Άλμα Μάλερ

Άλμα Μάλερ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Alma Mahler-Werfel (Γερμανικά)
Γέννηση	31  Αυγούστου 1879 Βιέννη
Θάνατος	11  Δεκεμβρίου 1964 Νέα Υόρκη
Τόπος ταφής	Grinzing Cemetery
Χώρα πολιτογράφησης	Κισλεϊθανία (έως 1918) Αυστρία (1918–1946) Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (από 1946)
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Γερμανικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	συνθέτρια ζωγράφος βιογράφος μοντέλο συγγραφέας συλλέκτρια τέχνης
Οικογένεια
Σύζυγος	Βάλτερ Γκρόπιους (1915–1920) Γκούσταβ Μάλερ (1902–1911) Φραντς Βέρφελ (1929–1945)
Σύντροφος	Όσκαρ Κοκόσκα
Τέκνα	Μάνον Γκρόπιους Anna Mahler Maria Anna Mahler
Γονείς	Emil Jakob Schindler και Anna Sophie Schindler
Θετοί γονείς	Carl Moll
Ιστότοπος
www.alma-mahler.com/engl/almas_life/almas_life.html
Σχετικά πολυμέσα

Η Άλμα Μαρία Σίντλερ Μάλερ ή Άλμα Μάλερ όπως είναι πιο γνωστή, (γερμανικά: Alma Maria Schindler, 31 Αυγούστου 1879 - 11 Δεκεμβρίου 1964) υπήρξε μια Αυστριακή της καλής κοινωνίας, φημισμένη κατά την περίοδο της νεότητάς της στους κύκλους της Βιέννης για την ομορφιά της και τη ζωντάνια της. Υπήρξε με διαδοχική σειρά σύζυγος του συνθέτη Γκούσταβ Μάλερ, του αρχιτέκτονα Βάλτερ Γκρόπιους και του μυθιστοριογράφου Φραντς Βέρφελ, όπως και σύντροφος πολλών άλλων διασήμων ανδρών. Κατά την εφηβεία της ανέπτυξε το μουσικό της ταλέντο, καθώς συνέθεσε τουλάχιστον δεκαεπτά λίντερ. Στη συνέχεια δημιούργησε ένα από τα πιο φημισμένα σαλόνια της εποχής της, όπου συγκεντρώνονταν τα μεγαλύτερα ονόματα της καλλιτεχνικής σκηνής αρχικά της Βιέννης και στη συνέχεια του Λος Άντζελες.

Βιογραφία

Γεννημένη στη Βιέννη το 1879, κόρη του εξέχοντος τοπιογράφου Έμιλ Γιάκομπ Σίντλερ και της Άννα φον Μπέργκεν, η Άλμα ανατράφηκε σ' ένα προνομιακό περιβάλλον, που της έδωσε την ευκαιρία τόσο να μορφωθεί και να ωριμάσει καλλιτεχνικά, όσο και να έρθει σε επαφή με τους πιο διακεκριμένους Αυστριακούς καλλιτέχνες και διανοούμενους του καιρού της. Ύστερα από τον θάνατο του πατέρα της το 1892, η μητέρα της παντρεύτηκε τον τελευταίο από τους μαθητές του αποθανόντα συζύγου της, τον Καρλ Μολλ, ο οποίος υπήρξε συνιδρυτής του καλλιτεχνικού κινήματος του Βιεννέζικου Ζετσεσιονισμού ή Βιεννέζικης Απόσχισης.

Η Άλμα στη νεαρή της ηλικία είχε πολλές κοινωνικές συναναστροφές αλλά και ειδύλλια με μέλη της Βιεννέζικης Απόσχισης, μεταξύ των οποίων και ο Γκούσταβ Κλιμτ, και γενικότερα με Βιεννέζους καλλιτέχνες, όπως ο θεατρικός σκηνοθέτης Μαξ Μπούρκχαρντ και ο συνθέτης Αλεξάντερ φον Τσεμλίνσκυ. Στις 9 Μαρτίου του 1902 παντρεύτηκε τον κατά είκοσι χρόνια μεγαλύτερό της διευθυντή της Όπερας της Βιέννης, Γκούσταβ Μάλερ, έναν από τους σημαντικότερους Αυστριακούς συνθέτες του 20ου αιώνα. Μαζί του απέκτησε δυο κόρες, τη Μαρία Άννα, η οποία πέθανε από διφθερίτιδα σε ηλικία τεσσάρων ετών, και την Άννα, η οποία αργότερα έγινε γλύπτρια.

Ο Γκούσταβ Μάλερ έθεσε εξ αρχής ως όρο στη νεαρή Άλμα να μη συνεχίσει να ασχολείται η ίδια ενεργά με τη μουσική σύνθεση, αλλά να αφοσιωθεί στον ρόλο της ως πιστή σύζυγος. Η Άλμα αρχικά συμβιβάστηκε με αυτήν την κατάσταση. Αργότερα ωστόσο, αφού πρώτα ξεπέρασε μια σφοδρή κατάθλιψη λόγω του θανάτου της πρωτότοκης κόρης της, συνήψε δεσμό με τον νεαρό αρχιτέκτονα Βάλτερ Γκρόπιους (γνωστό από την αρχιτεκτονική Μπάουχαους), με τον οποίο γνωρίστηκε κατά τη διάρκεια των διακοπών της σε ένα σπα. Κατά τη διάρκεια της κρίσης που ξέσπασε στον γάμο της, ύστερα από την αποκάλυψη του παράνομου δεσμού της στον άνδρα της, ο Γκούσταβ Μάλερ μετάνιωσε για την πρότερη συμπεριφορά του προς την Άλμα κι άρχισε να ενδιαφέρεται για τις μουσικές συνθέσεις της. Την παρότρυνε και την καθοδήγησε μάλιστα ώστε να εκδώσει πέντε από τις συνθέσεις της (τις οποίες κι εξέδωσε το 1910 ο εκδοτικός οίκος Universal Editions, που εξέδιδε και τα έργα του Μάλερ). Ύστερα από αυτήν την επώδυνη περίοδο του γάμου τους, ή οικογένεια των Μάλερ ταξίδεψε στη Νέα Υόρκη, όπου ο Γκούσταβ εργάστηκε ως διευθυντής ορχήστρας. Κατά τη διάρκεια της εκεί παραμονής τους ωστόσο, το 1911 ο Γκούσταβ Μάλερ ένιωσε ξαφνική αδιαθεσία λόγω μιας σοβαρής καρδιοπάθειας από την οποία υπέφερε για αρκετά χρόνια. Πέθανε το Μάιο του ίδιου έτους, λίγο μετά από την επιστροφή τους στη Βιέννη.

Ύστερα από τον θάνατο του Μάλερ, η Άλμα δεν άρχισε αμέσως την επικοινωνία της με τον Βάλτερ Γκρόπιους. Κατά το διάστημα από το 1912 έως το 1914 είχε έναν θυελλώδη δεσμό με τον καλλιτέχνη Όσκαρ Κοκόσκα, ο οποίος δημιούργησε αρκετά έργα εμπνευσμένα από τη σχέση του με την Άλμα. Από αυτά το πιο γνωστό είναι Η Νύμφη του Ανέμου. Η έμμονη κτητικότητα του Κοκόσκα όμως κούρασε την Άλμα. Όταν ο σύντροφός της κατατάχθηκε στον στρατό κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η Άλμα απομακρύνθηκε συναισθηματικά από αυτόν, ξαναρχίζοντας τη σχέση της με τον Βάλτερ Γκρόπιους, ο οποίος εκείνη την περίοδο επίσης βρισκόταν στον στρατό. Η Άλμα και ο Βάλτερ Γκρόπιους παντρεύτηκαν το 1915 κι απέκτησαν μια κόρη, τη Μανόν Γκρόπιους, η οποία πέθανε από πολιομυελίτιδα σε ηλικία δεκαοκτώ ετών (ο συνθέτης Άλμπαν Μπεργκ έγραψε ένα Κοντσέρτο για βιολί προς τιμήν της). Κατά τη διάρκεια της απουσίας του Γκρόπιους λόγω των στρατιωτικών του καθηκόντων το φθινόπωρο του 1917, η Άλμα γνώρισε κι ερωτεύτηκε τον Τσέχο ποιητή Φραντς Βέρφελ. Έμεινε έγκυος από αυτόν και γέννησε έναν γιο, τον Μάρτιν Καρλ Γιοχάννες Γκρόπιους. Ο Γκρόπιους αρχικά πίστεψε ότι το παιδί ήταν δικό του, μέχρι που η σχέση της Άλμα με τον Βέρφελ αποκαλύφθηκε. Το ζευγάρι πήρε διαζύγιο το 1920, στο μεταξύ όμως ο καρπός του παράνομου δεσμού της Άλμας δεν επέζησε πάνω από δέκα μήνες, καθώς είχε γεννηθεί πρόωρο ως βρέφος. Η Άλμα έμεινε μαζί με τον Βέρφελ από το 1920, δεν παντρεύτηκαν όμως πριν το 1929.

Το 1938 λόγω του επικείμενου Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η Άλμα και ο Φραντς Βέρφελ, ο οποίος ήταν Εβραίος, αναγκάστηκαν να διαφύγουν από την Αυστρία στη Γαλλία, όπου εγκαταστάθηκαν στη Γαλλική Ριβιέρα από το καλοκαίρι του 1938 έως την άνοιξη του 1940. Ύστερα από τη γερμανική εισβολή και κατοχή της Γαλλίας, καθώς και την απέλαση των Εβραίων και τις πολιτικές ακρότητες στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, το ζευγάρι των Βέρφελ δεν ήταν πλέον ασφαλές στη Γαλλία. Κατά την απεγνωσμένη τους αναζήτηση για τρόπο διαφυγής, ήρθαν σε επαφή με τον Βάριαν Φράι, έναν Αμερικανό δημοσιογράφο κι απεσταλμένο της Επιτροπής Επείγουσας Διάσωσης, ενός ιδιωτικού αμερικανικού ανθρωπιστικού οργανισμού, που βοήθησε πολλούς διανοούμενους πρόσφυγες της εποχής εκείνης. Οι Βέρφελ διέσχισαν τα Πυρηναία Όρη της Ισπανίας ώστε να αποφύγουν τα επίσημα σύνορα της Γαλλίας, και από εκεί διέφυγαν μέσω Πορτογαλίας στη Νέα Υόρκη. Τελικά εγκαταστάθηκαν στο Λος Άντζελες, όπου ο Βέρφελ έγινε διάσημος ως συγγραφέας χάρη στο μυθιστόρήμά του Το Τραγούδι της Μπερναντέτ, το οποίο το 1943 μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο με πρωταγωνίστρια την Τζένιφερ Τζόουνς. Γνωστό έγινε επίσης και το μυθιστόρημά Επιστημονικής Φαντασίας του Βέρφελ Το Άστρο του Αγέννητου. Ο σύζυγος της Άλμα Μάλερ, ο οποίος υπέφερε από καρδιακά προβλήματα από την εποχή της εξορίας τους στη Γαλλία, πέθανε από καρδιακή προβολή στην Καλιφόρνια το 1945. Η Άλμα Μάλερ πήρε την αμερικανική υπηκοότητα το 1946 και παρέμεινε στη Νέα Υόρκη, απολαμβάνοντας φήμη μεταξύ των καλλιτεχνικών κύκλων, έως τον θάνατό της το 1964.

Μεταθανάτια φήμη

Η ταραχώδης ζωή της Άλμα, η οποία συνδέθηκε με ένα πλήθος σημαντικών καλλιτεχνών, έγινε πολλές φορές θέμα για καλλιτεχνικές δημιουργίες, όπως κινηματογραφικές ταινίες, και θεατρικά ή μουσικά έργα. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται το τραγούδι του Τομ Λέρερ Άλμα, η ταινία Μάλερ (1974) του Κεν Ράσελ και το πρωτοποριακό "πολυδράμα" Άλμα του 1996 των Τζόσουα Σόμπολ και Πάουλους Μάνκερ, το οποίο έγινε μεγάλη θεατρική επιτυχία για έξι διαδοχικές σαιζόν και περιόδευσε σε Βενετία, Λισαβόνα, Λος Άντζελες, Πετρονέλ, Βερολίνο και Σέμμερινγκ, στις πόλεις δηλαδή που είχε ζήσει το ζευγάρι Άλμα και Φραντς Βέρθελ. Το έργο αυτό παρουσίαζε ενδιαφέρον από δραματουργικής πλευράς, καθώς οι σκηνές της ζωής του ζευγαριού παριστάνονταν ταυτόχρονα σε όλους τους ορόφους και σε όλα τα δωμάτια ενός ειδικού κτιρίου. Οι επισκέπτες καλούνταν να εγκαταλείψουν την ακίνητη θέση στην οποία κάθεται ο θεατής σε ένα συμβατικό θεατρικό έργο, και να υιοθετήσουν την κίνηση του ταξιδιώτη, ζώντας ένα "θεατρικό ταξίδι" κι επιλέγοντας τη διαδρομή και το πρόσωπο του έργου που θα ακουλουθήσει κάθε φορά, ώστε να παρακολουθήσουν το αντίστοιχο γεγονός. Γι' αυτό και το έργο πήρε την ονομασία "πολυδράμα". Η ζωή της Άλμας Μάλερ παρουσιάστηκε επίσης στην κινηματογραφική ταινία του Μπρους Μπέρεσφορντ Η Νύμφη του Ανέμου το 2001, στο μονόπρακτο θεατρικό έργο του Μάρτιν Σέρβιν, Εγώ, η Άλμα Μάλερ που διηγείται τη ζωή της μέχρι τον πρώτο της γάμο και στο μυθιστόρημα του Μαξ Φίλιπς το 2001 Η γυναίκα του καλλιτέχνη, το οποίο επικεντρώνει στη ζωή της ύστερα από τον Μάλερ και στις πολύπλοκες ερωτικές σχέσεις της.

Ημερολόγια

Το 1998 εκδόθηκαν αποσπάσματα από τα ημερολόγια που διατηρούσε η Άλμα από το 1898 έως το 1902, οπότε και παντρεύτηκε τον Μάλερ. Η ιστορία των δύο βιβλίων που εξέδωσε η ίδια για τον Μάλερ ωστόσο είναι λιγότερο διασκεδαστική από τα έργα που γράφτηκαν για την ίδια και και τους πολυτάραχους δεσμούς της με διάσημους καλλιτέχνες. Ως μια γυναίκα με επιρροή και ισχυρές διασυνδέσεις, που έζησε για πενήντα επιπλέον χρόνια ύστερα από τον θάνατο του πρώτου της συζύγου, η Άλμα Μάλερ συνέβαλε δραστικά στις μελέτες που έγιναν για τη ζωή και του έργο του Μάλερ. Οι λεπτομερειακές της περιγραφές για τις αντιλήψεις, τον χαρακτήρα και την καθημερινή ζωή του διασήμου καλλιτέχνη σημάδεψαν ανεξίτηλα τους μελετητές και τους θαυμαστές του. Ωστόσο, οι περιγραφές της αυτές έχουν αποδειχθεί από τους ιστορικούς ως ψευδείς, αναξιόπιστες και παραπλανητικές. Το γεγονός ότι τα κείμενα της Άλμας Μάλερ παρ' όλη την αναξιοπιστία τους έχουν σημαδέψει βαθειά τη δημόσια εικόνα του Μάλερ, ασκώντας βαθειά επιρροή στους μουσικόφιλους, συνιστούν το περίφημο Ζήτημα της Άλμα.

Το συνθετικό έργο της Άλμα Μάλερ

Η Άλμα Μάλερ σπούδασε από τα παιδικά της χρόνια πιάνο. Στα απομνημονεύματά της γράφει ότι πρώτη φορά αποπειράθηκε να συνθέσει μουσική σε ηλικία εννέα ετών. Σπούδασε Σύνθεση με τον Γιόζεφ Λάμπορ από το 1895 και στη συνέχεια από το 1900 με τον Αλεξάντερ φον Τσεμλίνσκυ με τον οποίο αναπτύχθηκε κι ένα ειδύλλιο που έληξε λόγω του ότι δεν το ενέκρινε το περιβάλλον της. Μέχρι τον γάμο της με τον Μάλερ, συνέθεσε πολλά λίντερ, ορχηστρικά κομμάτια και ένα ανολοκλήρωτο μέρος Όπερας. Σταμάτησε να συνθέτει ύστερα από επιθυμία του Μάλερ και ξανάρχισε να ασχολείται περιστασιακά με τη σύνθεση μετά το 1910, ύστερα από ενθάρρυνση του ίδιου του Μάλερ.

Από τα έργα της έχουν επιβιώσει μόνο δεκαεπτά λίντερ, από τα οποία δεκατέσσερα εκδόθηκαν ενώ η ίδια ήταν εν ζωή το 1910, το 1915 και το 1924. Δεν είναι σαφές εάν συνέχισε να συνθέτει ύστερα από την έκδοση αυτών των έργων. Δυο λίντερ εκδόθηκαν μετά τον θάνατό της το 2000, όταν ανακαλύφθηκαν σε χειρόγραφη μορφή. Ένα έργο της παραμένει ανέκδοτο. Το προσωπικό αρχείο της Άλμα Μάλερ, μαζί με τα χειρόγραφα και τις παρτιτούρες της βρίσκονται στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνιας και στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας στη Βιέννη, ενώ η μουσική της εκτελείται και ηχογραφείται μέχρι σήμερα.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ηχογραφημένη φωνή της Άλμα Μάλερ
• Βιογραφικό και φωτογραφίες