Αρχιλαούτο
Το αρχιλαούτο είναι χορδόφωνο νυκτό μουσικό όργανο, το οποίο εντάσσεται στην οικογένεια του λαούτου και η χρήση του οποίου άνθισε κατά την Ευρωπαϊκή Αναγέννηση (περ. 1600). Η επινόησή του τέθηκε στα πλαίσια του συγκερασμού δύο συγγενών οργάνων, αφενός της θεόρβης -η οποία λόγω μεγέθους δυσχέραινε την κατά μόνας (σόλο) εκτέλεση- και αφετέρου του αναγεννησιακού λαούτου, το οποίο από κατασκευής δεν ήταν ικανοποιητικό στη χαμηλόφωνη περιοχή. Συμπερασματικά, το αρχιλαούτο είναι ένα τενόρο αναγεννησιακό λαούτο με μια επέκταση ταστιέρας, παρόμοια (αλλά μικρότερη) με αυτή της θεόρβης. Διαθέτει 14 χορδές με χόρδισμα παρόμοιο μ' αυτό του λαούτου (βλ. διάγραμμα παρακάτω) και χρησιμοποιούνταν κυρίως για σολιστικό ρεπερτόριο, καθώς ο ρόλος του νυκτού στο συνεχές βάσιμο εκπληρώνεται κυρίως από την ηχητικά πιο πλούσια θεόρβη.
Εντούτοις, υπάρχει ένα μεγάλο μέρος του ρεπερτορίου όπου εμφανίζεται το αρχιλαούτο σε συνοδευτικό ρόλο, αποδίδοντάς του το ρόλο του οργανικού μπάσου, πολλές φορές μάλιστα καλούμενο να συμπληρώσει το μουσικό του μέρος με συγχορδίες. Στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι εκτελεστές της εποχής μπορούσαν να παίξουν τόσο το ένα όσο και το άλλο όργανο, κάτι που προκύπτει και από τα οργανογράμματα (instrumentarium) σε παρτιτούρες της εποχής· τυπικά παραδείγματα αυτής της πρακτικής είναι η όπερα Ιούλιος Καίσαρ (1724) του Χαίντελ, όπου στο μέρος του κοντίνουο αναγράφει arciliuto ο tiorba (αρχιλαούτο ή θεόρβη), αλλά και οι τριοσονάτες 1 και 3 του Αρκάντζελο Κορέλλι, όπου το ανάλογο οργανικό μέρος αναγράφει violone o arciliuto (βιολόνε ή αρχιλαούτο). Όσον αφορά στο σολιστικό του ρεπερτόριο πάντως, η μουσική καταγράφεται με το συμβολογραφικό σύστημα γνωστό ως ταμπλατούρα.
Ρεπερτόριο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το σολιστικό ρεπερτόριο του αρχιλαούτου προέρχεται ως επί τω πλείστω από την Ιταλία, όπου ο όρος liuto (λαούτο) στην πραγματικότητα αναφέρεται στο arciliuto (αρχιλαούτο), καθώς το πρώτο είχε ήδη υποπέσει σε αχρηστία. Οι σημαντικότεροι συνθέτες που έγραψαν για αρχιλαούτο ήταν ο Αλεσσάντρο Πιτσινίνι και ο Τζιοβάννι Τσαμπόνι, οι 12 σονάτες (1718, Λούκα) του οποίου θεωρούνται σημείο αναφοράς για το εν λόγω όργανο. Άλλοι σημαντικοί συνθέτες περιλαμβάνουν τους Antonio Scotti, Melchiorre Chiesa, Antonio Tinazzoli, Giuseppe Vaccari και Lodovico Fontanelli.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Baines, A. The Oxford companion to musical instruments, λήμματα Archlute και Lute, Οξφόρδη, 1992 ISBN 0-19-311334-1
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Archlutes στο Wikimedia Commons- Κιταρρόνε, θεόρβη και αρχιλαούτο από τον Robert Spencer
- Αρχιλαούτο του David Tecchler, ca. 1725, Ρώμη στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης
- Έργα (ή μεταγραφές) για αρχιλαούτο, από το κανάλι του Francescovedremo (YouTube videos)
