Άγιος Άνθιμος Χίου

Άγιος Άνθιμος Χίου
Γέννηση	Αργύριος Κ. Βαγιάνος 1 Ιουλίου 1869 Άγιος Λουκάς Λιβαδιών, Χίος
Κοίμηση	15 Φεβρουαρίου 1960 (90 ετών) Μονή Παναγίας Βοήθειας Χίου
Αναγνώριση	Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως
Τιμάται από	Ορθόδοξη Εκκλησία
Αγιοκατάταξη	14 Αυγούστου 1992
Μείζον ιερό	Ιερός Ναός Αγίου Ανθίμου του εν Χίω Βροντάδος
Εορτασμός	15 Φεβρουαρίου
Σύμβολα	μοναχικός σκούφος, μοναχικό κουκούλι (επανωκαλύμμαυχο), μοναχική πατερίτσα
Προστάτης	λεπρών
Επιρροές	Μοναχός Παχώμιος
Σημαντικά έργα	Φροντίδα ασθενών με Νόσο του Χάνσεν
δεδομένα ()

Ο Άγιος Άνθιμος Χίου (Χίος, 1869 - 15 Φεβρουαρίου 1960), κατά κόσμον Αργύριος Κ. Βαγιάνος, ήταν Έλληνας μοναχός του 20ού αιώνα που έγινε ευρέως γνωστός για τον μοναστικό του βίο και το έργο του στην φροντίδα των ασθενών με Νόσο του Χάνσεν. Η κατάταξή του ως Αγίου της Ορθόδοξης Εκκλησίας πραγματοποιήθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως στις 14 Αυγούστου 1992 και η μνήμη του γιορτάζεται στις 15 Φεβρουαρίου, ημερομηνία κοιμήσεώς του.

Κοσμικός βίος

Ο Αργύριος Βαγιάνος γεννήθηκε το 1869 στην περιοχή του Αγίου Λουκά Λιβαδιών στην υπό Οθωμανική Αυτοκρατορία, Χίο. Από πολύ μικρή ηλικία προσευχόταν και νήστευε. Αρκετά μεγάλη επίδραση στη ζωή του είχε ο Μοναχός Παχώμιος ο οποίος του ενέπνευσε την αγάπη για τον Θεό και τους αλλήλους. Η εκπαίδευση που έλαβε προήλθε από τους ευσεβείς και ενάρετους γονείς του, Κωνσταντίνο και Αργυρώ, οι οποίοι μερίμνησαν ώστε να του δοθεί Χριστιανική αγωγή. Ο νεαρός Αργύριος δωρεοδέκτης του Αγίου Πνεύματος, με πνεύμα σοφίας, ήταν προορισμένος από τον Θεό να γίνει μέγας παιδαγωγός εις Χριστόν. Από την παιδική του ηλικία όλη η ανάπτυξη και ανατροφή που του δόθηκε πήγαζε από την ισχυρή και βαθιά επίδραση του χριστιανικού οικογενειακού του περιβάλλοντος. Όσον αφορά την εκπαίδευση του, δεν είχε κάποια αξιόλογη μόρφωση καθώς οι συνθήκες δεν επέτρεπαν εκείνη την εποχή στα παιδιά που προέρχονταν από φτωχές οικογένειες να σπουδάσουν, για αυτό και περιορίστηκε στις απλές γνώσεις των τάξεων του δημοτικού. Ωστόσο, μόνος του κατάφερε να μάθει την τέχνη του υποδηματοποιού, κυρίως για βιοποριστικούς λόγους. Κατά τη διάρκεια που τελούσε το αξίωμα του δόκιμου μοναχού χρειάστηκε να εξασκήσει ωστόσο τη συγκεκριμένη την τέχνη. Παρόλο που δεν κατείχε θεωρητικές γνώσεις και δεν είχε έντονη αναγνωρισιμότητα, με την ευφυΐα του και τη διεισδυτικότητα του πνεύματος του αλλά και με ιδιαίτερα έντονη την επιθυμία για πνευματικό βίο, προχώρησε στην ενάρετη ζωή κατέχοντας ακλόνητο το αίσθημα της πίστης του.

Μοναστικός βίος

Η σχέση του με τον Μοναχό Παχώμιο ήταν καταλυτική στο να αποφασίσει να αφιερώσει τη ζωή του στον μοναχικό βίο. Καθώς επίσης, και η επίσκεψή του στη Σκήτη των Αγίων Πατέρων της Χίου για την επισκευή ιδιόκτητης εικόνας της Παναγίας. Με αυτή την εικόνα έκτοτε συνέδεσε άρρηκτα ολόκληρη τη ζωή του. Η Παναγία έγινε για εκείνον πηγή ανεξάντλητης δύναμης στους μετέπειτα σκληρούς αγώνες του, αλλά και πηγή δροσιάς και ανακούφισης. Ο Αργύριος υποτάσσεται στον Γέροντα Παχώμιο και με τις αδιάλειπτες προσευχές και νηστείες και με τους σκληρούς αγώνες του αναδεικνύεται μεγάλος στην άσκηση και την αρετή.

Στην ηλικία των 20 ετών έγινε μικρόσχημος μοναχός και έλαβε το όνομα Άνθιμος από τον μοναχό Παχώμιο. Λόγω της ταπεινοφροσύνης και αγαθότητας του, του ανατέθηκαν από μικρή ηλικία πολλές αρμοδιότητες και δραστηριότητες. Το 1905 ο Γέροντας Παχώμιος κοιμήθηκε και ως διάδοχός του εξελέγη ο Ιερομόναχος Ανδρόνικος, ο οποίος γνώριζε πολύ καλά την αξιοθαύμαστη πορεία του Ανθίμου. Όταν λοιπόν ο Άνθιμος βρισκόταν στην ηλικία των σαράντα ετών, τον έχρισε μεγαλόσχημο Μοναχό. Ο ενάρετος τρόπος ζωής του προκαλούσε μεγάλο ενδιαφέρον και ζήλο για τον μοναχικό βίο και ο ίδιος αποτέλεσε πρότυπο μίμησης. Η ευφυΐα και η αγαθότητα που τον διέκριναν του χάρισαν το αξίωμα της ιεροσύνης. Κλήθηκε λοιπόν στο Αδραμύττιο της Μικράς Ασίας από τον ανάδοχό του Στέφανο Διοματάρη το 1910 μ.Χ. για τον σκοπό αυτό. Η χειροτονία του ήταν ασυνήθιστη λόγω των ακραίων φυσικών φαινομένων κατά τη διάρκεια αυτής. Μετά τη χειροτονία του όμως επικράτησε η απόλυτη γαλήνη και ηρεμία, η οποία μαρτύρησε τη θεία συγκατάνευση.

Με τη σωματική και πνευματική του, όμως, αυτή άσκηση εξαντλήθηκε και ασθένησε. Η υγεία του δοκιμάστηκε όπως βλέπουμε από μικρή ηλικία και η κατάσταση του έχρηζε ιατρικής παρακολούθησης. Παρ'όλη την εξάντληση δεν σταμάτησε τη μοναχική άσκηση, τη νηστεία και τη προσευχή, υποβάλλοντας τον εαυτό του σε συνεχή δοκιμασία. Η πνευματικότητα του προσέλκυσε το κακό και το πονηρό, με τη μορφή του διαβόλου, στη ζωή του υποβάλλοντας τον σε εξαντλητικές δοκιμασίες για τις οποίες ο Άνθιμος αγωνίστηκε πολυμέτωπα και νικηφόρα. Η προσευχή και η βαθιά πίστη του ήταν σύμμαχοι στη νίκη του επί του πονηρού. Μόλις αποκαταστάθηκε μερικώς η υγεία του αποσύρθηκε σε μικρό απομονωμένο κελί μέσα στα πατρικά του κτήματα, στα Λιβάδια της Χίου, συνεχίζοντας τους πνευματικούς του αγώνες. Εκεί μόναζε ασκώντας ταυτόχρονα και την τέχνη του υποδηματοποιού, προκειμένου να βοηθήσει τους φτωχούς γονείς του και να ελεεί του πάσχοντες.

Αυτή λοιπόν η πνευματική του ακτινοβολία προκάλεσε το πάθος της αντιζηλίας των συλλειτουργών του. Εκείνος, θέλοντας να τους ελευθερώσει από το πάθος αυτό, εγκατέλειψε το Αδραμύττιο το 1911 μ.Χ. και μετέβη στο Άγιο Όρος, όπου οι Αγιορείτες μοναχοί του επιδαψίλευσαν πολλές τιμές. Τον κυρίευε το αίσθημα του πόθου να προσκυνήσει τα Ιερά λείψανα των Αγίων, και να ασπαστεί τις θαυματουργικές εικόνες της Παναγίας. Γνώριζε, πως στο Άγιο Όρος υπήρχαν πολλοί μοναχοί και ερημίτες από τους οποίους θα μπορούσε να ωφεληθεί πνευματικά. Αργότερα, αφού τον γέμισαν με δώρα οι Αγιορείτες ως ένδειξη αναγνώρισης και εκδήλωσης σεβασμού και αγάπης, αναχώρησε από το Όρος, κρατώντας μόνο ένα μικρό μέρος των δώρων αυτών, γεμάτος πνευματικό πλούτο και αγάπη επιστρέφει στη γενέτειρα του, τη Χίο.

Έργο

Οι λεπροί, ήδη από τον 7ο αιώνα στη Λομβαρδία σύμφωνα με το διάταγμα του Ροθαρίου, εξορίζονταν αμέσως μόλις διαπιστωνόταν η ασθένεια τους. Με αυτό τον τρόπο φυσικά έχαναν τα δικαιώματα τους, την περιουσία τους και αντιμετωπίζονταν σαν νεκροί. Κατά τους εκείνους χρόνου η λέπρα, η τύφλωση και η τρέλα θεωρούνταν σημεία αμαρτίας. Σύμφωνα με του κανόνες της Γ΄ Συνόδου του Λατερανού της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας προβλεπόταν ο περιορισμός των λεπρών μόνο σε νεκροταφεία ή σε παρεκκλήσια. Παρά τους αυστηρούς κανόνες, υπήρχαν περιπτώσεις στις οποίες πραγματοποιούνταν κάποιες εξαιρέσεις, όπως είναι για παράδειγμα το μερικό δικαίωμα στην εκμετάλλευση των αγαθών τους και το δικαίωμα να συντάξουν τη διαθήκη τους.

Με την επιστροφή του στη Χίο ο Άνθιμος, επειδή ήθελε να εξασφαλίσει την προσευχή του και την ησυχία του κατ' επέκταση, επέλεξε να ζήσει στο Λωβοκομείο Χίου. Με αυτόν τον τρόπο μπορούσε να βρίσκεται κοντά στους συνανθρώπους του που βασανίζονταν από τη φοβερή ασθένεια της λέπρας, που είχε πλήξει τη Χίο εκείνη την εποχή. Πριν από την άφιξη του στο Λεπροκομείο, το κλίμα που επικρατούσε ήταν βαρύ και καθόλου ανάλογο. Μετά τον ερχομό του, όμως, όλο αυτό το περιβάλλον άλλαξε και μετατράπηκε σε έναν επίγειο παράδεισο όπου πλέον επικρατούσε η τάξη και η οργάνωση. Πολλοί στο πρόσωπο του βρήκαν έναν στοργικό πατέρα καθώς με την καλοσύνη του κατάφερε να γλυκαίνει τον πόνο και πλέον να τον αντιμετωπίζουν ως έναν επίγειο άγγελο.

Η λειτουργία του ιδρύματος βασιζόταν στο κοινοβιακό σύστημα και όλα τα φρόντιζε ο ίδιος. Με στοργή και αγάπη αγκάλιασε όλους τους αρρώστους. Η συναναστροφή του με τους λεπρούς, φανέρωσε σε όλο τον κόσμο τις αρετές του. Εκτελούσε χρέη οικονόμου, νοσοκόμου. Χαρακτηρίστηκε ως ο γιατρός των ψυχών όλων αφού έσκυβε γεμάτος με τη χάρη του Θεού πάνω από το προσκέφαλο όλων προσπαθώντας να τους ελαφρύνει τον πόνο τους.

Με τον καιρό πολλοί ήταν εκείνοι που ντύθηκαν με το μοναχικό σήμα. Ιδιαιτέρως οι γυναίκες ασθενείς του Λεπροκομείου, αφού έγιναν μοναχές και πλέον αποκαλούσαν τον Αργύριο, Γέροντα τους.

Κοίμηση και ανακομιδή λειψάνων

Σε ηλικία 91 ετών τέλεσε την τελευταία Θεία Λειτουργία του, την 27η Ιανουαρίου του 1960 και στις 15 Φεβρουαρίου κοιμήθηκε με ειρήνη τον τίμιο και γαλήνιο ύπνο του δικαίου. Πένθιμα διακοσμήθηκε όλη η Μονή. Οι καμπάνες του Μοναστηριού σήμαιναν λυπητερά, και θρηνούσαν τον χαμό του ιδρυτή και κτήτορα. Αλλά και οι καμπάνες όλων των Εκκλησιών της Χίου ολημερίς σήμαιναν εξίσου λυπητερά, την κοίμηση του στοργικού Πατέρα, όπως ονομάστηκε. Το απόγευμα της 16ης Φεβρουαρίου η σεβάσμιος σορός του Οσίου Ανθίμου εναποτίθετο σε μνημείο δίπλα στον ναό, κοντά στο πεύκο που ο ίδιος φύτεψε.

Η ανακομιδή των ιερών λειψάνων του έγινε στις 3 Σεπτεμβρίου του 1965 την ημέρα γιορτής του Αγίου Ιερομάρτυρα Ανθίμου επισκόπου Νικομηδείας, αλλά και γιορτή της ανακομιδής των Ιερών Λειψάνων του Αγίου Νεκταρίου. Τα ιερά λείψανά τοποθετήθηκαν και φυλάσσονται σήμερα μέσα στο Ιερό Βήμα της Μονής, δεξιά της Αγίας Τράπεζας.

Αγιοκατάταξη

Η αγιοκατάταξη του Αγίου Ανθίμου του εν Χίω έγινε με την υπ' αριθμόν 14 - 8 - 1992 απόφαση της Ιεράς Συνόδου τού Οικουμενικού Πατριαρχείου και τον Αύγουστο του 1993 χτίστηκε ο πρώτος ναός αφιερωμένο σε αυτόν, στον τόπο όπου γεννήθηκε, στα Λειβάδια της Βροντάδου. Η μνήμη του τιμάται από την Ορθόδοξη Εκκλησία στις 15 Φεβρουαρίου.

Βιβλιογραφικές πηγές

• "Ο Άγιος Άνθιμος της Χίου'', Βίοι Ορθόδοξων Αγίων: Νο. 62, εκδ. ένθεου Βίος, 2007

Προτεινόμενη βιβλιογραφία

• ''Ο Άγιος Άνθιμος της Χίου'', Βίοι Ορθόδοξων Αγίων: Νο. 62, εκδ. ένθεου Βίος, 2007
• "Άγιος Άνθιμος της Χίου", Διδαχές Πνευματικές- Άρτος Ζωής, Τόμος Τρίτος, Ι.Μ Παναγίας Βοηθείας Χίου, 2007
• "Άγιος Άνθιμος της Χίου Κτήτωρ της Μονής Παναγία η Βοήθεια", Ευάγγελος Λέκκος, εκδ. Σαΐτης, 2008