Αμερινδιάνικες γλώσσες

Οι Αμερινδιάνικες γλώσσες μιλιούνται από τους ιθαγενείς από την Αλάσκα και τη Γροιλανδία έως τη Νότια Αμερική, συμπεριλαμβάνοντας έτσι όλη την αμερικάνικη ήπειρο. Αυτές οι γλώσσες αποτελούνται από διάφορες ομάδες γλωσσών πολύ διαφορετικές μεταξύ τους. Κάποιες είναι μη ταξινομημένες και τελείως απομονωμένες.

Σύμφωνα με την UNESCΟ, οι περισσότερες ιθαγενείς γλώσσες στη Βόρεια Αμερική κινδυνεύουν προς εξαφάνιση και μερικές είναι ήδη χωρίς ομιλητές. Η νότια Κέτσουα είναι η ιθαγενής γλώσσα με τους περισσότερους ομιλητές, με 6-7 εκατομμύρια ομιλητές, στη Νότια Αμερική.

Χιλιάδες γλώσσες ομιλιούνταν πριν την έλευση των Ευρωπαίων. Πολλοί ιθαγενείς πολιτισμοί της Αμερικής είχαν αναπτύξει τα δικά τους ξεχωριστά συστήματα γραφής με ποιο γνωστό αυτό των Μάγια. Με την έλευση των Ευρωπαίων δημιουργήθηκαν κάποιες μικτές γλώσσες που ονομάζονται κρεολικές με ρίζες ευρωπαϊκές, αφρικανικές και αμερινδιανικές.

Οι Ευρωπαίοι άποικοι και τα κράτη που τους διαδέχτηκαν είχαν πολύ διαφορετική προσέγγιση στις ιθαγενείς γλώσσες. Στη Βραζιλία, οι καλόγεροι μάθαιναν και προωθούσαν τη γλώσσα Τουπί (Tupi, ισπανικά: Tupí). Στις λατινικές αμερικάνικες αποικίες, οι Ισπανοί ιεραπόστολοι συχνά μάθαιναν ντόπιες γλώσσες και την κουλτούρα τους για να κηρύξουν στους ιθαγενείς στη γλώσσα τους το χριστιανικό μήνυμα. Στις βρετανικές αμερικάνικες αποικίες, ο Τζον Έλιοτ της Μασαχουσέτης μετάφρασε την Βίβλο στην Μασάχουσετ γλώσσα που ονομάζεται Γουαπανόαγκ ή Νάτικ (Wampanoag ή Natick). Την περίοδο 1661-1663 εκδόθηκε η πρώτη Βίβλος στη Βόρεια Αμερική.

Οι Ευρωπαίοι όμως καταπίεσαν τη χρήση ιθαγενών γλωσσών καθιερώνοντας τις δικές τους γλώσσες ως επίσημη επικοινωνία, καταστρέφοντας κείμενα σε άλλες γλώσσες και ωθώντας τους ιθαγενείς να μαθαίνουν ευρωπαϊκές γλώσσες. Έτσι πολλές ιθαγενείς γλώσσες έχασαν ομιλητές. Από τον 18ο και 19ο αιώνα τα Ισπανικά, τα Πορτογαλικά, τα Γαλλικά, τα Αγγλικά, τα Ολλανδικά που ομιλούνταν από τους αποίκους έγιναν επίσημες ή εθνικές γλώσσες από τα μοντέρνα κράτη της Αμερικής.

Πολλές γλώσσες έχουν καθιερωθεί ως επίσημες σε κράτη όπως η Γκουαρανί στην Παραγουάη. Σε άλλες περιπτώσεις κάποιες γλώσσες έχουν επίσημο καθεστώς μόνο στα σημεία που μιλιούνται. Αν και κάποιες γλώσσες έχουν κατοχυρωθεί σε συντάγματα, μπορεί να χρησιμοποιούνται σε de facto σε επίσημη χρήση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Κέτσουα στο Περού και η Αϊμάρα στη Βολιβία όπου είναι σε ευρεία χρήση αλλά τα ισπανικά είναι κυρίαρχα σε επίσημα έγγραφα.

Στη Βόρεια Αμερική και την αρκτική περιοχή, η Γροιλανδία το 2009 υιοθέτησε ως μόνη επίσημη γλώσσα την Καλαάλισουτ (Kallaallisut). Στις ΗΠΑ, η γλώσσα Ναβάχο η πιο ομιλούμενη ιθαγενής γλώσσα με 200.000 ομιλητές στα νοτιοδυτικά των ΗΠΑ.