Έξοδος (Παλαιά Διαθήκη)

Έξοδος

Τίτλος	שְׁמוֹת
Γλώσσα	Βιβλική Εβραϊκή
Χαρακτήρες	Τετραγράμματο, Μωυσής, Ααρών, Shiphrah and Puah, Ιωχαβέδ, Μαριάμ, Ιοθόρ, Σεπφώρα, Αβιούδ, Βεσελεήλ, Pharaohs in the Bible, Γκέρσομ, Ελιέζερ, Ωρ, Ελεάζαρ, Ιθάμαρ, Oholiab, Ιησούς του Ναυή, Αμαληκίτες και Ιεχωβά
Τόπος	Αρχαία Αίγυπτος Reed Sea Rephidim Elim Wilderness of Sin Σινά
Προηγούμενο	Γένεση
Επόμενο	Λευϊτικό
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Η Έξοδος είναι το δεύτερο βιβλίο της Πεντατεύχου και ταυτόχρονα το δεύτερο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης, ως συνέχεια της Γένεσης. Συγγραφέας της θεωρείται ο Μωυσής.

Ονομασία

Οι Εβραίοι ονόμαζαν το βιβλίο αυτό "Βεέλ σιμόθ", από τις δύο αρχικές λέξεις του κειμένου που σημαίνουν "αυτά τα ονόματα". Οι δε λεγόμενοι Εβδομήκοντα που προέβησαν στη μετάφρασή του, το ονόμασαν Έξοδος από το κύριο γεγονός της εξιστόρησής του, δηλαδή της φυγής των Ισραηλιτών από την Αίγυπτο στην οποία οι ίδιοι προηγουμένως αυτοβούλως είχαν επιλέξει να μετοικήσουν.

Κεφάλαια

Γενικά στην Έξοδο αναφέρονται αφενός η πραγματοποίηση μερικών των επαγγελιών του Γιαχβέ, όπως η αύξηση των απογόνων του Ιακώβ σε λαό περίπου 2 εκατομμυρίων, όπως και η καθοδήγησή του στη Γη της επαγγελίας. Το βιβλίο αυτό χωρίζεται σε 40 κεφάλαια που φέρουν αρχαία ελληνική αρίθμηση από το Κεφ. Α΄ μέχρι και το Κεφ. Μ΄.

Από την εξιστόρηση των γεγονότων πολλοί θεολόγοι το διακρίνουν σε τρία μέρη, στα προηγηθέντα της αναχώρησης των Ισραηλιτών, σ΄ αυτή καθαυτή την αναχώρηση, ή τη φυγή, ή "έξοδο" κατά τους Εβδομήκοντα, και στη περιπλάνησή τους στη χερσόνησο - έρημο του Σινά όπου και έλαβαν παρά το ομώνυμο όρος τις Δέκα εντολές.

Γεγονότα

Τα κύρια γεγονότα που αναφέρονται στην Έξοδο είναι κατά σειρά:

1. Η κατάθλιψη των Ισραηλιτών (Κεφ.Α΄).
2. Μωυσής γέννηση και πρόσκληση (Κεφ.Β΄- Δ΄).
3. Ο Μωυσής στον Φαραώ (Κεφ.Ε΄- Στ΄)
4. Οι Δέκα πληγές του Φαραώ (Κεφ.Ζ΄- ΙΑ΄)
5. Πάσχα εβραίων (το πρώτο Πάσχα) (Κεφ.ΙΒ΄), υπόψη προηγείται της διάβασης.
6. Η Διάβαση της Ερυθράς (Κεφ.ΙΓ΄-ΙΔ΄)
7. Η ευχαριστήρια ωδή (Κεφ.ΙΕ΄,1-21)
8. Πορεία στην έρημο, τιμωρίες - θαύματα (ΙΕ΄,22 - ΙΗ΄)
9. Οι Δέκα εντολές (Κεφ.ΙΘ΄- Κ΄)
10. Επιμέρους εντολές (Κεφ.ΚΑ΄- ΚΓ΄).
11. Επικύρωση της Διαθήκης (Κεφ.ΚΔ΄)
12. Η Σκηνή του Μαρτυρίου, Κιβωτός της Διαθήκης, περί κατασκευής και λειτουργίας αυτών (Κεφ.ΚΕ΄- ΛΑ΄)
13. Η λατρεία του χρυσού μόσχου (Κεφ.ΛΒ΄)
14. Η ανανέωση της Διαθήκης (Κεφ.ΛΓ΄-ΛΔ΄).
15. Ολοκλήρωση κατασκευής της Σκηνής του Μαρτυρίου, του θυσιαστηρίου και εγκαίνια αυτών (Κεφ.ΛΕ΄- Μ΄).

Ιστορικότητα και χρονολόγηση

Έργο του σύγχρονου ιστορικού είναι να συγκρίνει τα δεδομένα της Βίβλου με γεγονότα της γενικής ιστορίας. Η έξοδος λοιπόν έγινε μετά την άνοδο στο θρόνο του Ραμψή Β‘, ο οποίος ίδρυσε την ομώνυμη πόλη. Οι μεγάλες εργασίες για την οικοδόμηση της άρχισαν από την αρχή της βασιλείας του, και είναι πιθανό η έξοδος της ομάδας που είχε αρχηγό τον Μωυσή να έγινε το πρώτο μισό της μεγάλης αυτής βασιλείας (1290–1224), γύρω δηλαδή στα 1250 π.Χ. Αν υπολογίσουμε ότι σύμφωνα με πληροφορίες της Βίβλου ο Ισραήλ έμεινε στην έρημο για μια γενιά, η εγκατάσταση στην Υπεριορδανία τοποθετείται γύρω στα 1225 π.Χ. Αυτές οι χρονολογίες συμφωνούν με τις πληροφορίες που έχουμε από τη γενική ιστορία σχετικά με την παραμονή του Φαραώ της 19ης Δυναστείας στο Δέλτα του Νείλου, την απώλεια του αιγυπτιακού ελέγχου στη Συρία – Παλαιστίνη, το τέλος της βασιλείας του Ραμψή του Β‘, τις ταραχές που αναστάτωσαν τη Μ. Ανατολή στο τέλος του 13ου αι. Συμφωνούν ακόμη και με αρχαιολογικές ενδείξεις που σχετίζονται με την αρχή της εποχής του σιδήρου, η οποία ταυτίζεται με την εγκατάσταση των Ισραηλιτών στη Χαναάν.

Πηγές

• Ιωάννης Κολιτσάρας "Η Παλαιά Διαθήκη" τ.1ος, σ.157, - εκδ. Αδελφότητας ΖΩΗ, (κατά Ο΄), (Η Πηγή αυτή συνοδεύεται με την υπ΄ αριθμ 225/1928 έγκριση του Οικουμενικού Πατριάρχου και με την αριθμ. 3293/19-5-1928 έγκριση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος.
• Χαστούπης Αθανάσιος, Το βιβλίο της Εξόδου, περιοδικό Θεολογία, τόμος ΝΗ', τεύχος 4, Αθήνα 1987, σελ. 748-779.