Μετάβαση στο περιεχόμενο

Καντόνι του Άαργκαου

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
(Ανακατεύθυνση από Άαργκαου)
 Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο.
Το πρότυπο τοποθετήθηκε χωρίς ημερομηνία. Για τη σημερινή ημερομηνία χρησιμοποιήστε: {{χωρίς παραπομπές|29|12|2024}}

Συντεταγμένες: 47°24′N 8°6′E / 47.400°N 8.100°E / 47.400; 8.100

Άαργκαου

Σημαία
Έμβλημα
ΧώραΕλβετία
Διοικητική υπαγωγήΕλβετία
Γεωγραφική υπαγωγήΕλβετικό Οροπέδιο
ΠρωτεύουσαΆαραου
Ίδρυση1803
Ονομάστηκε απόΆαρ
ΓλώσσεςΓερμανικά
Έκταση1.403,77 km²
Υψόμετρο382 μέτρα
Πληθυσμός678.207 (31  Δεκεμβρίου 2018)[1]
Γεωγραφικές συντεταγμένες47°25′5″N 8°6′36″E
ΙστότοποςΕπίσημος ιστότοπος
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Το Καντόνι του Άαργκαου (γερμανικά: Aargau, γαλλικά: Argovie), αναφερόμενο, ιδίως παλαιότερα, και με την εξελληνισμένη ονομασία Αργοβία, είναι ένα από τα καντόνια (αυτόνομες διοικητικές περιφέρειες) της Ελβετίας. Πήρε το όνομά του από τον ποταμό Άαρ, ο οποίος το διαρρέει (Aar-gau = «επαρχία του Άαρ»). Είναι ένα από τα βορειότερα και πλέον πυκνοκατοικημένα καντόνια της Ελβετίας, με πληθυσμό 627.893 κατοίκους (το 2012) και έκταση 1.403,7 τετρ. χιλιόμετρα.

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η περιοχή του Άαργκαου βρισκόταν υπό τον έλεγχο των Κελτών Ελβετών ήδη από το 200 π.Χ. Στη συνέχεια καταλήφθηκε από τους Ρωμαίους και τελικά από τους Φράγκους. Οι Ρωμαίοι είχαν κτίσει ένα μεγάλο οικισμό, τη Βιντονίσσα, κοντά στη σημερινή μικρή πόλη Μπρυγκ.

Κατά τον Μεσαίωνα το Άαργκαου ήταν διεκδικούμενη συνοριακή περιοχή ανάμεσα στα δουκάτα της Αλαμανίας και της Βουργουνδίας. Από το 1254 ως το 1415 την ηγεμονία του Άαργκαου είχε ο Οίκος των Αψβούργων, με αρκετά κάστρα από εκείνη την περίοδο να σώζονται ως σήμερα. Θεωρείται μάλιστα πιθανό ότι η αρχική κοιτίδα του Οίκου βρισκόταν στο Άαργκαου. Το 1415 οι δυνάμεις της Ελβετικής Συνομοσπονδίας εισέβαλαν στο Άαργκαου, καταλαμβάνοντας εύκολα τις πόλεις και τα περισσότερα κάστρα. Το τμήμα που κατείχαν οι δυνάμεις της Βέρνης έγινε γνωστό ως Ουντεράαργκαου (Unteraargau) ή «Βερναία Αργοβία», η οποία το 1514 επεκτάθηκε βόρεια στον Ιούρα. Και όταν η Βέρνη έγινε προτεσταντική το 1528, το Ουντεράαργκαου την ακολούθησε, ενώ το υπόλοιπο τμήμα, το Ομπεράαργκαου, παρέμεινε μερικώς ρωμαιοκαθολικό. Η Βέρνη χρησιμοποίησε τις αγροτικές περιοχές του Ουντεράαργκαου ως πηγή δημητριακών για όλη την ηγεμονία της, ενώ η οικονομία των πόλεων παρέμενε τοπικής μόνο σημασίας, Ωστόσο, η Βέρνη ενεθάρρυνε από την αρχή της βιομηχανικής εποχής την εκβιομηχάνιση της περιοχής. Το Ομπεράαργκαου εξελίχθηκε στις Freie Ämter (σε προσεγγιστική μετάφραση «Ελεύθερες Διοικητικές Μονάδες»), και ήταν υπό τη διοίκηση άλλων καντονίων, όπως της Ζυρίχης και της Λουκέρνης. Στη Μάχη του Κάπελ το 1531 και στις δύο Μάχες του Φιλμέργκεν, το 1656 και το 1712, οι Freie Ämter ήταν ο χώρος συγκρούσεως μεταξύ Ρωμαιοκαθολικών και Προτεσταντών. Η νίκη της Ζυρίχης το 1712 της έδωσε την ευκαιρία να εκδιώξει τα 5 καθολικά καντόνια από την κομητεία του Μπάντεν.

Μετά την εισβολή των Γάλλων στις 19 Μαρτίου 1798, οι κυβερνήσεις της Ζυρίχης και της Βέρνης συμφώνησαν στη δημιουργία του βραχύβιου «Καντονίου του Μπάντεν», το οποίο διαλύθηκε το 1803 με την «Πράξη της Μεσολαβήσεως». Με αυτή την πράξη δημιουργήθηκε το σημερινό Καντόνι του Άαργκαου. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η πρώην αγροτική περιοχή του καντονίου γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη.

Γεωγραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η πρωτεύουσα του καντονίου είναι το Άαραου, που βρίσκεται στο δυτικό σύνορό του, επί του ποταμού Άαρ. Το καντόνι συνορεύει στα βόρεια με τη Γερμανία. Στα δυτικά του βρίσκονται τα ελβετικά καντόνια Μπάζελ-Λάντσαφτ, Ζόλοτουρν και Βέρνης. Στα νότια, συνορεύει με το Καντόνι της Λουκέρνης, ενώ στα ανατολικά με τα Καντόνια της Ζυρίχης και του Τσουγκ. Το Άαργκαου διαρρέουν αμφότεροι οι μεγάλοι ποταμοί, ο Άαρ και ο Ρέους.

Το Άαργκαου είναι ένα από τα λιγότερο ορεινά καντόνια της Ελβετίας, όντας στα βόρεια των Άλπεων και στα ανατολικά της οροσειράς του Ιούρα. Τα εδάφη της σχηματίζουν μία όμορφη ποικιλομορφία τοπίων, με πυκνά δασωμένους λόφους που εναλλάσσονται με εύφορες κοιλάδες που αρδεύονται κυρίως από τον Άαρ και τους παραποτάμους του. Λίγο περισσότερο από το 1/3 της επιφάνειας του καντονίου καλύπτεται από δάση (518 τ.χλμ.), ενώ σχεδόν το μισό είναι αγροτικές εκτάσεις (635,7 τ.χλμ.). 33,5 τ.χλμ. ή περίπου το 2,4% του καντονίου καλύπτονται από λίμνες (με μεγαλύτερη τη λίμνη Χάλβιλ) και ποτάμια. Με πυκνότητα πληθυσμού 450 κατοίκων ανά τ.χλμ., το 15% της επιφάνειας είναι αστικές περιοχές.

Στο Άαργκαου βρίσκονται οι περίφημες θερμές θειούχες πηγές του Μπάντεν και του Schinznach-Bad, ενώ στο Ράινφέλντεν υπάρχουν σε μεγάλη έκταση αλατούχες πηγές. Γύρω από το Μπρυγκ βρίσκονται το ερειπωμένο κάστρο των Αψβούργων, το παλαιό μοναστήρι του Καίνιγκσφέλντεν (με θαυμάσια μεσαιωνικά βιτρώ), καθώς και τα ερείπια του ρωμαϊκού οικισμού Βιντονίσσα, το σημερινό Βίντις (Windisch).

Τοπίο του Άαργκαου με το βουνό Lägern της οροσειράς του Ιούρα στο βάθος

Το Αββαείο του Φαρ (Kloster Fahr), ένα γυναικείο μοναστήρι Βενεδικτίνων, αποτελεί ένα μικρό εξκλάβιο του καντονίου που περιβάλλεται από το Καντόνι της Ζυρίχης.

Διοικητική διαίρεση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Άαργκαου υποδιαιρείται στα παρακάτω 11 διαμερίσματα:

  • Το Άαραου με πρωτεύουσα το Άαραου
  • Το Μπάντεν με πρωτεύουσα το Μπάντεν
  • Το Μπρεμγκάρτεν με πρωτεύουσα το Μπρεμγκάρτεν
  • Το Μπρυγκ με πρωτεύουσα το Μπρυγκ
  • Το Κουλμ με πρωτεύουσα το Ούντερκουλμ
  • Το Λάουφενμπουργκ με πρωτεύουσα το Λάουφενμπουργκ
  • Το Λέντσμπουργκ με πρωτεύουσα το Λέντσμπουργκ
  • Το Μούρι με πρωτεύουσα το Μούρι
  • Το Ράινφέλντεν με πρωτεύουσα το Ράινφέλντεν
  • Το Τσόφινγκεν με πρωτεύουσα το Τσόφινγκεν
  • Το Τσούρτσαχ με πρωτεύουσα το Τσούρτσαχ

Σήμερα (2013) υπάρχουν 216 δήμοι στο καντόνι. Καθώς συμβαίνει και αλλού στην Ελβετία, υπάρχει μία τάση για συγχώνευση των δήμων, παρότι μέχρι τώρα οι συγχωνεύσεις στο Άαργκαου δεν ήταν τόσο σημαντικές όσο σε άλλα καντόνια.

Δημογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο πληθυσμός του καντονίου αυξήθηκε σημαντικά, από περίπου 360.000 κατοίκους την δεκαετία του 1960 σε 627.893 τον Δεκέμβριο του 2012 με αύξηση 11% τη δεκαετία 2000-2010. Το 21,5% του πληθυσμού είναι αλλοδαποί (έχουν ιθαγένεια άλλης χώρας). Το 87,1% του πληθυσμού μιλά τη γερμανική ως πρώτη γλώσσα, με δεύτερη την ιταλική (3,3%) και τρίτη τη σερβοκροατική (1,9% ή 10.645 κάτοικοι).

Το 52,4% των κατοίκων γεννήθηκε στο Άαργκαου, το 25% κάπου αλλού στην Ελβετία και το 19,6% εκτός Ελβετίας. Σύμφωνα με στοιχεία του 2000, το 24,3% του πληθυσμού έχει ηλικία μικρότερη των 20 ετών, ενώ το 13,4% είναι από 65 ετών και άνω. Το ίδιο έτος υπήρχαν 224.128 νοικοκυριά στο καντόνι.

Θρήσκευμα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά την απογραφή του 2000 το 40,1% του πληθυσμού του καντονίου δήλωσε ότι είναι Ρωμαιοκαθολικοί, ενώ το 34,6% προτεστάντες της Ελβετικής Εκκλησίας. Από τους υπόλοιπους 11.523 ήταν μέλη της Ορθόδοξης Εκκλησίας (περίπου 2,1% του πληθυσμού), 29.580 ήταν μέλη άλλων χριστιανικών εκκλησιών, 30.072 (5,49%) μουσουλμάνοι και μόλις 342 Ιουδαίοι. 1.463 δήλωσαν βουδιστές, 2.089 ινδουιστές. 57.573 δήλωσαν άθρησκοι, αγνωστικιστές ή άθεοι και 15.875 δεν απάντησαν στην ερώτηση.

Πολιτική

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Μέγα Συμβούλιο αποτελείται από οκτώ κόμματα, με τρία κεντροδεξιά να κυριαρχούν στο νομοθετικό σώμα, τα SVP, CVP και FDP.
Τα ποσοστά των κομμάτων ανά εκλογική περιφέρεια στις εκλογές του 2020.

Το Μέγα Συμβούλιο του καντονιού είναι το νομοθετικό σώμα και λέγεται Grosser Rat. Αποτελείται από 140 έδρες, με τα μέλη του να εκλέγονται κάθε τέσσερα χρόνια. Οι τελευταίες εκλογές διενεργήθηκαν στις 18 Οκτωβρίου 2020.

Στις εκλογές μεταξύ 1997 και 2020 τα κόμματα κέρδισαν τα ακόλουθα ποσοστά και έδρες:[2]

  Έδρες 2020 2016 2012 2009 2005 2001 1997
  SVP 43 45 45 45 46 72 47
  FDP 21 22 22 20 24 40 40
  SP 23 27 22 22 30 36 48
  CVP 18 17 19 21 26 32 37
  Grüne 14 10 10 13 7 7 6
  glp 13 7 8 5 --- --- ---
  EVP 6 6 6 6 7 8 8
  BDP --- 4 6 4 --- --- ---
  EDU 2 2 2 2 --- --- 1
  SD --- --- --- 2 --- 4 7
  FP --- --- --- --- --- 1 4
  LdU --- --- --- --- --- --- 2
  σύνολο 140 140 140 140 140 200 200
  Votes 2020 2016 2012 2009 2005 2001 1997
  SVP 30,3 % 31,9 % 32,0 % 31,9 % 30,3 % 33,5 % 21,9 %
  SP 16,6 % 18,9 % 15,2 % 15,7 % 19,7 % 18,6 % 21,7 %
  FDP 14,7 % 16,0 % 15,4 % 14,3 % 16,9 % 19,0 % 19,6 %
  CVP 12,8 % 12,1 % 13,3 % 15,0 % 17,5 % 15,0 % 17,3 %
  Grüne 10,1 % 7,1 % 7,4 % 8,9 % 6,8 % 4,0 % 3,5 %
  GLP 9,2 % 5,3 % 5,5 % 3,5 % --- --- ---
  EVP 4,2 % 4,1 % 3,9 % 4,5 % 5,7 % 4,9 % 4,3 %
  BDP --- 2,7 % 4,4 % 3,1 % --- --- ---
  EDU 1,6 % 1,8 % 1,7 % 1,8 % 0,7 % 1,0 % 1,3 %
  SD --- --- 0,7 % 1,2 % 1,3 % 1,8 % 3,2 %
  LdU --- --- --- --- --- 1,4 % ---

Landammann

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο ανώτερος δικαστής (Landammann) είναι ο επικεφαλής του καντονιού. Από την 1η Ιανουαρίου 2024 στο αξίωμα υπηρετεί ο Μάρκους Ντίετ (Markus Dieth).

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Bridgwater, W.; Aldrich, Beatrice, eds. (1968). "Aargau". The Columbia-Viking Desk Encyclopedia (3rd ed.). New York, NY: Columbia University Press. p. 11
  • Steigmeier, Andreas (2010): το λήμμα Aargau στο online Ιστορικό Λεξικό της Ελβετίας
  1. ↑ «Bilanz der ständigen Wohnbevölkerung nach Kanton, definitive Jahresergebnisse, 2018». στατιστική υπηρεσία. Federal Statistical Office. Ανακτήθηκε στις 28  Αυγούστου 2019.
  2. ↑ «Election results in the canton of Aargau». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2021. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Καντόνι_του_Άαργκαου&oldid=10355361"