Παλαιολόγεια Δυναστεία
| Συγγραφέας | Γιώργος Λεονάρδος |
|---|---|
| Μορφή | μυθιστόρημα |
| Θέμα | Δυναστεία των Παλαιολόγων |
| δεδομένα () | |
Η Παλαιολόγεια Δυναστεία είναι η τριλογία για την παλαιολόγεια εποχή και την ομώνυμη δυναστεία που συνέγραψε ο Γιώργος Λεονάρδος, για την οποία βραβεύτηκε με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος.[1] και κυρίως για το τρίτο ιστορικό μυθιστόρημα της τριλογίας αυτής Ο τελευταίος Παλαιολόγος, που αναφέρεται στον Κωνσταντίνο ΙΑ΄ Παλαιολόγο. Το έργο της τριλογίας αυτής ολοκληρώνεται με το προσάρτημα του ιστορικού μυθιστορήματος του συγγραφέα «Ζωή Σοφία Παλαιολογίνα – Από το Βυζάντιο στη Ρωσία», η ηρωίδα του οποίου, κόρη του δεσπότη Θωμά Παλαιολόγου, αδελφού του Κωνσταντίνου ΙΑ΄ Παλαιολόγου, παντρεύτηκε τον Ρώσο ηγεμόνα Ιβάν Γ' της Ρωσίας.
Βιβλία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγος – Ο Ελευθερωτής
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Είναι το ιστορικό μυθιστόρημα που ζωντανεύει μια από τις ισχυρότερες βυζαντινές προσωπικότητες και συγχρόνως μια από τις σημαντικότερες εποχές του ελληνισμού, όπως άρχισε να αναγεννιέται στην αρχή της παλαιολόγειας εποχής του Βυζαντίου. Είναι μια μυθιστορηματική βιογραφία του Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου, του γενάρχη της ομώνυμης δυναστείας, του ανθρώπου που πέτυχε αδιανόητα επιτεύγματα για την εποχή του, χάρη στο πολυμήχανο έως διαβολεμένο μυαλό του, προκειμένου να αποκαταστήσει την πληγωμένη αυτοκρατορία. Ξεκινά από τη συμφορά της Δ΄ Σταυροφορίας – θέμα που απασχολεί μέχρι και σήμερα τους ιστορικούς ερευνητές – και φτάνει μέχρι και το Σικελικό Εσπερινό, τον οποίο υπέθαλψε και βοήθησε έμμεσα αλλά ενεργά ο Μιχαήλ. Μεταξύ των δύο αυτών κοσμοϊστορικών γεγονότων μεσολαβούν η μεγάλη συνωμοσία και οι δολοφονίες με σκοπό την άνοδο στο αυτοκρατορικό αξίωμα, η νίκη εναντίον του αντίπαλου συνασπισμού στη μάχη της Πελαγονίας και βέβαια η ανάκτηση της Κωνσταντινούπολης, την οποία είχαν καταλάβει οι Φράγκοι, που επιτεύχθηκαν με χίλια δυο τεχνάσματα και ίντριγκες από τον Παλαιολόγο.
Ο Μιχαήλ Παλαιολόγος ως ηγέτης από πολλούς κατακρίθηκε και από άλλους τόσους υμνήθηκε. Ο συγγραφέας αναφέρει:
αλίμονο στους ηγέτες που περνούν απαρατήρητοι από αυτήν. Ο Μιχαήλ έμπαινε και έβγαινε από τους τυφώνες της πολιτικής και θρησκευτικής μισαλλοδοξίας ως άριστος μαέστρος της διπλωματικής μηχανορραφίας, προικισμένος καιροσκόπος, μέγας συνωμότης, καθηγητής της υπονομευτικής τακτικής και της ανατρεπτικής συνωμοσίας, αλλά συγχρόνως και ως άνδρας πολυμήχανος, δυνατός, γενναίος και αγωνιστής. Είχε το διάολο μέσα του. Αλλά πώς θα επιζούσαν οι Ρωμιοί ως κράτος αν δεν είχαν έναν τέτοιο ηγέτη; Καλό είναι να κρίνουμε μετά το θάνατο ενός κυβερνήτη αν αυτός έκανε αγαθές ή ανίερες πράξεις. Όμως πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη μας και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες ήταν αναγκασμένος να δράσει.
Το βιβλίο είναι ένα ιστορικό ανάγνωσμα για το 13ο αιώνα, γεμάτο πάθη και έρωτες, αλλά και με πολιτικό, διπλωματικό και εκκλησιαστικό παρασκήνιο, με μάχες για την εξουσία που άφησαν ανεξίτηλο το πέρασμά τους από την Ιστορία.
Οι Παλαιολόγοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πρόκειται για ένα ιστορικό μυθιστόρημα, το οποίο καλύπτει τους «μέσους» Παλαιολόγους, από τον Ανδρόνικο Β΄ Παλαιολόγο μέχρι τον Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγο, τον πατέρα του Κωνσταντίνου ΙΑ΄ Παλαιολόγου.
Στο ιστορικό αυτό μυθιστόρημα, ο Γιώργος Λεονάρδος αναφέρεται στα συγκλονιστικά και αποτρόπαια γεγονότα των εμφυλίων πολέμων μεταξύ των Παλαιολόγων, τα οποία σημάδεψαν τη χωρίς επιστροφή πορεία προς την αυτοκαταστροφή και τη διάλυση της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ή Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, όπως αργότερα καθιέρωσε την ονομασία της ο Ιερώνυμος Βολφ.
Το βιβλίο αυτό, καρπός ενδελεχούς μελέτης των ιστορικών λεπτομερειών και των ανθρώπινων αδυναμιών που χαρακτήριζαν την αριστοκρατία της Πόλης, έναν αιώνα πριν την άλωσή της, αν και αυτοτελές, αποτελεί ουσιαστικά τη συνέχεια του προηγούμενου μυθιστορήματός του Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγος – Ο Ελευθερωτής.
Στο ιστορικό αυτό μυθιστόρημά του, ο συγγραφέας αναδεικνύει με γλαφυρό τρόπο τα ηρωικά αλλά και τα σκοτεινά γεγονότα που επηρέασαν δραματικά τη ζωή και το μέλλον των κατοίκων του Βυζαντίου, γεγονότα που είτε εκούσια είτε ακούσια παραποιήθηκαν, ώστε να συμβάλουν στη νάρκωση του λαού για γενιές ολόκληρες[εκκρεμεί παραπομπή].
Εξιστορεί, στην ανθρώπινη διάστασή της εποχής αυτής, το δράμα της αυτοκρατορίας και των υπηκόων της, τη σταδιακή κατάκτηση των εδαφών της από τους Οθωμανούς και τη συρρίκνωσή της, αλλά και τους δύο πολυετείς δυναστικούς πολέμους, που κατέστησαν την κατ’ όνομα πια αυτοκρατορία, μια πόλη παντελώς αδύναμη. Στο βιβλίο αυτό, το οποίο αναφέρεται σε μια εποχή για την οποία δεν έχουν γραφτεί πολλά βιβλία ελλήνων συγγραφέων ή ιστορικών (ίσως αυτό να οφείλεται στα δυσμενή γεγονότα που σημειώθηκαν την ιστορική εκείνη περίοδο). Κατά τον Γ. Λεονάρδο, στο ιστορικό αυτό μυθιστόρημα, η αλήθεια εμφανώς υπερτερεί της φαντασίας, όπου η δεύτερη χρησιμοποιήθηκε από το συγγραφέα προκειμένου να καταστήσει ευχερέστερη και γλαφυρότερη την αφήγησή του.
«Λίγη ώρα αργότερα, μέσα στις φωνές και τις κραυγές των επιβατών και των παιδιών τους, το πλοίο έλυνε τους κάβους του από την εμπορική προβλήτα του Κεράτιου Κόλπου. Με ελάχιστα ευέλικτα ορτσαρίσματα, λόγω του ανάπρωρου ανέμου, ο έμπειρος καπετάνιος μας τιμόνιασε το πλοίο του προς την εκβολή του κόλπου, αφήνοντας πίσω του το Χρυσούν Κέρας, τον γνωστό και ως Κεράτιο κόλπο και πλέοντας πια στην Προποντίδα, όπου ένα ούριο αεράκι, από τη μεριά του Βοσπόρου στη θάλασσα του Μαρμαρά, μας πήρε υπό την προστασία του, σπρώχνοντάς μας προς την Καλλίπολη στη διεύθυνση του πάνω στομίου του Στενού του Ελλησπόντου. »Τα παιδιά, μέσα στην τρελή χαρά που ταξίδευαν με πλοίο, έτρεξαν στην πλώρη να ατενίζουν το θαλάσσιο ορίζοντα. Τη ζωή που ανοιγόταν μπροστά τους… »Μόνος εγώ, εγκαταλειμμένος από τους άλλους, κατευθύνθηκα αργά προς την πρύμη του πλοίου, να προσκυνήσω με το νου μου το ναό της Αγίας του Θεού Σοφίας και να αγναντέψω με τη φαντασία μου τη ζωή που ολοκλήρωνα πίσω μου…» (απόσπασμα από το τέλος του βιβλίου ‘‘Οι Παλαιολόγοι’’)
Ο τελευταίος Παλαιολόγος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στο τελευταίο βιβλίο της τριλογίας του για τους Παλαιολόγους, ο συγγραφέας ασχολείται με τον τελευταίο αυτοκράτορα του Βυζαντίου, Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, και την άλωση της Κωνσταντινούπολης.
Με τη γλαφυρή γραφή του μυθιστορήματος και με στήριγμά του πηγές βενετσιάνικες, τούρκικες και βέβαια ελληνικές, η εξιστόρηση του Γιώργου Λεονάρδου φιλοδοεξεί να ξεπεράσει τα γνωστά αφηγήματα για το ίδιο θέμα.
Πόσο πολέμησαν οι Ρωμιοί τους Τούρκους για να σωθεί η Κωνσταντινούπολη και πόσο οι Λατίνοι Καθολικοί; Ποιοι πρόδωσαν τον Παλαιολόγο και σήκωσαν την οθωμανική σημαία στον πύργο των Βλαχερνών, ενώ εκείνος συνέχιζε να πολεμά στο κέντρο των χερσαίων τειχών της Πόλης; Αντιστάθηκε ο Κλήρος στην Άλωση ή απέβλεπε σε βόλεψη και προνόμια από το Οθωμανικό καθεστώς; Και τι έγινε μετά την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας; Ποιοι έμειναν στην Πόλη και τι δρόμους τράβηξαν οι πρωταγωνιστές των γεγονότων; Σήκωσαν την σημαία της αντίστασης ή φίλησαν το οθωμανικό φέσι;
Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα ξεδιπλώνονται μέσα από το ζωντάνεμα των χαρακτήρων, των καταστάσεων και των γεγονότων, που σημάδεψαν αυτό το κοσμοϊστορικό γεγονός του 15ου αιώνα και βυθίζουν τον αναγνώστη στη κοινωνική δίνη και στο χάος του Δυτικοευρωπαϊκού και Βυζαντινού ύστερου Μεσαίωνα.
Τώρα που οι αψιμαχίες για την ανάγνωση της Ιστορίας έχουν αναζωπυρωθεί, ο Γιώργος Λεονάρδος φιλοδοξεί να κατακρημνίσει, με ελκυστικό μυθιστορηματικό τρόπο, συμβατικές αλήθειες και παραδοσιακές αντιλήψεις για το παρελθόν μας αλλά και για συμπεριφορές πνευματικών ηγητόρων και υποτιθέμενων ηρώων.
Σοφία Παλαιολογίνα. Από το Βυζάντιο στη Ρωσία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το ιστορικό μυθιστόρημα Σοφία Παλαιολογίνα – Από το Βυζάντιο στη Ρωσία αναφέρεται στους ανά τους αιώνες πατροπαράδοτους και συγγενικούς δεσμούς Ελλήνων και Ρώσων. Αποτελεί δε προσάρτημα της τριλογίας του συγγραφέα για την τραγική ιστορία των Παλαιολόγων.
Από τον ελληνικό Μυστρά στην Καθολική Ρώμη, κι από εκεί στην μεσαιωνική Μόσχα, η πορεία της Ζωής-Σοφίας Παλαιολογίνας καθρεφτίζει την κατάρρευση ενός πολιτισμού και την ανατολή ενός καινούργιου. Κληρονόμος των αυτοκρατορικών τίτλων της Δεύτερης Ρώμης, της κατακτημένης πια Κωνσταντινούπολης, η τολμηρή πριγκίπισσα του Βυζαντίου κατορθώνει να ξεφύγει από τις μηχανορραφίες του Βατικανού για να δημιουργήσει, ως γυναίκα του Ιβάν Γ΄, το μεγαλείο της Τρίτης Ρώμης, της αναδυόμενης δηλαδή Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Η πρώτη Τσαρίνα της ρωσικής Ιστορίας, η ορκισμένη αντίπαλος των Μογγόλων και των Τατάρων, που μέχρι τις ημέρες της καταδυνάστευαν τα εδάφη της Ρωσίας, ζωντανεύει μέσα από τις σελίδες του βιβλίου.
Ιστορική πραγματεία, αγωνιώδες θρίλερ, ξύπνημα μνήμης για την πραγματική δύναμη της Ορθοδοξίας, αλλά και της Ρωσίας, το ιστορικό αυτό μυθιστόρημα εισβάλει με δύναμη ηλεκτρικού σιδηροδρόμου στο χώρο της ιστορικής συνειδητοποίησης.[εκκρεμεί παραπομπή]
Το «Σοφία Παλαιολογίνα» αναφέρεται διεξοδικά και λεπτομερέστατα στην ιστορία της ανάπτυξης των σχέσεων μεταξύ των αυτοκρατόρων του Βυζαντίου και των τότε ηγεμόνων της χώρας των Ρως, που επισφραγίσθηκαν με το γάμο της Ζωής-Σοφίας Παλαιο-ογίνας, ανιψιάς του τελευταίου Βυζαντινού αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, που έπεσε στα τείχη της Πόλης υπερασπίζοντάς την από τους Οθωμανούς επιδρομείς, με τον Ιβάν Γ' της Ρωσίας, τον αποκληθέντα και Μέγα, που ήταν απόγονος και αυτός της θρυλικής οικογένειας των Ρούρικ. Ο Ιβάν, με τη συμπαράσταση και την παρότρυνση της Ελληνίδας συζύγου του, κατόρθωσε να αποτινάξει τον ταταρικό ζυγό και να συνενώσει τα διάσπαρτα πριγκιπάτα και ηγεμονίες της χώρας του σε ένα μεγάλο και ισχυρό κράτος – πρόγονο της σημερινής Ρωσίας. Συγχρόνως να επιτύχει το κράτος του να καταστεί διάδοχος της κατακτημένης και διαλυμένης πια άλλοτε Ανατολικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Και όλα αυτά λόγω του γάμου του με τη Σοφία Παλαιολογίνα, μοναδικής κληρονόμου της Βυζαντινής αυτοκρατορίας υιοθετώντας έτσι και τα σύμβολά της, όπως τον δικέφαλο αετό και την ισχύ της στον τότε Ορθόδοξο θρησκευτικό κόσμο, ανακηρύσσοντάς την σε «Τρίτη Ρώμη», μετά την αρχική Ρώμη και την Κωνσταντίνου Πόλη.
Με αναφορές στο βυζαντινό Μυστρά, το ιστορικό αυτό μυθιστόρημα ξεκινά από τη Ρώμη όπου μεγάλωσε η Ζωή Παλαιολογίνα και με κάθε λεπτομέρεια αναφέρεται στα του συνοικεσίου που διέπλεξαν ο Έλληνας άλλοτε Ορθόδοξος, και στη συνέχεια Καθολικός, καρδινάλιος Βησσαρίων και μια σειρά ποντίφικων, τελευταίος εκ των οποίων ήταν ο πάπας Σίξτος Δ΄, προκειμένου η Ζωή να παντρευτεί τον πρίγκιπα Ιβάν Γ΄, τότε ηγεμόνα της Μοσχοβίας και να μεταστρέψει τους Ρώσους στο Καθολικό δόγμα. Όμως η Ζωή, με το που πάτησε το πόδι της στη «γη των Ρως», ξύπνησε μέσα της η πατροπαράδοτη Ορθοδοξία του Βυζαντίου, και συμπεριφέρθηκε ως Ορθόδοξη, ενώ συγχρόνως με το γάμο της, άλλαξε και το όνομά της σε Σοφία, κατά τα βυζαντινά πρότυπα, αφού οι Ρώσοι θεωρούσαν το όνομα Ζωή ως Καθολικό.
Από εκεί και πέρα ο Ιβάν με τη συμπαράσταση και την έντονη παρακίνηση της Σοφίας – «δεν σε παντρεύτηκα για να είμαι υπόδουλη των άπιστων Τατάρων», του γκρίνιαζε συνεχώς – κατόρθωσε να απωθήσει και να εξουδετερώσει την ταταρική κυριαρχία πάνω στο ρωσικό λαό, ιδιαίτερα μετά την αναίμακτη αναμέτρηση στο ποταμό Ούγκρα, και να καταστήσει το κράτος του κυρίαρχο και ισχυρό, όπως άρμοζε στο ρωσικό λαό. Για το λόγο αυτό, αλλά και για την εν γένει πολιτική του και τον πατριωτισμό του ο Ιβάν 3ος επονομάστηκε και Μέγας και ήταν ο πρώτος που πήρε την αναγ-νώριση αυτή πριν τον Μεγάλο Πέτρο και τη Μεγάλη Αικατερίνη. Εγγονός του Ιβάν και της Σοφίας ήταν ο Ιβάν ο Τρομερός.
Αναφορές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Δελτίο Τύπου Αρχειοθετήθηκε 2011-07-24 στο Wayback Machine., Υπουργείο Πολιτισμού, 10/12/2008, ανακτήθηκε 31/10/2009.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Ιστοσελίδα Γιώργου Λεονάρδου
- Υπουργείο Πολιτισμού. Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας 2008 Αρχειοθετήθηκε 2011-07-24 στο Wayback Machine.
- Εθνικό Κέντρο Βιβλίου Αρχειοθετήθηκε 2011-07-19 στο Wayback Machine.
- Βραβείο Ιδρύματος ΜπότσηAward of Botsis Foundation
- Who's Who (1979) σ. 363
- Who's Who Metron (1995) σ. 452
- European Who's Who (2002-2003) σ. 1047