβερνούσε την Λιβονία, ενώ ο Χόχμάιστερ κυβερνούσε την Πρωσία. Οι πολεμικές συγκρούσεις συνεχίστηκαν, κυρίως με τους Πολωνούς και τους Λιθουανούς, τους οποίους δεν κατόρθωσαν να υποτάξουν. Σημαντικοί αρχηγοί του τάγματος ήταν ο Βίνριχ φον Κνίρπρόντε (1351-1382), ο οποίος νίκησε τους Λιθουανούς στην μάχη του Ρούνταου και ο Κόνραντ φον Γιούνγκινγκεν (1393-1407), ο οποίος κατέλαβε αρκετά μέρη μεγαλώνοντας σημαντικά το κράτος, ενώ την ίδια εποχή οι δυο ισχυρότεροι εχθροί του, οι Λιθουανοί και οι Πολωνοί συνήψαν συμμαχία, αφού ο Μέγας Δούκας Γιαγκέλο της Λιθουανίας (1377–1434) νυμφεύθηκε την βασίλισσα Γιαντβίγκα της Πολωνίας.

Το κράτος των Τευτόνων Ιπποτών αναδείχτηκε ως σημαντική οικονομική δύναμη στον χώρο της Βαλτικής. Εκτός των άλλων είχε το μονοπώλιο του κεχριμπαριού και πολλές πόλεις ήταν μέλη της Χανσεατικής Ένωσης.

15ος αιώνας

Το κράτος του Τάγματος των Τευτόνων το 1455

Το κράτος του Τάγματος των Τευτόνων το 1466 κατόπιν της διαίρεσής του

Το 1410 ο στρατός του Τάγματος των Τευτόνων ηττήθηκε από τους Λιθουανούς στην περίφημη Μάχη του Τάννενμπεργκ. Ακολούθησε η Πρώτη Συμφωνία Ειρήνης του Τόρουν, το 1411, που επέτρεπε μεν στους Τεύτονες να κρατήσουν μεγάλο μέρος των εδαφών τους, τους υποχρέωνε, όμως, να πληρώσουν υψηλή αποζημίωση. Ακολούθησαν μερικές δεκαετίες παρακμής του Τάγματος και διάλυσης του κράτους σε πολλά επί μέρους κρατίδια. Για να πληρώσει τις αποζημιώσεις, το Τάγμα επέβαλε υψηλούς φόρους, πράγμα που ξεσήκωσε αστούς και εμπόρους, οι οποίοι απαίτησαν δικαίωμα λόγου στην βουλή που είχαν ιδρύσει από το 1422. Τα κρατίδια αυτά το 1440 ενώθηκαν και δημιούργησαν την Πρωσική Ομοσπονδία, η οποία, το 1453, υποτάχθηκε στον βασιλιά Κάζιμιρ Δ' της Πολωνίας για να εξασφαλίσει την συμμαχία του. Ακολούθησε ο Δεκατριετής Πόλεμος μεταξύ Πρωσικής Ομοσπονδίας και Πολωνίας από την μια και του Τάγματος των Τευτόνων από την άλλη μεριά. Ο πόλεμος αυτός ήταν οικονομικά καταστροφικός για το Τάγμα και τερματίστηκε με την Δεύτερη Συμφωνία Ειρήνης του Τορν, και την απόσπαση εδαφών από το Τάγμα: η Πομερανία, το Κουλμ, το κάστρο Μαρίενμπουργκ, το Elbląg και το Ερμ πέρασαν στην κατοχή της Πολωνίας, ενώ και για τα υπόλοιπα εδάφη υποχρεώθηκαν να αναγνωρίσουν την ηγεμονία της Πολωνίας. Έτσι, για δεύτερη φορά, οι υπήκοοι αναγκάστηκαν να πληρώνουν υψηλούς φόρους για να αποζημιώσουν τους Πολωνούς.

16ος αιώνας

Γκρι: Δουκάτο της Πρωσίας.
έγχρωμο: Βασίλειο της Πρωσίας, Βασίλειο της Πολωνίας και Μεγάλο Δουκάτο της Λιθουανίας

Μετά τον Πολωνο-Τευτονικό πόλεμο ο Χόχμάιστερ Άλμπρεχτ Α΄ του Βρανδεμβούργου και του Άνσμπαχ μετέτρεψε την θρησκεία του κράτος σε Προτεσταντισμό, ενώ το 1525 κρατικοποίησε τις θρησκευτικές εκτάσεις του Τάγματος, κάνοντάς το κληρονομικό Δουκάτο υπό την ηγεμονία της Πολωνίας. Η κρατικοποίηση αμφισβητήθηκε τόσο από την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του Γερμανικού έθνους όσο και από τον Πάπα. Ο Αυτοκράτορας Φερδινάνδος Α΄ διόρισε τον αρχηγό του Τάγματος ως διαχειριστή της Πρωσίας. Ο τίτλος αυτός, αν και δεν είχε καμιά απολύτως ισχύ, διατηρήθηκε και χρησιμοποιείτο μέχρι και τον 18ο αιώνα.

Το 1526 η Λιβονία υποχώρησε στην υποταγή της στην Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ελπίζοντας με αυτόν τον τρόπο να κερδίσει την συμμαχία της ενάντια στην επεκτατική πολιτική του Μεγάλου Δουκάτου της Μόσχας, κάτι όμως που δεν έγινε. Το 1560-1561 το τοπικό Τάγμα των Τευτόνων στην Λιβονία κατέρρευσε και τα εδάφη διαμοιράστηκαν σχηματίζοντας τα δύο Δουκάτα της Λιβονίας και της Κουρίας υπό την υποταγή της Πολωνίας. Αυτό ήταν και το τέλος του κράτους των Τευτόνων Ιπποτών.

Πηγές

• Peter von Dusburg: Chronica Terre Prussie (Chronik des Preussenlandes). Übersetzt und erläutert von Klaus Scholz und Dieter Wojtecki. Darnstadt 1984 (Ausgewählte Quellen zur deutschen Geschichte des Mittelalters, Freiherr vom Stein-Gedächtnisausgabe; 25)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• www.ordensland.de
• Geschichte der Bistümer im Deutschordensland