Βαλεντίν Βολόσινοφ
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
| Βαλεντίν Βολόσινοφ | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 30 Ιουνίου 1895[1] ή 18 Ιουνίου 1895[2] ή 18ιουλ. / 30 Ιουνίου 1895γρηγ.[1] Αγία Πετρούπολη[3] |
| Θάνατος | 13 Ιουνίου 1936[2][1] Αγία Πετρούπολη[4] |
| Αιτία θανάτου | φυματίωση |
| Συνθήκες θανάτου | φυσικά αίτια |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ρωσική Αυτοκρατορία Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Ρωσικά[5] |
| Σπουδές | Κρατικό Πανεπιστήμιο Αγίας Πετρούπολης |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | γλωσσολόγος μουσικολόγος |
Ο Βαλεντίν Νικολάγιεβιτς Βολόσινοφ (ρωσ.:Валенти́н Никола́евич Воло́шинов, 30 Ιουνίου 1895 – 13 Ιουνίου 1936) ήταν σοβιετικός γλωσσολόγος που η δουλειά του επηρέασε τους κλάδους της θεωρίας της λογοτεχνίας και της μαρξιστικής θεωρίας της ιδεολογίας.
Ήταν μέλος του Κύκλου του Μπαχτίν. Ο Κύκλος του Μπαχτίν ασχολήθηκε με φιλοσοφικούς όρους με τα κοινωνικά και πολιτιστικά θέματα που έθεσε η οκτωβριανή επανάσταση και ο εκφυλισμός της υπό τον Στάλιν. Στα μέλη του περιλαμβάνονταν ο Μιχαήλ Μπαχτίν (1895-1975), ο Ματβέι Κάγκαν (1889-1937), ο Πάβελ Μεντβέντεφ (1891-1938), ο Λεβ Πουμπιάνσκι (1891-1940), ο Ιβάν Σολερτίνσκι (1902-1944), ο Βολόσινοφ και άλλοι. Ο κύκλος άχισε τις συναντήσεις του στις λευκορωσικές πόλεις Νέβελ και Βίτεμπσκ το 1918 προτού μετακινηθεί στο Λένινγκραντ το 1924. Οι συναντήσεις σταμάτησαν εξαιτίας της σύλληψης πολλών από την ομάδα το 1929. Ο Βολόσινοφ εργάστηκε στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Χέρτσεν στο Λένινγκραντ ως το 1934 όταν προσβλήθηκε από φυματίωση. Πέθανε σε σανατόριο δύο χρόνια αργότερα.
Γραμμένο στα τέλη της δεκαετίας του 1920 στη Σοβιετική Ένωση, το βιβλίο του Βολόσινοφ Μαρξισμός και Φιλοσοφία της Γλώσσας (μεταγραφή: Marksizm i Filosofiya Yazyka) προσπαθεί να ενσωματώσει τον κλάδο της γλωσσολογίας στον Μαρξισμό.
Η κύρια έμπνευση του βιβλίου δεν προέρχεται, παρ' όλα αυτά, από τους ιδρυτές του Μαρξισμού τους οποίους ο Βολόσινοφ είδε ως εν πολλοίς αδιάφορους για τη μελέτη της γλώσσας. Αντίθετα, οι θεωρίες του Βολόσινοφ οικοδομήθηκαν στη βάση της κριτικής συνάντησής του με την έννοια των δημιουργικών ή “γενετικών” πλευρών της γλώσσας του Βίλχελμ Φον Χούμπολτ και με την αντιμετώπιση της γλώσσας ως συστήματος σημείων που προτάθηκε από τον Φερντινάν ντε Σωσσύρ. Σε κάποια βαθμό, η γλωσσική σκέψη του Βολόσινοφ διαμεσολαβήθηκε επίσης από τις αναλύσεις του σύγχρονού του σοβιετικού γλωσσολόγου Νικολάι Μαρ.
Για τον Βολόσινοφ, η γλώσσα είναι το μέσο της ιδεολογίας και δεν μπορεί να διαχωριστεί από την ιδεολογία. Η ιδεολογία, όμως, δεν πρέπει να γίνει κατανοητή με την κλασική μαρξιστική έννοια σαν ένα απατηλό νοητικό φαινόμενο που εμφανίζεται σαν αντανάκλαση μιας «πραγματικής» υλικής οικονομικής βάσης. Η γλώσσα, σαν ένα κοινωνικά κατασκευασμένο σύστημα σημείων, είναι αυτή που επιτρέπει στη συνείδηση να εμφανιστεί και είναι καθεαυτή μια υλική πραγματικότητα. Εξαιτίας αυτής της άποψης ότι η γλώσσα είναι ιδιαίτερο ανθρώπινο χαρακτηριστικό, ο Βολόσινοφ υποστήριζε ότι η μελέτη της λεκτικής αλληλεπίδρασης είναι κλειδί για την κατανόηση της κοινωνικής ψυχολογίας. Ο Βολόσινοφ υποστήριξε επιπλέον την κατανόηση των ψυχολογικών μηχανισμών μέσα σε ένα πλαίσιο ιδεολογικής λειτουργίας στο βιβλίο του Φροϋδισμός: Μια μαρξιστική κριτική.
Είναι λάθος, υποστήριξε ο Βολόσινοφ, η προσπάθεια να μελετηθεί η γλώσσα αφηρημένα και συγχρονικά (δηλαδή ανιστορικά), όπως έκανε ο Σωσσύρ. Οι λέξεις, για το Βολόσινοφ, είναι δυναμικά κοινωνικά που παίρνουν διαφορετικές σημασίες για διαφορετικές κοινωνικές τάξεις σε διαφορετικά ιστορικά πλαίσια. Η σημασία των λέξεων δεν υπόκειται σε παθητική κατανόηση αλλά περιλαμβάνει την ενεργή συμμετοχή τόσο του ομιλητή (ή συγγραφέα) όσο και του ακροατή (ή αναγνώστη). Ενώ κάθε λέξη είναι ένα σημείο που πήραμε από ένα κατάλογο διαθέσιμων σημείων, η χειραγώγηση της λέξης που περιλαμβάνεται σε κάθε λεκτική πράξη ή εκφώνημα ρυθμίζεται από κοινωνικές σχέσεις. Σύμφωνα με την άποψη του Βολόσινοφ η σημασία των λεκτικών σημείων είναι η αρένα μια συνεχούς πάλης των τάξεων: μια κυρίαρχη τάξη θα προσπαθήσει να στενέψει τη σημασία των κοινωνικών σημείων, κάνοντάς τα «μονοφωνικά», αλλά η σύγκρουση των διαφορετικών ταξικών συμφερόντων σε καιρούς κοινωνικής αναταραχής θα κάνει ξεκάθαρη την «πολύφωνικότητα» των λέξεων.
Λόγω της θέσης του ότι η «πάλη για τη σημασία» συμπίπτει με την ταξική πάλη, οι θεωρίες του Βολόσινοφ μπορούν να θεωρηθούν ως προάγγελος των θεωριών του Ιταλού κομμουνιστή Αντόνιο Γκράμσι, που και εκείνος ενδιαφερόταν για τη γλωσσολογία.
Είναι ευρέως διαδεδομένη η εικασία ότι τα έργα με το όνομα του Βολόσινοφ γράφτηκαν στην πραγματικότητα από το συνάδελφό του Μιχαήλ Μπαχτίν· κάποια από αυτά τα έργα έχουν προστεθεί στις ξανατυπωμένες εκδόσεις των απάντων του Μπαχτίν.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 «Литераторы Санкт-Петербурга. ХХ век». (Ρωσικά) Writers of St. Petersburg. XX century.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 6 Μαΐου 2014.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 20 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 1 Ιανουαρίου 2015.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 16576297h. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Βαλεντίν Ν. Βολόσινοφ, Μαρξισμός και Φιλοσοφία της Γλώσσας, μετάφραση Βασίλης Αλεξίου, Αθήνα, Παπαζήσης, 1998.
- Βαλεντίν Ν. Βολόσινοφ, Ο λόγος στη ζωή και ο λόγος στην ποίηση, μετάφραση Βασίλης Αλεξίου-Μανόλης Δαφέρμος, Αθήνα, Παπαζήσης, 2009.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- αρχείο Βολόσινοφ στο Marxists.org
- Βιβλιοκριτκή του Μαρξισμός και Φιλοσοφία της Γλώσσας στο Green Left Weekly
- κριτική συζήτηση του Voloshinov στο τέυχος 75 του «International Socialism»
- Ο Κύκλος του Μπαχτίν