Αλγεβρική σκακιστική γραφή

Η αλγεβρική σκακιστική γραφή (ή αλγεβρική σημειογραφία) είναι το σύστημα που χρησιμοποιείται γενικά για την καταγραφή και περιγραφή των σκακιστικών παρτίδων.

8
7
6
5
4
3
2
1
	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ

Βασικές αρχές

Η αλγεβρική γραφή ταυτοποιεί τα τετράγωνα της σκακιέρας χρησιμοποιώντας ένα είδος συστήματος συντεταγμένων. Οι οριζόντιες γραμμές αριθμούνται με τους αραβικούς αριθμούς ξεκινώντας την αρίθμηση από την πρώτη γραμμή του λευκού, που είναι στο κάτω μέρος. Οι κάθετες στήλες αριθμούνται με μικρά γράμματα της αλφαβήτου πάντα ξεκινώντας από αριστερά προς τα δεξιά όπως κοιτά ο λευκός. Στο διάγραμμα δεξιά το Χ βρίσκεται στο τετράγωνο ζ2.

Τα κομμάτια στην αλγεβρική γραφή συμβολίζονται με κεφαλαία γράμματα της αλφαβήτου. Συγκεκριμένα χρησιμοποιούνται τα Ρ = βασιλιάς, Β = βασίλισσα, Π = πύργος, Α = αξιωματικός, Ι = ίππος. Το πιόνι στην ελληνική γραφή συμβολίζεται με "Σ" (Στρατιώτης), αλλά δεν χρειάζεται για τους σκοπούς της αλγεβρικής γραφής.

8
7
6
5
4
3
2
1
	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ

Υπάρχουν δυο βασικές παραλλαγές της αλγεβρικής γραφής. Η πλήρης και η σύντομη.

Η πλήρης γραφή συνίσταται στο γράψιμο του συμβόλου του κομματιού που κινείται, της αρχικής θέσης του, παύλα της τελικής θέσης του. Αν πρόκειται για πιόνι το σύμβολο απλά παραλείπεται, έτσι η κίνηση του λευκού στο διάγραμμα αριστερά (από την αρχική θέση μιας παρτίδας) συμβολίζεται ε2-ε4 και του μαύρου Ιη8-ζ6. Αν συμβεί κατά την κίνησή του ένα κομμάτι να αιχμαλωτίσει κάποιο αντίπαλο κομμάτι, αντί για παύλα χρησιμοποιείται το ":" ή το "×" ή το "χ".

Η γραφή μπορεί να γίνει συντομότερη, παραλείποντας το αρχικό τετράγωνο ενός κομματιού και την παύλα (αλλά σύμβολο για το κόψιμο κομματιών δεν παύει να χρησιμοποιείται). Τώρα τα προηγούμενα παραδείγματα γίνονται ε4 και Ιζ6. Αυτή η τελευταία είναι και η γραφή που χρησιμοποιείται συνήθως.

• Το ροκέ συμβολίζεται με "Ο-Ο" το μικρό και "Ο-Ο-Ο" το μεγάλο.
• Η προαγωγή συμβολίζεται με "=Β" (σε βασίλισσα, αλλιώς χρησιμοποιείται το αντίστοιχο γράμμα). π.χ. ε8=Β. Το "=" μερικές φορές παραλείπεται.
• Το σαχ συμβολίζεται με το + και το διπλό σαχ με ++ (σπανίως παραλείπεται).
• Το εν διελεύσει συμβολίζεται με ε.δ. (ή με e.p.) αν και συχνά παραλείπεται.

Όταν ένα πιόνι αιχμαλωτίζει αντίπαλο κομμάτι στην σύντομη γραφή πάλι δεν χρησιμοποιείται σύμβολο για το πιόνι. Αντί για αυτό, χρησιμοποιείται το γράμμα της στήλης που αρχικά βρισκόταν π.χ. ε:δ5 (συχνά σε αυτήν την περίπτωση παραλείπεται το σύμβολο της αιχμαλωσίας π.χ. εδ5). Στην σύντομη γραφή συχνά προκύπτει το πρόβλημα ότι περισσότερα από ένα ίδια κομμάτια (γενικά δυο ίπποι ή δυο πύργοι) μπορεί να είναι σε θέση να κινηθούν στο ίδιο τελικό τετράγωνο. Τότε θα πρέπει να φροντισθεί να ξεκαθαρίζεται αυτό, σημειώνοντας την στήλη ή και την γραμμή από την οποία ξεκινά το κομμάτι (π.χ. Παδ7).

Η γραφή είναι περισσότερο ευανάγνωστη, αν γράφονται σε ξεχωριστές στήλες οι κινήσεις του λευκού και του μαύρου. Η πιο σύντομη παρτίδα σκακιού για παράδειγμα:

1.ζ3	ε5
2.η4	Βθ4#

Συνήθως όμως γράφεται σαν κείμενο: 1.ζ3 ε5 2.η4 Βθ4#.

Η αλγεβρική γραφή χρησιμοποιείται από την Portable Game Notation (.PGN) στους υπολογιστές. Πρόκειται για ένα πρότυπο σκακιστικής γραφής που όλα τα σύγχρονα προγράμματα σκακιού μπορούν να διαβάσουν. Βεβαίως χρησιμοποιείται αγγλική γραφή. Οι διαφορές είναι ότι οι στήλες δεν ονομάζονται με τα ελληνικά γράμματα αλλά με τα λατινικά {a, b, c, d, e, f, g, h}, τα σύμβολα των κομματιών είναι K = βασιλιάς, Q = βασίλισσα, R = πύργος, B = αξιωματικός, N = ίππος. (δείτε και τον πίνακα ονομάτων και συμβόλων σε μερικές γλώσσες) και στον συγκεκριμένο τύπο το κόψιμο συμβολίζεται με x.

Ακολουθεί παράδειγμα μορφής PGN

[Event "F/S Return Match"]
[Site "Belgrade, Serbia JUG"]
[Date "1992.11.04"]
[Round "29"]
[White "Fischer, Robert J."]
[Black "Spassky, Boris V."]
[Result "1/2-1/2"]
 
1. e4 e5 2. Nf3 Nc6 3. Bb5 {This opening is called Ruy Lopez.} a6
4. Ba4 Nf6 5. O-Ο Be7 6. Re1 b5 7. Bb3 d6 8. c3 O-Ο 
9. h3 Nb8 10. d4 Nbd7 11. c4 c6 12. cxb5 axb5
13. Nc3 Bb7 14. Bg5 b4 15. Nb1 h6 16. Bh4 c5
17. dxe5 Nxe4 18. Bxe7 Qxe7 19. exd6 Qf6 20. Nbd2 Nxd6
21. Nc4 Nxc4 22. Bxc4 Nb6 23. Ne5 Rae8 24. Bxf7+ Rxf7
25. Nxf7 Rxe1+ 26. Qxe1 Kxf7 27. Qe3 Qg5 28. Qxg5 hxg5
29. b3 Ke6 30. a3 Kd6 31. axb4 cxb4 32. Ra5 Nd5
33. f3 Bc8 34. Kf2 Bf5 35. Ra7 g6 36. Ra6+ Kc5
37. Ke1 Nf4 38. g3 Nxh3 39. Kd2 Kb5 40. Rd6 Kc5
41. Ra6 Nf2 42. g4 Bd3 43. Re6 1/2-1/2

Στην ελληνική βιβλιογραφία δεν έχει ποτέ χρησιμοποιηθεί η παλαιότερη περιγραφική σκακιστική γραφή (η Διεθνής Σκακιστική Ομοσπονδία το 1981 σταμάτησε να την αναγνωρίζει επίσημα), αλλά κάποιες φορές έχουν χρησιμοποιηθεί κάποιες παραλλαγές της αλγεβρικής γραφής που την θυμίζουν ελαφρώς (για παράδειγμα όταν ένας ίππος αιχμαλωτίζει έναν ίππο συμβολίζεται ΙχΙ).

Κοινές συντομογραφίες

• 1-0 ο λευκός κέρδισε
• 0-1 ο μαύρος κέρδισε
• ½-½ (ή .5-.5) ισοπαλία

• ! καλή κίνηση
• !! εξαιρετική κίνηση
• ? ή ; κακή κίνηση
• ?? ή ;; αβλεψία
• !? ή !; ενδιαφέρουσα κίνηση
• ?! ή ;! αμφίβολη κίνηση
• □ φορσέ κίνηση

Κυρίως άρθρο στίξη (σκάκι)

Αριθμητική σκακιστική γραφή

γνωστή ως ICCF numeric notation.

Στο διεθνές σκάκι δι' αλληλογραφίας, καθώς για τις διάφορες γλώσσες οι γραφές διαφέρουν και για να προληφθεί η πιθανότητα σύγχυσης, χρησιμοποιείται μια γραφή που χρησιμοποιεί αποκλειστικά τους αραβικούς αριθμούς. Συγκεκριμένα σημειώνεται μόνο η αρχική και η τελική θέση αλλά με τις στήλες να ονομάζονται με αριθμούς και όχι με μικρά γράμματα και χωρίς να χρησιμοποιείται κανένα άλλο σύμβολο. Στα προηγούμενα παραδείγματα το Χ βρίσκεται στο τετράγωνο 62, η κίνηση του λευκού είναι 5254 και η κίνηση του μαύρου 7866. Το ροκέ σημειώνεται με την κίνηση του βασιλιά (π.χ. το μικρό ροκέ του λευκού είναι 5171). Όλες οι κινήσεις γράφονται με τετραψήφιους αριθμούς με εξαίρεση την προαγωγή που προστίθεται ένα ψηφίο για το κομμάτι στο οποίο προάγεται το πιόνι όπου 1=βασίλισσα, 2=πύργος, 3=αξιωματικός, 4=ίππος (π.χ. 67681, αλλά καθώς το τέταρτο ψηφίο είναι πάντοτε 8 μερικοί το παραλείπουν γράφοντας 6761)

Δείτε επίσης

• Παράδειγμα παρτίδας σκακιού