Βιβούρνο
| Βιβούρνο | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 V. lantana
| ||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||
|
Το βιβούρνο (Viburnum) είναι γένος περίπου 150-175 ειδών ανθοφόρων φυτών τα οποία ανήκουν στην οικογένεια Adoxaceae (Αδοξοειδή), ενώ παλαιότερα υπαγόταν στην οικογένεια Caprifoliaceae (Αιγοφυλλοειδή), όπου ανήκουν το αγιόκλημα και η βαλεριάνα. Η τρέχουσα ταξινόμηση έγινε με βάση μοριακή φυλογένεση.[1]
Τα βιβούρνα είναι αειθαλείς ή φυλλοβόλοι θάμνοι ή σε λίγες περιπτώσεις μικρά δέντρα, ιθαγενή στις εύκρατες περιοχές του βόρειου ημισφαιρίου, ενώ λίγα είδη απαντούν σε τροπικές ορεινές περιοχές στη Νότια Αμερική και στη νοτιοανατολική Ασία. Στην Αφρική το γένος περιορίζεται στα Όρη του Άτλαντα.
Περιγραφή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα φύλλα είναι αντιθετικά, απλά και ολόκληρα, οδοντωτά ή λοβώδη. Τα ψυχρά εύκρατα είδη είναι φυλλοβόλα ενώ τα περισσότερα σε θερμότερα κλίματα είναι αειθαλή. Κάποια είδη είναι τριχωτά σε φύλλα και οφθαλμούς.
Τα λουλούδια παράγονται σε κόρυμβους με διάμετρο 5 με 15 εκατοστά και κάθε λουλούδι είναι λευκό προς κρεμ ή ρόζ, μικρό, με διάμετρο 3-5 χιλιοστά, με πέντε πέταλα, και έντονο άρωμα σε κάποια είδη. Το γυναικείον έχει τρία κωνικά καρπόφυλλα με νεκτάριο στην κορυφή. Κάποια είδη έχουν στην περίμετρο του κόρυμβου μία σειρά από μεγάλα στείρα λουλούδια για να προσελκύσουν έντομα.
Τα φρούτα είναι σφαιρικές, οβάλ και κάπως επιπεδωμένες δρύπες, κόκκινες προς μοβ, μπλε ή μαύρες και περιέχουν ένα σπόρο. Κάποια είναι εδώδιμα για τους ανθρώπους ενώ άλλα είναι ηπίως δηλητηριώδη.
Χρήσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολλά είδη βιβούρνου έχουν γίνει δημοφιλή ως καλλωπιστικά φυτά σε κήπους εξαιτίας των όμορφων λουλουδιών και φρούτων τους, του αρώματός τους, και τα όμορφα φθινοπωρινά χρώματα κάποιων ειδών.[2]
Τα φρούτα κάποιων ειδών, όπως το V. lentago,[3] είναι εδώδιμα και μπορούν να φαγωθούν ωμά ή να γίνουν μαρμελάδα, ενώ άλλα είδη, όπως το V. opulus,[4] είναι ηπίως τοξικά και μπορεί να προκαλέσουν εμετό αν καταναλωθούν σε μεγάλη ποσότητα.
Στην προϊστορία, οι μακριοί, ευθείς βλαστοί κάποιων βιβούρνων χρησιμοποιήθηκαν σε βέλη, όπως αυτά που βρέθηκαν στον Ότσι.
Ο κορμός κάποιων ειδών χρησιμοποιείται στη βοτανοθεραπεία ως αντισπασμωδικό και στη θεραπεία του άσθματος.[4]
Πολιτιστική σημασία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στη Ρωσία και στην Ουκρανία το βιβούρνο (και συγκεκριμένα το είδος V. opulus) είναι σημαντικό στοιχεία του παραδοσιακού λαϊκού πολιτισμού. Στην Ουκρανία θεωρείται εθνικό σύμβολο και είναι έμβλημα τόσο της γιορτής Κολιάντα όσο και ότι αντιπροσωπεύει την αγάπη και λεπτότητα ενός νεαρού κοριτσιού. Είναι επίσης κύριο στοιχεία του παραδοσιακού ουκρανικού στεφανιού.[5][6] Στη Ρωσία ο καρπός του βιβούρνου (που αποκαλείται καλίνα) θεωρείται εθνικό σύμβολο. Το έντονο κόκκινο χρώμα των φρούτων αντιπροσωπεύει την ομορφιά στο Ρωσικά πολιτισμό και σύμβολο, μαζί με τα σμέουρα, του πάθους για μια όμορφα παρθένα.[7] Το όνομα του τραγουδιού Καλίνκα προέρχεται από το καλίνα.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Winkworth, R. C.; Donoghue, M. J. (2005). «Viburnum phylogeny based on combined molecular data: implications for taxonomy and biogeography». American Journal of Botany 92 (4): 653–66. doi:. PMID 21652443. https://semanticscholar.org/paper/c1d5550df918f83efcf115cd32b6f5eaf61f1f12.
- ↑ Huxley, A., ed. (1992). New RHS Dictionary of Gardening. Macmillan (ISBN 0-333-47494-5).
- ↑ Plants for a future: Viburnum lentago
- ↑ 4,0 4,1 Plants for a future: Viburnum opulus
- ↑ Верба и калина - символы Украины Αρχειοθετήθηκε 2017-06-02 στο Wayback Machine.. Verba and kalyna are Ukraine’s national symbols. - kievcolours.com. - "Калина… символизировала праздник Коляды, Рождества мира. Надругательство над ней покрывало человека позором, также как и убийство аиста." – Kalyna symbolized the Kolyada festivities. Somebody who’d kill a stork or abuse kalyna was considered forever disgraced.
- ↑ The herbs. Myths and Legends. Αρχειοθετήθηκε 2018-07-30 στο Wayback Machine. - myphs.jimdo.com. – «Без верби і калини нема України» // «Without verba [pussy-willow] & kalyna [viburnum], there is no Ukraine.»
- ↑ 1946-, Prokhorov, Vadim (2002). Russian folk songs : musical genres and history. Lanham, Md.: Scarecrow Press. σελ. 149. ISBN 0810841274. OCLC 47208585.