Απεικονίσεις της Μήδειας στον πολιτισμό

Μήδεια του Άντονι Φρέντερικ Αουγκούστους Σάντις (ζωγραφισμένη 1866-68). Η απόρριψη του πίνακα για έκθεση στη Βασιλική Ακαδημία το 1868 προκάλεσε θύελλα διαμαρτυριών

Τα δραματικά επεισόδια στα οποία παίζει έναν ρόλο η Μήδεια, ο χαρακτήρας της ελληνικής μυθολογίας, έχουν εξασφαλίσει την πάγια παραμονή της στη λαϊκή κουλτούρα. Τα έργα ταξινομούνται με χρονολογική σειρά.

Λογοτεχνία

• Μήδεια (431 π.Χ.), τραγωδία του Ευριπίδη, η γνωστότερη εκδοχή του μύθου της Μήδειας.
• Μήδεια, τραγωδία του Νεόφρονος, από την οποία διασώζονται μόνο αποσπάσματα και η οποία ενδέχεται να προϋπήρχε της Μήδειας του Ευριπίδη
• Το όνομα "Μήδεια" αναφέρεται αρκετές φορές στον δικανικό λόγο του Κικέρωνα Υπέρ του Μάρκου Καιλίου (Λατινικά: Pro Caelio, 56 π.Χ.), ως κοροϊδία για την Κλοδία, αδελφή του Πόπλιου Κλαύδιου Πούλχερ, ο οποίος εξόρισε τον Κικέρωνα.
• Μήδεια (Λατινικά: Medea), χαμένη τραγωδία του Οβιδίου.
• Μήδεια, (Λατινικά: Medea, 1ος αι.) του Σενέκα, μια "κατά συνθήκη" τραγωδία, που δεν είναι γνωστό εάν παρουσιάστηκε ποτέ στο θέατρο.
• The Legend of Good Women (1386) του Τζόφρι Σόσερ
• Στο ρομάντσο La Tavola Ritonda (π. 15ος αι.), η Μήδεια συνεχίζει να ζει στο κάστρο της νήσους Πέρφιντα, όπου φυλακίζει τον Τριστάνο, ο οποίος, πιστός στην αγαπημένη του Ιζόλδη, κατορθώνει να δραπετεύσει.
• Life and Death of Jason (1867), επικό ποίημα του Ουίλιαμ Μόρις.
• Ηρακλής, ο συνταξιδιώτης μου (Αγγλικά: Hercules, My Shipmate, 1945), του Ρόμπερτ Γκρέιβς, που κυκλοφόρησε στα Ελληνικά το 1995 σε μετάφραση Μάριου Βερέττα από τις εκδόσεις Alien.
• Witch Princess (1967), της Ντόροθι Μ. Τζόνσον.
• Ιάσων και Μήδεια (Αγγλικά: Jason and Medeia, 1973), του Τζον Γκάρντνερ.
• The Dawn Palace: The Story of Medea (1988), της Χ. Μ. Χούβερ.
• For Her Dark Skin (1990), του Πέρσιβαλ Έβερετ.
• Μήδεια (Γερμανικά: Medea, 1996), ανάπλαστη του μύθου της Μήδειας από την Κρίστα Βολφ που κυκλοφόρησε σε ελληνική μετάφραση της Αγγέλας Βερυκοκάκη το 1996 από τις εκδόσεις Λιβάνη.
• Η Μήδεια παίζει βασικό ρόλο στην τριλογία Τα χρονικά του Άισμαρκ (Αγγλικά: The Icemark Chronicles) του Στιούαρτ Χιλ.
• Στο The Lost Hero (2010) του Ρικ Ράιορνταν, η Μήδεια, έχοντας αναστηθεί ως εκδικητική θεά Γαία, διευθύνει ένα πολυκατάστημα στο Σικάγο. Εμφανίζετια και πάλι στο βιβλίο The Burning Maze όπου εργάζεται για τον Καλιγούλα.
• Στο Bright Air Black (2017), ο Ντέιβιντ Βαν αφηγείται εκ νέου την ιστορία της Μήδειας σε τρίτο πρόσωπο.
• Στην Κίρκη (Αγγλικά: Circe, 2018), η Μάντλεν Μίλερ αφηγείται την επίσκεψη της Μήδειας στη θεία της την Κίρκη για να βρει την κάθαρση μετά τον φόνο του αδελφού της. Το βιβλίο κυκλοφόρησε σε ελληνική μετάφραση της Κλαίρης Παπαμιχαήλ το 2019 από τις εκδόσεις Διόπτρα.
• Το Medea in Corinth (2018) του Μπεν Μόργκαν είναι μια συλλογή ποιημάτων και δραματικών αποσπασμάτων που περιλαμβάνει ένα σονέτο με γράμματα προς την Κρέουσα, την ερωτική ανταγωνίστρια της Μήδειας.

Θέατρο

Η Γαλλίδα ηθοποιός Σαρά Μπερνάρ στον ρόλο της Μήδειας

• Μήδεια (Γαλλικά: Médée, 1635) του Πιερ Κορνέιγ
• Μήδεια (Γερμανικά: Medea, 1775), μελόδραμα του Γίρζι Αντονίν Μπέντα βασισμένο σε κείμενο του Φρίντριχ Βίλχελμ Γκότερ.
• Χρυσόμαλλο δέρας (Γερμανικά: Das goldene Vließ) (1822) του Φραντς Γκριλπάρτσερ
• Μήδεια (Γαλλικά: Médée, 1856) του Ερνέστ Λεγκουβέ.
• Μήδεια (Αγγλικά: Medea, 1947), μπαλέτο του Σάμουελ Μπάρμπερ που γράφτηκε για τη Μάρθα Γκράχαμ.
• Μήδεια (Γαλλικά: Médée, 1946), του Ζαν Ανούιγ που έκανε πρεμιέρα στο Παρίσι στις 25 Μαρτίου 1953.
• Μήδειας υλικό (Medeamaterial, 1974) του Χάινερ Μίλερ, που περιλαμβάνεται στο βιβλίο του Μίλερ Μορφές από τον Ευριπίδη (1984) το οποίο κυκλοφόρησε το 1997 σε ελληνική μετάφραση της Ελένης Βαροπούλου από τις εκδόσεις Άγρα.
• Η επιστροφή της Μήδειας (1965) του Αλέξη Πάρνης.
• Μήδεια (1993), παρωδία του Μποστ.
• Το έργο Manhattan Medea της Ντι Λόχερ που έκανε πρεμιέρα το 1999 στο Γκρατς, εκτυλίσσεται στο σύγχρονο Μανχάταν, όπου η Μήδεις και ο Ιάσων είναι παράτυποι μετανάστες.
• Το Μήδεια Κάλι (Γαλλικά: Médée Kali, 2003) του Γκοντ Λοράν έχει μεταφραστεί και στα ελληνικά από την Ελένη Γκίνη και κυκλοφόρησε το 2022 από τις εκδόσεις Ηριδανός.

Η Ολίβια Σάδερλαντ στην παραγωγή της MacMillan Films (2016)

Όπερα

• Giasone (1649) του Φραντσέσκο Καβάλι.
• Θησέας (Γαλλικά: Thésée, 1674) του Ζαν-Μπατίστ Λιλί.
• Μήδεια (Γαλλικά: Médée, 1693) του Μαρκ-Αντουάν Σαρπαντιέ.
• Θησέας (Ιταλικά: Teseo) (1713) του Γκέοργκ Φρίντριχ Χέντελ.
• Μήδεια (Γαλλικά: Médée 1797) του Λουίτζι Κερουμπίνι.
• Μήδεια (Ιταλικά: Medea, 1851) του Σαβέριο Μερκαντάντε.
• Μήδεια (1991), η πρώτη στην τριλογία λυρικών τραγωδιών του Μίκη Θεοδωράκη, μαζί εμ την Ηλέκτρα και την Αντιγόνη.

Ζωγραφική

• Ο Τζον Γουίλιαμ Γουότερχαουζ απεικόνισε τον Ιάσονα και τη Μήδεια στον πίνακά του Ιάσων και Μήδεια.
• Ο Τόμας Σατεργουάιτ απεικόνισε τη Μάργκαρετ Γκάρνερ, μια σκλάβα που σκότωσε δύο από τα παιδιά της για να τα γλιτώσει από τη δουλεία, στη Σύγχρονη Μήδεια.

Μουσική

• Μήδεια (Γαλλικά: Médée, 1710), καντάτα για σοπράνο, βιολί και μπάσο κοντίνουο) του Λουί Νικολά Κλεραμπό.
• Medea in Corinto (1711), καντάτα για άλτο, 2 βιολιά και μπάσο κοντίνουο, 1711) του Αντόνιο Καλντέρα.
• Μήδεια (1999), τραγούδι του Λουδοβίκου των Ανωγείων που ερμήνευσε η Μελίνα Κανά στον δίκο Παρέα με τους φίλους μου.
• Medeia (2002), τραγούδι που κυκλοφόρησε στο άλμπουμ του φινλανδικού death metal συγκροτήματος Insomnium In the Halls of Awaiting.
• My Medea, τραγούδι από το άλμπουμ Warm Strangers (2004) των Vienna Teng.
• Μήδεια (2014), σύνθεση της Ελένης Καραΐνδρου που κυκλοφόρησε από την εταιρεία ECM.

Κινηματογράφος και τηλεόραση

• Ο άνθρωπος του τραίνου (1958), ταινία του Ντίνου Δημόπουλου, που ξεκινά με μια παρέα που πηγαίνει στην Επίδαυρο για να δει μια παράσταση της Μήδειας.
• Ο Ιάσονας και οι Αργοναύτες (Αγγλικά: Jason and the Argonauts, 1963), ταινία με πρωταγωνίστρια τη Νάνσι Κόβακ ως Μήδεια.
• Η επιστροφή της Μήδειας (1968), ταινία του Ζαν Κρίστιαν βασισμένη στο ομώνυμο θεατρικό έργο του Αλέξη Πάρνη, με την Αλέκα Κατσέλη σε παραλλαγή του μύθου με φόντο τη σύγχρονη ελληνική ύπαιθρο.
• Μήδεια (Ιταλικά: Medea, 1969) ταινία του Πιερ Πάολο Παζολίνι, με πρωταγωνίστρια τη Μαρία Κάλλας.
• Μήδεια 70 (1969), ταινία μικρού μήκους του Μιχάλη Παπανικολάου που απέσπασε τιμητική διάκριση στο 10ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
• Κραυγή γυναικών (Αγγλικά: A Dream of Passion, 1978), ταινία με πρωταγωνίστρια τη Μελίνα Μερκούρη ως μια ηθοποιό που υποδύεται τη Μήδεια και αναζητά μια μητέρα που πρόσφατα δολοφόνησε τα παιδιά της (Έλεν Μπέρστιν).
• Το καλοκαίρι της Μήδειας (1987), ταινία του Μπάμπη Πλαϊτάκη που αφηγείται την ιστορία ενός σκηνοθέτη που θέλει να ανεβάσει τη Μήδεια με πρωταγωνίστρια τη σύζυγό του (Μανουέλα Παπατάκη).
• Μήδεια (Δανικά: Medea, 1988) του Λαρς φον Τρίερ που γυρίστηκε για τη δανική τηλεόραση με βάση το αχρησιμοποίητο σενάριο του σκηνοθέτη Καρλ Τέοντορ Ντράγιερ.
• Ο δρόμος για την Κόλαση (Highway to Hell, ταινία, 1992), με πρωταγωνίστρια την Αν Μίρα.
• Φρίντα (Frida, 2002) βιογραφική ταινία για τη Μεξικανή καλλιτέχνιδα Φρίντα Κάλο, στην οποία η πρώην σύζυγος του Ντιέγκο Ριβέρα, Λούπε Μαρίν (που υποδύεται η Βαλέρια Γκολίνο) και η Φρίντα Κάλο (Σάλμα Χάγιεκ ) μιλούν για την απιστία του Ντιέγκο. Σε απάντηση, η Φρίντα δείχνει ένα μαχαίρι στη Λούπε και την αποκαλεί «Μήδεια».
• Médée Miracle (2007), ταινία του Τονίνο Ντε Μπερνάντι, με πρωταγωνίστρια Ιζαμπέλ Ιπέρ ως Μήδεια σε μια σύγχρονη εκδοχή του μύθου που διαδραματίζεται στο Παρίσι.
• Μήδεια (Ρωσικά: Медея, 2009), ταινία της Νατάλια Κουζνέτσοβα.
• Μήδεια (2022) του Δημήτρη Αθανίτη με την Αλεξάνδρα Καζάζου.
• Μήδεια, κρείσσων των εμών βουλευμάτων (2014) δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ του Νίκου Γραμματικού με φόντο τη σύγχρονη Αθήνα.