Μετάβαση στο περιεχόμενο

Ανρί Μπεργκσόν

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
(Ανακατεύθυνση από Ανρί Μπερξόν)
 Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. Μπορείτε να βοηθήσετε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Υλικό που είναι ατεκμηρίωτο μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί.
Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 02/12/2016.
Ανρί Μπεργκσόν
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Henri Bergson (Γαλλικά)
Γέννηση18  Οκτωβρίου 1859[1][2][3]
Παρίσι[4][5][6]
Θάνατος4  Ιανουαρίου 1941[1][7][2]
Παρίσι[8][5][6]
Αιτία θανάτουβρογχίτιδα
Τόπος ταφήςCemetery of Garches
Χώρα πολιτογράφησηςΓαλλία
ΘρησκείαΙουδαϊσμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΓαλλικά[9][10]
Εκπαίδευσηδιδακτορικό δίπλωμα
ΣπουδέςΛύκειο Κοντορσέ
École Normale Supérieure
Πανεπιστήμιο του Παρισιού
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταφιλόσοφος[11][12]
καθηγητής πανεπιστημίου[13]
κοινωνιολόγος
συγγραφέας[14]
ΕργοδότηςΚολλέγιο της Γαλλίας (1900–1904)[13]
lycée David d'Angers[15]
Επηρεάστηκε απόΖήνων ο Ελεάτης[16]
Πλάτων[16]
Αριστοτέλης[16]
Πλωτίνος[16]
Ρενέ Ντεκάρτ[16]
Μπαρούχ Σπινόζα[16]
Γκότφριντ Βίλχελμ Λάιμπνιτς[16]
Τζορτζ Μπέρκλεϊ[16]
Ντέιβιντ Χιουμ[16]
Iμμάνουελ Καντ[16]
Κλοντ Μπερνάρ[16]
Jules Lachelier[16]
Félix Ravaisson-Mollien[16]
Χέρμπερτ Σπένσερ[16]
Κάρολος Δαρβίνος[16]
Άλμπερτ Αϊνστάιν[16]
Μπλεζ Πασκάλ
Σέρεν Κίρκεγκορ
Άρτουρ Σοπενχάουερ
Γκέοργκ Ζίμελ
Γκότλομπ Φρέγκε
Οικογένεια
ΣύζυγοςLouise Neuberger
ΓονείςΜίχαου Μπέργκσον
ΑδέλφιαMoina Mathers
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα7η έδρα της Γαλλικής Ακαδημίας (1914–1941)[17]
πρόεδρος (1922–1925, International Committee on Intellectual Cooperation)
Βραβεύσειςβραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας (1927)[18][19]
Μεγαλόσταυρος της Λεγεώνας της Τιμής
γενικός διαγωνισμός
μέλος στην Αμερικανική Ακαδημία Τεχνών και Επιστημών
επίτιμος διδάκτωρ του Εθνικού Αυτόνομου Πανεπιστημίου του Μεξικού (1924)
επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης
επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ
Υπογραφή
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Ανρί-Λουί Μπεργκσόν (ή Μπερξόν γαλλ.: Henri-Louis Bergson, 18 Οκτωβρίου 1859 – 4 Ιανουαρίου 1941) ήταν Γάλλος φιλόσοφος. Τα θέματα που θίγει ο Μπεργκσόν σχετίζονται με το χρόνο και την ταυτότητα, την ελεύθερη θέληση, την αντίληψη, την αλλαγή, τη μνήμη, τη συνείδηση, τη γλώσσα, και τα όρια της λογικής. Το 1927 τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας.

Βιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μπεργκσόν γεννήθηκε στην οδό Λαμαρτίν στο Παρίσι, κοντά στο Παλαί Γκαρνιέρ, την παλιά όπερα της πόλης, το 1859, έτος που δημοσιεύτηκε το έργο του Δαρβίνου Η καταγωγή των ειδών. Γόνος Πολωνοεβραϊκής οικογένειας από την πλευρά του πατέρα του, και Αγγλοϊρλανδικής από την πλευρά της μητέρας του, επίσης εβραϊκής καταγωγής, έζησε στο Λονδίνο τα πρώτα χρόνια της ζωής του και εξοικειώθηκε με την Αγγλική γλώσσα χάρη στη μητέρα του. Πριν γίνει εννέα ετών, μετακόμισε με τους γονείς του στη Γαλλία.

Τα κυριότερα έργα του ήταν: το 1889, Χρόνος και Ελεύθερη Θέληση: Δοκίμιο για τα άμεσα δεδομένα της συνείδησης (Essai sur les données immédiates de la conscience), το 1896 Ύλη και Μνήμη (Matière et mémoire), το 1907 Δημιουργική Εξέλιξη (L'Evolution créatrice), και το 1932, Οι δυο πηγές της ηθικής και της θρησκείας (Les deux sources de la morale et de la religion).

Το 1900 έγινε καθηγητής στο Κολλέγιο της Γαλλίας, αποκτώντας την Έδρα της Ελληνικής και Λατινικής Φιλοσοφίας, την οποία και διατήρησε έως το 1904. Στη συνέχεια αντικατέστησε τον Γκαμπριέλ Ταρντ στην έδρα της Σύγχρονης Φιλοσοφίας, έως το 1920. Τα μαθήματά του συγκέντρωναν πλήθος φοιτητών.

Έργο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Ζωική Ορμή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μπεργκσόν ορίζει τη ζωική ορμή ως μια τυφλή, ανυπότακτη σε κανόνες δύναμη που, δρώντας έξω από κάθε προγραμματισμό και σκοπιμότητα, στάθηκε η αιτία για να δημιουργηθεί ζωή στα διάφορα επίπεδά της. Αρχικά η ζωική ορμή, κατά τον Μπεργκσόν, υπήρχε σε φυσικοχημικές ενώσεις, που συνιστούσαν αυτό που σήμερα ονομάζουμε ζωή. Στην συνέχεια η ζωική ορμή διοχετεύθηκε προς τρεις διαφορετικές κατευθύνσεις. Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθούν οι τρεις βασικές μορφές της ζωής : φυτά, έντομα και σπονδυλωτά. Απόληξη της δημιουργικής δύναμης της ζωικής ορμής υπήρξε η εμφάνιση του ανθρώπου. Πραγματοποιώντας ένα αιφνίδιο, όπως ο Μπερξόν λέει, άλμα από το ζώο στον άνθρωπο, η ζωική ορμή φτάνει στην κορύφωση της δημιουργικής πορείας της πάνω στον πλανήτη μας. Ο άνθρωπος μοιάζει να είναι ο λόγος για τον οποίο επιχειρήθηκε ολόκληρη η οργάνωση της ζωής. Είναι, όπως λέει ο Μπρεξόν, ο λόγος του είναι της ζωής πάνω στη γη.

Όσο κι αν η εμφάνιση του ανθρώπου δίνει την εντύπωση πως ο στόχος όλης της δημιουργικής διαδικασίας που ακολούθησε η ζωική ορμή ήταν αυτός, στην πραγματικότητα δε συνέβη κάτι τέτοιο. Η εξελικτική πορεία της ζωικής ορμής σε καμιά περίπτωση δεν έγινε βάσει προκαθορισμένου σχεδίου, στοχεύοντας σε ένα ορισμένο τέλος. Απλώς, στην εκάστοτε δεδομένη στιγμή, από όλες τις δυνατότητες που παρουσιάζονταν, για να σημειωθεί κάποια εξέλιξη, η ζωική ορμή επέλεγε πάντοτε την πιο βολική. Όλες οι πόρτες ήταν ανοικτές μπροστά της. Υπό την έννοια αυτή θα μπορούσε κάλλιστα, στο πλαίσιο της δημιουργίας της ζωής, αντί για τον άνθρωπο, να είχε προκύψει ένα διαφορετικό είδος όντων. Ποιος άλλωστε αποκλείει τούτη τη στιγμή να υπάρχει αυτό το άλλο είδος όντων σε κάποιον πλανήτη, αφού η ζωική ορμή δεν περιορίζεται στη γη, αλλά είναι μια κοσμική δύναμη, που εκτείνεται παντού, σε κάθε αστέρι του σύμπαντος. Η ζωική δύναμη που ενυπάρχει στον άνθρωπο, εκδηλώνεται με δύο τρόπους : ως νόηση και ως ένστικτο, που τον τροφοδοτούν με δύο είδη γνώσεων : την επιστημονική και την ενορατική.

Η Νόηση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η νόηση, κατά τον Μπεργκσόν, μας βοηθάει να προσανατολιστούμε μέσα στον κόσμο και εναρμονιζόμενοι μαζί του, να τον γνωρίσουμε. Η μέθοδος που ακολουθούμε, προκειμένου να επιτύχουμε με τη νόησή μας το στόχο αυτό, είναι η κατάτμηση της πραγματικότητας. Εκείνο δηλαδή που κάνουμε, για να γνωρίσουμε ένα αντικείμενο ή ένα γεγονός είναι: να το διαχωρίσουμε από την υπόλοιπη πραγματικότητα, να το ακινητοποιήσουμε σε κάποια από τις φάσεις μέσα από τις οποίες διέρχεται και στην συνέχεια να το κομματιάσουμε και να το διακρίνουμε στα μέρη του.

Ο Καζαντζάκης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Νίκος Καζαντζάκης είχε παρακολουθήσει διαλέξεις του Μπεργκσόν κατά την παραμονή του στο Παρίσι. Αναφορά στον Γάλλο φιλόσοφο (ως Μπέρξον) γίνεται στο βιβλίο του «Αναφορά στον Γκρέκο» τον οποίο αντιπαραβάλλει με τον Φρίντριχ Νίτσε («όταν την άλλη μέρα, πήγαινα και άκουγα τη μαγική φωνή του Μπέρξον, η καρδιά μου γαλήνευε πάλι· ξόρκι μαυλιστικό τα λόγια του, μια μικρή πόρτα άνοιγε στα σπλάχνα της ανάγκης κι έμπαινε φως. Μα έλειπε η πληγή, το αίμα, ο μέγας αναστεναγμός, που γοητεύει τη νιότη· και ξαναπήγαινα κάτω από τις καστανιές να συναντήσω τον άλλο, αυτόν που πλήγωνε»). Η επιρροή του Μπεργκσόν στον Καζαντζάκη είναι ιδιαίτερα εμφανής στην Ασκητική.[20]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 9  Απριλίου 2014.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 11891433v. Ανακτήθηκε στις 26  Ιουνίου 2020.
  3. ↑ 3,0 3,1 (Γαλλικά) Βάση δεδομένων Léonore. Υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας. LH//191/38. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 10  Δεκεμβρίου 2014.
  5. ↑ 5,0 5,1 «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28  Σεπτεμβρίου 2015.
  6. ↑ 6,0 6,1 (Ιταλικά) www.accademiadellescienze.it. henri-louis-bergson. Ανακτήθηκε στις 1  Δεκεμβρίου 2020.
  7. ↑ «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 27  Σεπτεμβρίου 2015.
  8. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 30  Δεκεμβρίου 2014.
  9. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb11891433v. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  10. ↑ CONOR.SI. 38904419.
  11. ↑ (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 25  Ιουλίου 2011. 500255390. Ανακτήθηκε στις 14  Μαΐου 2019.
  12. ↑ BeWeB.
  13. ↑ 13,0 13,1 list of professors at Collège de France. www.college-de-france.fr/media/chaires-et-professeurs/UPL3451746530003663772_LISTE_DES_PROFESSEURS.pdf.
  14. ↑ «Library of the World's Best Literature». Library of the World's Best Literature. 1897.
  15. ↑ Anne-Cécile Makosso- Akendengué: «Promenades à Angers : les esprits d'Angers» (Γαλλικά) le Lys bleu. Νοέμβριος 2020.
  16. ↑ 16,00 16,01 16,02 16,03 16,04 16,05 16,06 16,07 16,08 16,09 16,10 16,11 16,12 16,13 16,14 16,15 Diané Collinson: «Biographical Dictionary of Twentieth-Century Philosophers» (Αγγλικά) 1996. ISBN-13 978-0-415-06043-1. ISBN-10 0-415-06043-5.
  17. ↑ Γαλλική Ακαδημία. www.academie-francaise.fr/les-immortels/henri-bergson?fauteuil=7&election=12-02-1914. Ανακτήθηκε στις 31  Μαΐου 2022.
  18. ↑ www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1927/.
  19. ↑ www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/.
  20. ↑ Θωμάς Καραγκιοζόπουλος, Φιλολογικές και φιλοσοφικές διαστάσεις της «Ασκητικής» του Νίκου Καζαντζάκη, Μεταπτυχιακή Εργασία, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Φιλοσοφική Σχολή, Θεσσαλονίκη 2017.

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Ραΐζης, Μ. Β, «Bergson και μπερξονισμός στον Έλιοτ», Νέα Εστία 124 (1988), 16-29.
  • Ζηνέλη, Πόλυ: «Ο Μπεργκσόν για το γέλιο». Διαβάζω 124 (1985), 22-24.
  • Μποζώνης, Γεώργιος, «Μνήμη Bergson. (Σαράντα χρόνια από τον θάνατό του)». Νέα Εστία 110 (1981), 1066-1070.
  • Μπεργκσόν, Ανρί: «Το γέλιο, δοκίμιο για τη σημασία του κωμικού», μετ. Ιάνης Λο Σκόκκο, εκδ. Γερ. Αναγνωστίδη, Αθήνα, 1973.
  • Canivez Andre, Henri Bergson, στο: συλλογικό, Εncyclopedie de la Pleiade, Ιστορία της Φιλοσοφίας, 19ος-20ος αιώνας-Η εξελικτική φιλοσοφία. Εθνικές φιλοσοφικές σχολές, μτφρ. Μαριλίζου Μήτσου-Παππά, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα, 1982, σελ.47-77

Κύρια έργα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Τα άμεσα δεδομένα της συνείδησης (1889)
  • Ύλη και μνήμη (1896)
  • Η δημιουργική εξέλιξη (1907)
  • Οι δύο πηγές της ηθικής και της θρησκείας (1932)

Εκδόσεις έργων του στην ελληνικη γλώσσα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • «Περί της παιδείας του πολίτη», μτφρ. Δημήτρης Υφαντής, εκδ. Ροές, 2018.
  • «Η σκέψη και η κίνηση», μτφρ. Γιώργος Καράμπελας, εκδ. Ηριδανός, 2017.
  • «Η ενέργεια του νου», μτφρ. Σοφία Χατζηπέτρου, εκδ. Ηριδανός, 2016.
  • «Ύλη και μνήμη», μτφρ. Πολυξένη Ζινδριλή και Δημήτρης Υφαντής, εκδ. Ροές, 2013.
  • «Οι δύο πηγές της ηθικής και της θρησκείας», μτφρ. Βασίλης Τομανάς, εκδ. Νησίδες, 2006.
  • «Η δημιουργική εξέλιξη», μτφρ. Κωστής Παπαγιώργης και Γιάννης Πρελορέντζος, εκδ. Πόλις, 2005.
  • «Τα άμεσα δεδομένα της συνείδησης», μτφρ. Κωστής Παπαγιώργης, εκδ. Καστανιώτη, 1998
  • «Το γέλιο», μτφρ. Βασίλης Τομανάς, εκδ. Εξάντας, 1998

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ανρί_Μπεργκσόν&oldid=10820997"