Αγία Αναστασία η Φαρμακολύτρια

Αγία Αναστασία
Μεγαλομάρτυρας, Φαρμακολύτρια
Γέννηση	2ος αιώνας Κοσμιο Ροδοπης
Κοίμηση	25 Δεκεμβρίου (3ος αιώνας) Σίρμιο, Παννόνια Σεκούντα
Τιμάται από	Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία Κοπτική Ορθόδοξη Εκκλησία
Μείζον ιερό	Καθεδρικός της Αγίας Αναστασίας, Ζαντάρ
Εορτασμός	22 Δεκεμβρίου (Ορθόδοξη Εκκλησία) 25 Δεκεμβρίου (Καθολική Εκκλησία)
Σύμβολα	κλάδος φοίνικα, μπάλα φωτιάς (δυτικός συμβολισμός) σταυρός μάρτυρα, ιατρικό δοχείο (ανατολικός συμβολισμός)
Προστάτης	αυτών που έχουν πληγεί από δηλητήριο, μάρτυρες, υφαντές, χήρες, κοσμιωτισσες
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Η Αναστασία η Φαρμακολύτρια (... - 25 Δεκεμβρίου 304) είναι μάρτυρας της ορθόδοξης εκκλησίας.

Βιογραφικά στοιχεία

Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Ρώμη στα τέλη του 3ου μ.Χ αιώνα. Ήταν κόρη αρχοντικής οικογένειας. Πατέρας της ήταν ο Πραιτέξτατος, ισχυρός προύχοντας την Ρωμαϊκή εποχή και ειδωλολάτρης. Η μητέρα της Φλαβία ήταν χριστιανή.

Η Αναστασία βαφτίστηκε χριστιανή και ανατράφηκε από την μητέρα της. Την οδήγησε μάλιστα στον χριστιανό διδάσκαλο Χρυσόγονο, που μετά το θάνατο της μητέρας της ανέλαβε πλήρως τη διδασκαλία της. Όταν η Αναστασία έφτασε σε ώριμη ηλικία, ο πατέρας της την πίεζε να παντρευτεί τον Ρωμαίο εθνικό Πόπλιο, πράγμα το οποίο και έγινε παρά τη θέλησή της. Η Αναστασία απέφυγε τον Πόπλιο σαρκικά, προφασιζόμενη ότι ήταν ασθενής, νόσο αεί προφασιζόμενη όπως αναγράφει το συναξάριό της, ενώ αυτός της κατέτρωγε την περιουσία σε ειδωλολατρικές και άσωτες εκδηλώσεις. Η Αναστασία υπέφερε πολύ, διότι δεν μπορούσε να εκπληρώσει ελεύθερα τις χριστιανικές της υποχρεώσεις.

Ο αιφνίδιος θάνατος του συζύγου της, ελευθέρωσε όλες τις δυνατότητες της Αναστασίας. Έτσι διέθετε όλα της τα πλούτη, το χρόνο, τη δράση και την αγάπη της στο να επισκέπτεται στις φυλακές τους φυλακισμένους Χριστιανούς, να τους ενισχύει και να τους ενθαρρύνει, ώστε να μην δειλιάσουν μπροστά στο μαρτύριο. Έγινε αλείπτρια, δηλαδή προπονήτρια, πολλών μαρτύρων που οφείλουν το ένδοξο μαρτυρικό τους τέλος στην ενθάρρυνση και τη στήριξη της Αναστασίας.

Στο έργο της αυτό δεν περιορίστηκε μόνο στη Ρώμη αλλά άπλωσε τη δράση της μέχρι την Ανατολή, έως την Νικομήδεια της Μικράς Ασίας, αφού διέτρεξε το Ιλλυρικό και τη Μακεδονία, όπου έδρασε κυρίως στην πόλη της Θεσσαλονίκης.

Η δράση στη Θεσσαλονίκη

Οι αγίες Αγάπη, Χιονία και Ειρήνη από τη Θεσσαλονίκη, μαθήτριες της αγίας Αναστασίας της Φαρμακολυτρίας που μαρτύρησαν στην περιοχή της Ξηροκρήνης. Μικρογραφία απο το Μηνολόγιο του Βασιλείου B'.

Ειδικότερα στη Θεσσαλονίκη, υπήρξε δασκάλα της χριστιανικής πίστης για τις τρεις αδελφές Αγάπη, Χιονία και Ειρήνη, που μαρτύρησαν επί Διοκλητιανό στη Θεσσαλονίκη. Πριν το μαρτύριο τους, οι τρεις μαθήτριές της γνώρισαν την φροντίδα και την αγάπη της. Για τον λόγο αυτό οι ρωμαϊκές αρχές της πόλης φυλάκισαν και βασάνισαν την Αναστασία σε φυλακή της Θεσσαλονίκης. Είναι μάλιστα πιθανό ότι το όρος στο οποίο τοξεύθηκε από στρατιώτη η τρίτη από τις αδελφές, η αγία Ειρήνη, είναι το όρος όπου σήμερα βρίσκεται η Μονή της Αγίας Αναστασίας στα Βασιλικά Θεσσαλονίκης. Η Αναστασία φρόντισε για τον ενταφιασμό των τιμίων σωμάτων των τριών αδελφών παρθενομαρτύρων. Η μνήμη των εν Θεσσαλονίκη μαθητριών της Αγίας Αναστασίας, τριών αδελφών Αγάπης, Χιονίας και Ειρήνης τιμάται στις 16 Απριλίου. Μάλιστα δύο παλαιοχριστιανικές βασιλικές που βρέθηκαν στη συνοικία Ξηροκρήνη της Θεσσαλονίκης θεωρείται πως συνδέονται με το μαρτύριο των τριών γυναικών (Παλαιοχριστιανική Βασιλική Ξηροκρήνης και Παλαιοχριστιανική Βασιλική οδού Αγίου Δημητρίου και Λαγκαδά).

Το μαρτύριο

Το μαρτύριο της Αγίας Αναστασίας.

Η άκαμπτη και ανυποχώρητη Αναστασία τελικά δέθηκε σε πασσάλους και δεμένη ως ήταν παραδόθηκε στη φωτιά στις 22 Δεκεμβρίου του 303 ή 304 μ.Χ. στη Θεσσαλονίκη (ή κατά άλλους στο Σίρμιο), ενώ άλλες πηγές τοποθετούν το μαρτύριό της στη Ρώμη.

Το τίμιο σώμα της Αναστασίας το παρέλαβε, σύμφωνα με τα συναξάρια, μια ευσεβής αρχόντισσα, χρησιμοποιώντας τη γνωριμία της με τον τοπικό Έπαρχο. Το ενταφίασε στον κήπο της οικίας της. Αργότερα έκτισε εκεί χριστιανικό ναό.

Άλλες πηγές αναγράφουν ότι ο σύζυγος της Αναστασίας, Πόπλιος, την φυλάκισε γιατί δεν κατάφερε να τη μεταστρέψει στην ειδωλολατρία. Τον δε διδάσκαλό της Χρυσόγονο, τον έκλεισε ο Διοκλητιανός σε φυλακή και τον βασάνιζε, διότι δίδασκε με παρρησία και πολλή επιτυχία τον Χριστιανισμό. Σώζεται αλληλογραφία μεταξύ της Αγίας Αναστασίας, τον καιρό που την είχε φυλακίσει ο άνδρας της, για να εμποδίσει την φιλάνθρωπη δράση της, και του Χρυσογόνου, όταν ήταν και αυτός στην φυλακή. Τον Χρυσόγονο ακολούθησε η Αναστασία στη μαρτυρική του πορεία από τη Ρώμη στη Νικομήδεια, αφού εν τω μεταξύ αποφυλακίσθηκε μετά τον θάνατο του συζύγου της (ο Πόπλιος πήγε πρέσβης στην Περσία, όπου τον βρήκε αιφνίδιος θάνατος).

Η μνήμη της τιμάται στις 22 Δεκεμβρίου.

Μονές και Ναοί της Αγίας

Η Αγία Αναστασία ετιμάτο ιδιαίτερα στη Μικρά Ασία. Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, με την καταφυγή των Μικρασιατών προσφύγων, τονώθηκε στον Ελλαδικό χώρο η λατρεία της αγίας Αναστασίας, σύμφωνα με τον λαογράφο Δημήτριο Λουκάτο. Προς τιμήν της Αγίας Αναστασίας έχουν κτισθεί πολλοί ναοί και μονές.

Η αγία Αναστασία η Φαρμακολύτρια, εικόνα του 15ου αι.

• Στο Χορόσκιοϊ της Μικράς Ασίας βρισκόταν έως και πριν τη Μικρασιατική Καταστροφή, Ναός της Αγίας Αναστασίας όπου συγκέντρωνε πιστούς από ολόκληρη τη Μικρά Ασία, ιδιαίτερα κατά την εορτή της αγίας τον Δεκέμβριο. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 οι Μικρασιάτες μετέφεραν την ιερά εικόνα της αγίας στη νέα τους πατρίδα στον Περισσό της Νέας Ιωνίας Αττικής, όπου και έκτισαν νέο ναό της Αγίας Αναστασίας σε ανάμνηση του καταστραφέντος ναού στη Μικρά Ασία. Εκεί πλέον φυλάσσεται η ιερή εικόνα της Αγίας.
• Στον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου Νικαίας Αττικής υπάρχει παρεκκλήσιο της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας και πραγματοποιείται στη μνήμη της Ιερά Πανήγυρις από τους απογόνους των προσφύγων Μικρασιατών.
• Στη Θεσσαλονίκη υπάρχουν δυο ναοί της Αγίας. Ο Ιερός Ναός Αγίας Αναστασίας & Αγίων Θεοδώρων στην προσφυγική περιοχή της Νέας Βάρνας Συκεών και ο Ιερός Ναός Αγίας Αναστασίας Νέας Κηφισιάς που εγκαινιάστηκε το 2013 στην περιοχή όπου επίσης εγκαταστάθηκαν Μικρασιάτες μετά την Καταστροφή του 1922.
• Στα Βασιλικά Θεσσαλονίκης βρίσκεται η βυζαντινή Πατριαρχική Μονή Αγίας Αναστασίας Φαρμακολύτριας
• Κοντά στο Αίγιο, συγκεκριμένα στον οικισμό της Νέας Κερύνειας.
• Ναός της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας υπάρχει και στο νησί της Ρόδου.
• Μεσαιωνικός Ναός της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας υπάρχει κοντά στην περιοχή των Πάνω Πολεμιδιών, στην επαρχία Λεμεσού .

Φαρμακολύτρια

Η αγία Αναστασία φέρει το προσωνύμιο Φαρμακολύτρια για δύο λόγους:

α) Δίδει φάρμακα και θεραπεύει σωματικές και ψυχικές ασθένειες: είχε άνωθεν δύναμη να λύει και να καταστρέφει των φαρμάκων και των δηλητηρίων τα δεινά αποτελέσματα και τις ενέργειες, ή διότι παρέχει η ίδια αφθόνως φάρμακα, ‘’εκλύει’’ φάρμακα, για την θεραπεία ασθενειών, όπως λέγει το Μεγαλυνάριο μίας ακολουθίας της:‘’ Φάρμακα προχέουσα μυστικά ψυχών και σωμάτων θεραπεύεις πάθη δεινά, ω Αναστασία, τη θεία ενεργεία, διο τας χάριτάς σου πάντες κηρύττομεν’’.

β) Λύει τις φαρμακείες, δηλαδή τα μάγια: Ανάμεσα στις πολλές άλλες ιάσεις και θεραπείες που επιτελεί, έλαβε θεϊκή χάρη να διασώζει όσους έπεσαν στα δίχτυα των φαρμακιών και των φαρμακευτριών, δηλαδή των μάγων και των μαγισσών.

Πηγές

• Κωνσταντίνος Κόντογλου (1853). Φιλολογική και κριτική ιστορία των από της Α' μέχρι της Η' εκατονταετηρίδος ακμασάντων αγίων της εκκλησίας πατέρων και των συγγραμμάτων αυτών, Τόμος Β' Περιέχων την Δ' Εκατονταετηρίδα. Αθήνα: Τύποις και Αναλώμασι Σ. Κ. Βλαστού. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2010. 
• «Βίος τῆς Ἁγίας Ἀναστασίας τῆς Φαρμακολυτρίας». Ιερά Μητρόπολις Καισαριανής - Βύρωνος - Υμηττού. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Ιανουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 2011. 
• «Η Αγία Αναστασία η Φαρμακολύτρια (22 Δεκεμβρίου)». Χριστιανική Φοιτητική Ένωση. 21 Δεκεμβρίου 2004. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Φεβρουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 2011. 
• «Η Αγία Αναστασία των Μικρασιατών». Ένωση Μικρασιατων Φοιτητών.