Άλσος Παγκρατίου

Το Άλσος Παγκρατίου είναι πάρκο στο Παγκράτι, στο κέντρο της Αθήνας. Η έκτασή του είναι 30 στρέμματα.

Oι είσοδοι του άλσους βρίσκονται σήμερα στην οδό Ευτυχίδου και στη συμβολή των οδών Ευτυχίδου και Σπύρου Μερκούρη.

Η φύτευσή του ξεκίνησε με πεύκα το 1908 από την Πριγκίπισσα Σοφία. Αργότερα από τη Φιλοδασική Εταιρία δημιουργήθηκε μέσα στον δεντροφυτεμένο χώρο ένα φυτώριο δασικών δέντρων και θάμνων τα οποία θα μεταφέρονταν για μεταφύτευση σε λόφους της Αθήνας.

Η ιδιωτική εκμετάλλευση του άλσους ξεκίνησε το 1920. Η εικόνα του άλσους εκείνης της εποχής αναφέρεται παραστατικά από δημοσίευμα εφημερίδας της εποχής στην οποία αναγραφόταν το εξής: "αν έχει γνώση η Φιλοδασική Εταιρία ότι το παραχωρηθέν προς εκμετάλλευση άλσος του Παγκρατίου χρησιμοποιείται για τη διατροφή των γειτονικών κατσικιών κι αν δεν υποχρεωθούν οι ενοικιαστές του άλσους να φράξουν τις ανοιχτές βόρειες εξόδους δεν θα υπάρχει πλέον το άλσος".

Το 1936 το άλσος παραχωρήθηκε στο Δήμο Αθηναίων από τη Φιλοδασική εταιρία και λειτούργησε ως ελεύθερος χώρος αναψυχής. Με την ανάπλαση που έγινε από το Δήμο από το 1937 εως το 1939 το άλσος από την άγρια βλάστηση που είχε έγινε ένα κομμάτι πρασίνου με παρτέρια και λουλούδια, πάπιες, περιστέρια, πέρδικες και παγώνια.

Στο άλσος λειτούργησε και ζωολογικός κήπος πριν την περίοδο της γερμανικής κατοχής ο οποίος καταστράφηκε αργότερα από τους Γερμανούς. Επίσης, κατά την κατοχική περίοδο το άλσος κινδύνευσε να καταστραφεί γιατί οι πολίτες της Αθήνας το χρησιμοποίησαν για την ξυλεία του για τη θέρμανσή τους.

Το 1950 ξεκίνησε τη λειτουργία του το θέατρο “Άλσος” το οποίο λειτούργησε μέχρι και τις 19 Μαίου 1974 όταν καταστράφηκε από φωτιά.

Για πολλές δεκαετίες το άλσος ήταν πόλος έλξης των κατοίκων του Παγκρατίου καθώς λειτουργούσαν εκτός από το θέατρο, θερινός κινηματογράφος, καφενείο, περίπτερο και παιδική χαρά.

Το 1977 αποφασίστηκε η ανάπλασή του. Στον Τύπο τότε υπήρξαν δημοσιεύματα που ανέφεραν ότι το άλσος ανήκει στο δημόσιο και το Υπουργείο Γεωργίας ζητούσε την κατεδάφιση όλων των αυθαίρετων κτισμάτων που υπήρχαν εκεί όπως το θέατρο ο κινηματογράφος η παιδική χαρά και το καφενείο και το περίπτερο.

Επίσης, προέκυψαν προβλήματα ιδιοκτησιακής φύσεως καθώς ο Οργανισμός Διοικήσεως και Διαχειρίσεως της Εκκλησιαστικής Περιουσίας επικαλέστηκε ως δική του ιδιοκτησία τέσσερα στρέμματα του πάρκου, διεκδικώντας την κατασκευή θεάτρου και αναψυκτηρίου. Το Δημοτικό Συμβούλιο αντιστάθηκε και αποφασίστηκε ομόφωνα η διάθεση της έκτασης ως κοινόχρηστος χώρος αναψυχής.

Το Μάιο του 1981 άρχισαν οι κατεδαφίσεις παρουσία του τότε υπουργού Χωροταξίας Οικισμού και Περιβάλλοντος Γ. Πλυτά, των μαθητών των κοντινών σχολείων και των κατοίκων της περιοχής. Το επόμενο χρονικό διάστημα ολοκληρώθηκε η κατασκευή παιδικής χαράς και γήπεδου μπάσκετ.

Το 1982 με νόμο του τότε υπουργού Αντώνη Τρίτση και με τρεις αποφάσεις ΣτΕ έγινε σαφές ότι το άλσος είναι δημόσιος κοινόχρηστος χώρος και η συντήρησή του άνηκε στο Δήμο Αθηναίων.

Το 2008 ο τότε δήμαρχος Αθηναίων Νικήτας Κακλαμάνης παρουσίασε ένα πρόγραμμα για το άλσος που προέβλεπε την κατασκευή θεάτρου 350 θέσεων, βοηθητικές εγκαταστάσεις και καφενείο.

Οι κάτοικοι αντέδρασαν στο πρόγαμμα του δημάρχου και δημουργήθηκε η "Συνέλευση Άλσους Παγκρατίου" που ανέλαβε ενεργή δράση. Επίσης αντίδραση υπήρξε και από τους δημοτικούς συμβούλους της αντιπολίτευσης, επικαλούμενοι τις τρεις προγενέστερες αποφάσεις του ΣτΕ με τις οποίες είχε οριστεί το το άλσος ως μοναδικό οικοσύστημα και είχαν κατεδαφιστεί οι εγκαταστάσεις το 1981, καθώς και την απόφαση της διεύθυνσης δασών Αθηνών του 2008 που είχε γνωματεύσει την αποτροπή της κατασκευής του θεάτρου. Με τη συμβολή των κινητοποιήσεων των πολιτών και των δημοτικών συμβούλων εφαρμόστηκαν οι νόμοι που ίσχυαν για το Άλσος Παγκρατίου και σταμάτησε η κατασκευή του θεάτρου.

Η Συνέλευση του Άλσους Παγκρατίου υπάρχει μέχρι και σήμερα και δραστηριοποιείται με διάφορες εκδηλώσεις ψυχαγωγικές, αθλητικές, ενημερωτικές και πολιτισμικές μέσα στο χώρο του Άλσους.