Ασυλία

Με τον όρο ασυλία χαρακτηρίζεται γενικά το προνομιακό καθεστώς ελευθερίας συγκεκριμένων προσώπων όπου παρέχεται επίσημη προστασία από καταδίωξη. Τα πρόσωπα που απολαμβάνουν του καθεστώτος αυτού χαρακτηρίζονται ακαταδίωκτα, ή κατά συνηθέστερη έκφραση λέγεται ότι "έχουν το ακαταδίωκτο" (καθεστώς).
Η παροχή αυτού του καθεστώτος χαρακτηρίζεται εθιμικά δικαίωμα και ονομάζεται άσυλο. Επίσης με την αυτή ονομασία χαρακτηρίζεται και ο χώρος ή ο τόπος εντός του οποίου παρέχεται περιοριστικά το ομώνυμο δικαίωμα.

Διάκριση

Ανάλογα με την ιδιότητα των προσώπων που απολαμβάνουν το καθεστώς της ασυλίας, ή της ονομασίας των χώρων εντός των οποίων παρέχεται το δικαίωμα του ασύλου, η ασυλία διακρίνεται σε

1. Πολιτειακή ασυλία,
2. Διπλωματική ασυλία,
3. Πολιτική ασυλία ή Πολιτικό άσυλο,
4. Ναυτικό άσυλο,
5. Βουλευτική ασυλία ή βουλευτικό άσυλο,
6. Πανεπιστημιακό άσυλο,
7. Άσυλο κατοικίας, κ.ά.

Οι πρώτες τέσσερις παραπάνω διακρίσεις της ασυλίας αποτελούν αντικείμενα του Διεθνούς Δικαίου, η δε βουλευτική και η πανεπιστημιακή ασυλία του εσωτερικού δικαίου των χωρών, όπου αυτές αναγνωρίζονται, ενώ το άσυλο κατοικίας προστατεύεται με διεθνείς συμβάσεις και συνθήκες.

• Σημειώνεται ότι κυριότερες μορφές ασυλίας κατ΄ αντικείμενο διεθνούς δικαίου είναι το απαραβίαστο του προσώπου και η ετεροδικία.

Η ιστορία της ασυλίας

Η ασυλία στους βυζαντινούς χρόνους

Η νομοθετική κατοχύρωση του ασύλου στη βυζαντινή περίοδο κατωχηρώθηκε με την επίδραση του Χριστιανισμού. Στις διατάξεις του Ονώριου και του Θεοδόσιου το άσυλο αναγνωρίζεται ενώ όποιοι δεν συμμορφώνονταν με αυτό θα αντιμετωπίζονταν ως ένοχοι καθοσιώσεως. Ο Ιουστινιανός Α´ περιόρισε την απερίοριστη παροχή ασύλου εξαιρώντας από αυτό τους φονιάδες, τους μοιχούς και τους άρπαγες παρθένων. Επίσης υποχρέωσε την οι οφειλέτες του δημοσίου να καταβάλουν τους οφειλόμενους φόρους ακόμα κι αν ήταν μέσα σε άσυλο. Γενικά καθιέρωσε ο Ιουστινιανός ότι το άσυλο παρέχεται στους ανεύθυνους και τους αδίκους κατηγορούμενους. Στο νομθετικό έργο της Δυναστείας των Μακεδόνων στα Βασιλικά όσοι παραβίαζαν το άσυλο θα τιμωρούνταν με την εσχάτη των ποινών ως διαπράττοντες ιεροσυλία, ενώ στον Πρόχειρο Νόμο όσοι παραβίαζαν το άσυλο θα εξορίζονταν ισοβίως αφού προηγουμένως υποβάλλοντα σε δαρμό και κουρά. Τόσο ο Ιουστινιάνειος Κώδικας,όσο και τα Βασιλικά και ο νομοκανόνας του Φωτίου επαναλαμβάνουν επίσης την απαγόρευση παροχής ασύλουβ στους Ιουδαίους οι οποίοι θα μπορούσαν να προσφύγουν στην Εκκλησία με την πρόφαση να ασπασθούν τον Χριστιανισμό ενώ ήθελαν να αποφύγουν είτε την πληρωμή χρεών είτε τη δίωξη για μια εγκληματική πράξη τους. Στα μέσα του 10ου αι. ο Κωνσταντίνος Ζ΄ δεν ετίθετο θέμα ασύλου για τους ακουσίως και κατ' άγνοιαν φονείς.Επίσης άσυλο δίδεται μόνο σε μια κατηγορία εκουσίως φονιάδων, εκείνων οι οποίοι είναι άγνωστοι στις διωκτικές αρχές και αυθορμήτως προσέρχονται στην εκκλησία και εξομολογούνται το έγκλημά τους. Ωστόσο τα μέτρα αυτά του Κωνσταντίνος Ζ΄ δεν μείωσαν την εγκληματικότητα, αντιθέτως όπως πληροφορούμαστε από την Νεαρά του Μανουήλ Κομνηνού του έτους 1066 η εγκληματικότητα αυξήθηκε καθώς αρκετοί άρχοντες διευκόλυναν την καταφυγή των φονιάδων σε ιερούς χώρους. Έστι ο Μανούλ Κομνηνός θέσπισε τον ισόβιο εγκλησμό τους στη φυλακή και μόνο αν οι ίδιοι επιθυμούσαν να χειροτονηθούν μοναχοί να το κάνουν αφού περάσουν αυστηρή εξέταση και μετά να παραμείνουν ισοβίως σε μοναστήρι μακριά από την επαρχία όπου πραγματοποίησαν τον φόνο.

Πηγές

• "Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα" τομ.12ος, σελ.101-102.
• Μενέλαος Τουρτόγλου, «Το δίκαιο της ασυλίας στα βυζαντινά νομικά κείμενα», Επετηρίς του Κέντρου Ερεύνης της Ιστορίας του Ελληνικού Δικαίου, Ακαδημία Αθηνων, τομ.32 (1996),σελ.341-348