Βάλβιλλος
| Βάλβιλλος | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 1ος αιώνας ή 3 Αλεξάνδρεια |
| Θάνατος | 1ος αιώνας ή 79 Ρώμη |
| Χώρα πολιτογράφησης | Αρχαία Ρώμη |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | αρχαία ελληνικά |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | αστρολόγος στρατιωτικός πολιτικός[1] |
| Οικογένεια | |
| Τέκνα | Κλαυδία Καπιτωλίνα |
| Γονείς | Θράσυλλος και Άκα Β΄ της Κομμαγηνής |
| Αδέλφια | Claudia Thrasylla |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | Praefectus Aegypti (55–59) |
Ο Τιβέριος Κλαύδιος Βάλβιλλος Μόδεστος (λατινικά: Tiberius Claudius Balbillus[α], 3-79 μ.Χ.), γνωστός και ως Βάρβιλλος, Βάλβιλος, ακόμα και Βάβιλος (λατινικά: Babilus[2]) ή Βαλβίλλος ο Σοφός[3] ήταν αρχαίος Ρωμαίος πολιτικός και διακεκριμένος αστρολόγος, ελληνικής καταγωγής.
Καταγωγή και οικογένεια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Συμπεραίνεται, ότι ο Βάλβιλλος γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της τότε ρωμαϊκής επαρχίας της Αιγύπτου[4] από γονείς ευγενούς καταγωγής, κυρίως ελληνικής και μερικώς αρμενικής και μηδικής. Ο Βάρβιλλος ήταν ο μοναδικός γιος[5][6] και το στερνοπαίδι του Τιβερίου Κλαυδίου Θρασύλλου ή Θρασύλλου του Μενδαίου (ενός γραμματικού, φιλοσόφου, σχολιαστή και αστρολόγου που συνέδεσε κυρίως το όνομά του με την αρχαιότερη έκδοση των πλατωνικών διαλόγων και έγινε προσωπικός φίλος του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Τιβερίου[7]) και της πριγκίπισσας Άκας Β΄ της Κομμαγηνής[8]. Από τη μητέρα του, ο Βάλβιλλος ήταν τρισεγγονός του Αντιόχου Α΄ της Κομμαγηνής.
Ο Βάλβιλλος είχε μία -ανώνυμη σε εμάς- αδελφή, η οποία παντρεύτηκε τον Λούκιο Έννιο από την τάξη των ιππέων. Ο Βάλβιλλος ήταν φίλος τού ανεψιού τού Τιβερίου, τού Κλαυδίου[9], τον οποίο ο Βάλβιλλος γνώριζε από τότε, που ήταν παιδιά και συναναστρεφόταν στο σπίτι τού πατέρα του.
Στη Θεογονίδα της Αιγύπτου βρέθηκε ένας πάπυρος με ημερομηνία 26 Αυγούστου 34 μ.Χ., που αναφέρει τον Βάλβιλο ως έναν εκ των ιδιοκτητών ενός λουτρού της πόλεως αυτής: ο πάπυρος γράφει για την ενοικίαση του λουτρού και τον φόρο, που πληρωνόταν από το εισόδημα που απέφερε[10]. Κατά τη βασιλεία του Καλιγούλα ο Βάλβιλλος έφυγε από τη Ρώμη και επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια.
Πολιτική σταδιοδρομία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μετά τη δολοφονία του Καλιγούλα, στις 24 Ιανουαρίου 41, ο Κλαύδιος τον διαδέχθηκε στον θρόνο. Τότε ο Βάλβιλλος επέστρεψε στη Ρώμη για να τον υποστηρίξει ως φίλος[11]. Τον συνόδευσε στην εκστρατεία του στη Βρετανία το 43 με στρατιωτική ιδιότητα, ως αξιωματικός της Λεγεώνος XX "Valeria Victrix", μένοντας έτσι στην ιστορία ως ένας εκ των πρώτων επωνύμων Ελλήνων, που επισκέφθηκαν τη Βρετανία. Με την επιστροφή τού Κλαυδίου και των λεγεώνων στη Ρώμη, ο Βάλβιλλος επιβραβεύθηκε: σύμφωνα με τον Σουητώνιο, ο Κλαύδιος τού απένειμε τη διάκριση της «αγνής λόγχης» (Hasta Pura) και ίσως ένα χρυσό στέμμα (corona aurea) στον «Θρίαμβο», που διοργανώθηκε για να εορτασθεί η κατάκτηση της Βρετανίας το 44 μ.Χ.[12].
Ο Βάλβιλλος διορίσθηκε στη συνέχεια σε μία σημαντική θέση στην Αίγυπτο[13]. Στην Αλεξάνδρεια έγινε αρχιερέας στον ναό του Ερμού, αλλά και διευθυντής της Βιβλιοθήκης, μοίραζε όμως τον χρόνο του ανάμεσα στην Αλεξάνδρεια και τη Ρώμη. Για κάποιο χρονικό διάστημα αργότερα υπηρέτησε και ως διοικητής (procurator) της Επαρχίας της Ασίας[9].
Το 54 ο Νέρων διαδέχθηκε τον Κλαύδιο στον αυτοκρατορικό θρόνο. Υπό τον Νέρωνα, ο Βάλβιλλος διορίσθηκε κυβερνήτης της Αιγύπτου[11], θέση στην οποία υπηρέτησε από το 55 μέχρι το 59.[11] Μετά τη λήξη της θητείας του, ο Βάλβιλλος συνέχισε να ζει στη γενέτειρά του.
Αστρολογία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Βάλβιλλος κληρονόμησε την τέχνη της αστρολογίας από τον πατέρα του[14]. Υπήρξε ένας από τους κορυφαίους αστρολόγους της εποχής του στη Ρώμη[15]. Παρέμεινε στη Ρώμη κατά τη βασιλεία του Κλαυδίου ως σύμβουλός του, ακόμα και αφού ο Αυτοκράτορας είχε εκδώσει διαταγή με την οποία εξεδίωκε όλους τους αστρολόγους από την πόλη.
Κατά τη βασιλεία του Νέρωνος, μέχρι το 68, ο Βάλβιλλος ήταν επίσης αστρολογικός σύμβουλος του ίδιου και της μητέρας του[9] Αγριππίνας. Κάποιος κομήτης είχε εμφανισθεί το 60 ή το 64 μ.Χ., σηματοδοτώντας τον θάνατο μιας μεγάλης προσωπικότητας. Ο Βάλβιλλος προσπάθησε να κατασιγάσει τους φόβους του Νέρωνα, λέγοντας ότι η συνήθης «λύση» ήταν η δολοφονία εξεχόντων πολιτών, πράξη που εξευμένιζε τους θεούς[9] και ο Νέρων συμφώνησε, δολοφονώντας πολλούς ευγενείς Ρωμαίους. Ο Βάλβιλλος απέφυγε το κακό τέλος πολλών αστrολόγων του Νέρωνα.
Κατά τη βασιλεία του Αυτοκράτορα Βεσπασιανού, από το 69 ως το 79, ο Βάλβιλλος επέστρεψε στη Ρώμη, όπου υπηρέτησε ως αστρολόγος της αυτοκρατορικής αυλής[16] και απέκτησε την εύνοια το;y Αυτοκράτορα[17].
Ο Βάλβιλλος ήταν μορφωμένος άνθρωπος[18]. Ο Σενέκας ο Νεότερος τον περιγράφει ως «εξαίρετο άνδρα της πλέον σπανίας γνώσεως σε κάθε κλάδο σπουδών»[19]. Συνέγραψε μία πραγματεία αστρολογίας, τα Αστρολογούμενα (Astrologumena)[11], από τα οποία διασώθηκαν αποσπάσματα. Το βιβλίο απευθυνόταν στον Ερμογένη[13].
Σύζυγος και απόγονοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ταυτότητα της συζύγου του Βαλβίλλου είναι άγνωστη και το πιθανότερο ήταν, ότι επρόκειτο για Ελληνίδα ευγενούς καταγωγής, πιθανώς από την αριστοκρατία της ρωμαϊκής Εγγύς Ανατολής. Μαζί απέκτησαν μία θυγατέρα, την Κλαυδία Καπιτωλίνα[20], η οποία είναι και το μοναδικό γνωστό τέκνο του Βαλβίλλου. Το 64 μ.Χ. η Kλ. Καπιτωλίνα παντρεύτηκε τον 2ο εξάδελφό της, τον Γάιο Ιούλιο Αρχέλαο Αντίοχο Επιφανή, πρίγκιπα της Κομαγηνής, γιο του βασιλιά Αντιόχου Δ΄[18]. Η Kλ. Καπιτωλίνα απέκτησε ένα γιο, τον Γάιο Ιούλιο Αντίοχο Επιφανή Φιλόπαππο και μία κόρη, την ποιήτρια Ιουλία Βαλβίλλα[18].
Ο Βάλβιλλος είχε δύο συνονόματους ιερείς Εμεσηνούς στη Ρώμη, με τους οποίους δεν πρέπει να συγχέεται: τον Τιβέριο Ιούλιο Βαλβίλλο και τον συγγενή του Τίτο Ιούλιο Βαλβίλλο[21], που έζησαν το β΄ μισό του 2ου αιώνα και το α΄ μισό του 3ου αιώνα. Και αυτοί, όπως και ο Βάλβιλλος, ήταν απόγονοι του Αντιόχου Α΄ Θεού[22].
Μεταθανάτιες τιμές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πιθανώς ο Βάλβιλλος απεβίωσε τον Ιούνιο του 79, τον ίδιο μήνα με τον Βεσπασιανό[23]. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα έζησε στην Έφεσο[24]. Ο δεισιδαίμονας Βεσπασιανός τού είχε δώσει προνόμια, καθώς τον είχε σε μεγάλη υπόληψη, σε βαθμό που θέσπισε προς τιμήν της μνήμης του ιερούς αγώνες[20] στην Έφεσο, τα Βαρβίλλεια, που εξελίχθηκαν σε αθλητική εορτή. Παρόμοια τιμή δεν είχε γίνει σε καμιά άλλη πόλη της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Τα Βαρβίλλεια διεξάγονταν από το 79 μέχρι και τα μέσα σχεδόν του 3ου αιώνα[23]. Σώζεται μία επιγραφή στην Έφεσο, που τιμά τον Βάλβιλλο και τη μοναχοκόρη του.
Ο Βάλβιλλος τιμήθηκε και από την εγγονή του Ιουλία Βαλβίλλα με δύο επιγράμματα γραμμένα στην αιολική διάλεκτο, που χρονολογούνται το 130. Αυτά διατηρούνται στο κατώτερο μέρος τού ενός από τους λεγόμενους Κολοσσούς του Μέμνωνα. Η Βαλβίλλα είχε ταξιδέψει στην Αίγυπτο ως συνοδός του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Αδριανού και της συζύγου του. Οι επιγραφές χαράχθηκαν σε ανάμνηση της επισκέψεώς τους στην αρχαία χώρα.
Στις δύο τελευταίες γραμμές τού ενός επιγράμματος, η Ιουλία τιμά την οικογένειά της, συμπεριλαμβανόμενου του Βαλβίλλου:
- Γιατί οι γονείς μου ήταν ευγενείς, και οι παππούδες μου,
- Ο σοφός Βάρβιλλος και ο Αντίοχος ο βασιλιάς.
Το άλλο επίγραμμα η Βαλβίλλα το αφιερώνει στους γονείς και στους παππούδες της:
- Γιατί οι γονείς και οι παππούδες μου ήταν ευσεβείς: ο Βάρβιλλος ο Σοφός κι ο βασιλιάς
- Αντίοχος. Ο Βάρβιλλος, ο πατέρας της μητέρας μου από αίμα βασιλικό και ο βασιλιάς
- Αντίοχος, ο πατέρας τού πατέρα μου. Από τη γενεά τους κι εγώ έχω το ευγενές μου
- αίμα, και τούτοι οι στίχοι είναι δικοί μου, της ευσεβούς Βαλβίλλης.
Σημειώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Το πλήρες όνομά του αναφέρεται στον κατάλογο των κυβερνητών της ρωμαϊκής Αιγύπτου
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2019.
- ↑ «Το λήμμα στην ancientlibrary.com». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Δεκεμβρίου 2005. Ανακτήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2014.
- ↑ Hemelrijk, Matrona Docta: Educated Women in the Roman Élite from Cornelia to Julia Domna, σελ. 170
- ↑ Άρθρο του Martin Gansten από το Πανεπιστήμιο της Λούνδης (Ιούλιος 2012), σελ. 587
- ↑ Beck: Beck on Mithraism: Collected Works With New Essays, σσ. 42-43
- ↑ Βασιλική γενεαλογία της Ακά Β΄ της Κομμαγηνής στο rootsweb
- ↑ Holden: A History of Horoscopic Astrology, σελ. 26
- ↑ Beck: Beck on Mithraism: Collected Works With New Essays, σσ. 42-3
- ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Bunsen: Encyclopedia of the Roman Empire, σελ. 66
- ↑ P.Mich.inv. 639
- ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 Hazel: Who's who in the Roman World, σελ. 35
- ↑ Σουητώνιος, Claud. 28,1
- ↑ 13,0 13,1 Holden: A History of Horoscopic Astrology, σελ. 29
- ↑ «Το λήμμα για τον Θράσυλλο στην ancientlibrary.com». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2014.
- ↑ Beck: Beck on Mithraism: Collected Works With New Essays, σελ. 42
- ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Νοεμβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2014.
- ↑ Hazel, Who's who in the Roman World, σελ. 35
- ↑ 18,0 18,1 18,2 Hemelrijk: Matrona Docta: Educated Women in the Roman Élite from Cornelia to Julia Domna, σελ. 170
- ↑ Hemelrijk: Matrona Docta: Educated Women in the Roman Élite from Cornelia to Julia Domna, σελ. 333
- ↑ 20,0 20,1 Beck: Beck on Mithraism: Collected Works With New Essays, σελ. 43
- ↑ Halsberghe: The Cult of Sol Invictus, σελ. 55
- ↑ Temporini, 2, Principat: 9, 2, σελ. 798
- ↑ 23,0 23,1 Laale: Ephesus: An Abbreviated History from Androclus to Constantine XΙ, σελ. 200
- ↑ Bunsen: Encyclopedia of the Roman Empire, σελ. 52
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- G.H. Halsberghe: The Cult of Sol Invictus, Brill, 1972
- H. Temporini & W. Haase: 2, Principat: 9, 2, Walter de Gruyter, 1978
- B. Levick: Tiberius: The Politician, Routledge, 1999
- J. Hazel: Who's who in the Roman World', Psychology Press, 2002
- E.A. Hemelrijk: Matrona Docta: Educated Women in the Roman Élite from Cornelia to Julia Domna, Routledge, 2004
- R. Beck: Beck on Mithraism: Collected Works With New Essays, Ashgate Publishing Limited, 2004
- J.H. Holden: A History of Horoscopic Astrology, American Federation of Astrology, 2006
- M. Bunsen: Encyclopedia of the Roman Empire, Infobase Publishing, 2009
