Βικιπαίδεια:Πολιτική αποκλεισμού
 | Αυτή η σελίδα ορίζει μια οδηγία για τη Βικιπαίδεια. Είναι γενικώς αποδεκτή κατευθυντήρια γραμμή που θα πρέπει να ακολουθούν οι συντάκτες, την οποία θα πρέπει να εφαρμόζει κανείς κατά την κοινή λογική, συνυπολογίζοντας τις κατά περίπτωση ρητές εξαιρέσεις. Οποιαδήποτε εκτενής επεξεργασία στη σελίδα θα πρέπει να είναι προϊόν συναίνεσης. Αν υπάρχει αμφιβολία, συζητήστε το πρώτα στη σελίδα συζήτησης. |
 | Αυτή η σελίδα με λίγα λόγια: Η προβληματική συμπεριφορά μπορεί να οδηγήσει σε περιορισμούς επεξεργασίας (μερικούς ή πλήρεις) που θα εφαρμοστούν σε οποιονδήποτε συντάκτη. |
Η πολιτική αποκλεισμού της Βικιπαίδειας είναι μια επίσημη ανάκληση δικαιωμάτων επεξεργασίας σε μία ή περισσότερες σελίδες της Βικιπαίδειας, συνήθως ένα λήμμα ή μια ολόκληρη θεματική ενότητα, αν και είναι δυνατόν να επεκταθεί και σε όλη την έκταση του εγχειρήματος. Ο αποκλεισμός μπορεί να είναι προσωρινός ή μόνιμος. Η στερεότυπη πρόσκληση της Βικιπαίδειας "επεξεργασία της σελίδας" δεν εφαρμόζεται σε αποκλεισμένους χρήστες.
Οι χρήστες είναι δυνατόν να αποκλειστούν ως αποτέλεσμα της διαδικασίας επίλυση διαφωνίας, ή από μη εμπλεκόμενους διαχειριστές που εφαρμόζουν αποφάσεις της κοινότητας.
Οι αποκλεισμοί είναι κοινωνικά προϊόντα, και δεν επιβάλλονται μέσω του λογισμικού MediaWiki. Ωστόσο, χρήστες που παραβιάζουν τον αποκλεισμό είναι πιθανό να φραγεί εντελώς η πρόσβαση στο λογαριασμό τους ως μέσο επιβολής του αποκλεισμού.
Δεν πρέπει να συγχέεται ο αποκλεισμός με τη Φραγή, που είναι τεχνικός μηχανισμός και χρησιμοποιείται για την αποτροπή επεξεργασίας στη Βικιπαίδεια λογαριασμού ή ανώνυμης IP. Αν και οι φραγές συνιστούν μηχανισμό επιβολής αποκλεισμού, χρησιμοποιούνται ως επί το πλείστον σε ζητήματα βανδαλισμού και παραβιάσεις του κανόνα των τριών επαναφορών.
Η απόφαση για αποκλεισμό
[επεξεργασία κώδικα]Η απόφαση για αποκλεισμό κάποιου χρήστη μπορεί να προκύψει από διάφορες πηγές:
- Η κοινότητα της Βικιπαίδειας είναι δυνατόν να αποφασίσει μέσω Συναίνεσης, να εφαρμόσει τον αποκλεισμό.
- Το Ίδρυμα Wikimedia διατηρεί το δικαίωμα να αποκλείει χρήστες αν και σπάνια ασκεί το δικαίωμά αυτό.
Αποκλεισμός από την κοινότητα
[επεξεργασία κώδικα]Η κοινότητα μπορεί να θέσει διαφορετικούς τύπους αποκλεισμών, μέσω συναίνεσης, σε άλλους χρήστες που εξάντλησαν τα όρια υπομονής της κοινότητας:
- Αν ένας χρήστης έχει αποδειχθεί επανειλημμένα διασπαστικός σε ένα συγκεκριμένο πεδίο της Βικιπαίδειας, η κοινότητα είναι δυνατόν να ξεκινήσει συζήτηση σε ένα σχετικό σημειωματάριο όπως το σημειωματάριο διαχειριστών.
- Αν ένας χρήστης έχει εξαντλήσει τα όρια της υπομονής μιας κοινότητας, σε σημείο κατά το οποίο να τον φράξει κάποιος διαχειριστής επί μακρόν ή αόριστα, και εφόσον κανείς μη εμπλεκόμενος διαχειριστής δεν επιθυμεί να άρει τη φραγή, ο χρήστης θεωρείται λειτουργικά αποκλεισμένος από την κοινότητα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η κοινότητα συζητά τη φραγή σε ένα σχετικό σημειωματάριο, και πιθανά φθάνει μέσω συναίνεσης σε σημείο να μην φράξει τον χρήστη. Αν οι συζητήσεις δε φέρνουν το αποτέλεσμα της συναίνεσης, είναι δυνατόν να αρθεί ή φραγή του εν λόγω χρήστη ή να επιβληθεί για μια λογική πεπερασμένη περίοδο, ή η περίπτωση να αναφερθεί στο Βικιπαίδεια:Σημειωματάριο διαχειριστών. Χρήστες που παραμένουν απεριόριστα φραγμένοι από την κοινότητα θεωρούνται αποκλεισμένοι από την κοινότητα της Βικιπαίδειας και καταχωρίζονται στον κατάλογο αποκλεισμένων χρηστών.
Διαδικασία επανεξέτασης
[επεξεργασία κώδικα]Οι αποκλεισμοί που επιβάλλονται από την κοινότητα μπορούν να επανεξεταστούν εφόσον ο χρήστης μπορεί να παρουσιάσει σημαντικά στοιχεία υπέρ του που δεν είχαν παρουσιαστεί νωρίτερα. Οι αποκλεισμένοι χρήστες δε θα πρέπει να δημιουργούν μαριονέτες για να υποβάλλουν έφεση. Αντίθετα, θα πρέπει να επικοινωνήσουν με ένα διαχειριστή μέσω e-mail και να του ζητήσουν να κάνει την αίτηση εκ μέρους τους. Εν γένει ο αποκλεισμένος χρήστης μπορεί να κάνει αίτηση στη σελίδα συζήτησής του, η οποία πρέπει να γνωστοποιηθεί Σε ορισμένες περιπτώσεις, πιθανώς θα χρειαστεί να αρθεί η φραγή του αποκλεισμένου χρήστη προκειμένου να συγγραφεί η αίτηση. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η επεξεργασία άσχετων σελίδων είναι αιτία για άμεση επαναφραγή του χρήστη.
Χρήστες που έχουν αποκλειστεί για αόριστο χρόνο από συζήτηση της κοινότητας, έχουν το δικαίωμα να υποβάλλουν αίτηση για επανεξέταση από την κοινότητα έπειτα από ένα χρόνο.
Αποκλεισμός από διαχειριστή
[επεξεργασία κώδικα]H κοινότητα έχει υποδείξει περιπτώσεις στις οποίες διαχειριστές που δεν έχουν εμπλακεί, εξουσιοδοτούνται να θέσουν κυρώσεις, στις οποίες περιλαμβάνεται ο αποκλεισμός επεξεργασίας.
Για παράδειγμα, λήμματα που σχετίζονται με τη θεματική ενότητα Ισραήλ-Παλαιστίνη γίνονται αντικείμενο πολέμου επεξεργασιών και διάσπασης και έχουν ως αποτέλεσμα αναταραχή μεγάλης έκτασης στην κοινότητα και πολλαπλές περιπτώσεις διαιτησίας. Τον Ιανουάριο του 2008, η Επιτροπή Διαιτησίας της αγγλικής Βικιπαίδειας, αποφάσισε για λήμματα που σχετίζονταν με τη θεματική ενότητα ότι ένας μη εμπλεκόμενος διαχειριστής θα μπορούσε να επιβάλλει κυρώσεις, προκειμένου να διασφαλίσει την ομαλή λειτουργία του εγχειρήματος. Αν ένας διαχειριστής διαγνώσει ότι κάποιος χρήστης είναι διασπαστικός στη συγκεκριμένη θεματική ενότητα, μπορεί να τον προειδοποιήσει και κατόπιν, εφόσον αυτό είναι αναγκαίο, να τον αποκλείσει από τη συγκεκριμένη θεματική ενότητα. Όσον αφορά στην ελληνική Βικιπαίδεια διχαστική επί μακρόν υπήρξε η θεματική ενότητα Χριστιανισμός και δη η Ορθοδοξία με αλλεπάλληλες συγκρούσεις επεξεργασίας μεταξύ ορισμένων Ορθόδοξων και ορισμένων Μαρτύρων του Ιεχωβά, ενώ τόσο στην αγγλική όσο και στην ελληνική Βικιπαίδεια άλλο πεδίο σύγκρουσης ήταν το Μακεδονικό.
Παραδείγματα αποκλεισμών σε τέτοιες περιπτώσεις είναι τα κάτωθι:
- «Δεν επιτρέπεται η επεξεργασία λημμάτων σε αυτή τη θεματική ενότητα για ένα μήνα, αλλά επιτρέπεται η συμμετοχή σε σελίδες συζήτησης» ή
- «Δεν είναι δυνατή η επεξεργασία ή η εμπλοκή σε σελίδες συζήτησης αυτού του λήμματος για την επόμενη εβδομάδα», ή
- «Δεν επιτρέπεται η επεξεργασία στις σελίδες συζήτησης των τάδε χρηστών για ένα μήνα» κ.ο.κ.
Διαδικασία έφεσης
[επεξεργασία κώδικα]Οι αποκλεισμοί που έθεσε διαχειριστής είναι δυνατόν να εφεσιβληθούν στο Σημειωματάριο διαχειριστών. Αν δεν υπάρχει συναίνεση ως προς το πώς μπορεί να αντιμετωπίσει κανείς μια τέτοια κατάσταση, τότε είναι δυνατόν να διαμορφωθεί αίτημα προς την κοινότητα για έφεση ή διευκρίνιση.
Σχέσεις με αποκλεισμένους χρήστες
[επεξεργασία κώδικα]Είναι ελπίδα της Βικιπαίδειας ότι οι αποκλεισμένοι χρήστες θα εγκαταλείψουν τη Βικιπαίδεια ή τη θεματική ενότητα από την οποία αποκλείονται διατηρώντας ανέπαφη την υπερηφάνειά τους και την αξιοπρέπειά τους είτε σε περίπτωση μόνιμου ή παροδικού αποκλεισμού. Θεωρείται, λοιπόν, ανάρμοστη συμπεριφορά ο ψόγος κατά των αποκλεισμένων χρηστών, ή η εκμετάλλευση του αποκλεισμού για κοροϊδία.
Επεξεργασία εκ μέρους αποκλεισμένων χρηστών
[επεξεργασία κώδικα]Οι Βικιπαιδιστές δεν επιτρέπονται να δημοσιεύουν ή να επεξεργάζονται υλικό εκ μέρους αποκλεισμένου χρήστη, μια διαδικασία που αποκαλείται «proxying», εκτός και αν είναι ικανοί να επιβεβαιώσουν ότι οι αλλαγές είναι επαληθεύσιμες και ότι έχουν ανεξάρτητους λόγους για να τις κάνουν. Επεξεργασίες με επιβεβαιωμένο «proxying» είναι δυνατόν να αναστραφούν. Η πολιτική για λογαριασμούς ανδρείκελα ορίζει ως ανδρεικελισμό τη στράτευση νέων χρηστών στη Βικιπαίδεια με στόχο την επιρροή σε μια ψηφοφορία, την εκτέλεση επαναφορών, ή την προσπάθεια διαμόρφωσης συναίνεσης. Αυτή η μορφή επεξεργασίας αποθαρρύνεται εντόνως, και νέοι χρήστες οι οποίοι ακολουθούν την ίδια συμπεριφορά με εκείνη αποκλεισμένου ή φραγμένου χρήστη στο ίδιο πλαίσιο και επεξεργάζονται κείμενα στη Βικιπαίδεια μόνο για αυτόν τον σκοπό, υπόκεινται στις ίδιες κυρώσεις με εκείνες του χρήστη που μιμούνται ή με τον οποίο συνδέονται[1][2]
Υπεκφυγή και επιβολή
[επεξεργασία κώδικα]Η προσέγγιση της Βικιπαίδειας στην επιβολή αποκλεισμών εγείρει έναν αριθμό ζητημάτων:
- Ενισχύει την ποιότητα της Βικιπαίδειας
- Αποφυγή ενόχλησης ή θυμού σε οποιαδήποτε θύματα λανθασμένης ταυτότητας
- Μεγιστοποιεί τον αριθμό των χρηστών που μπορούν να επεξεργαστούν τη Βικιπαίδεια
- Αποφεύγεται η σύγκρουση μέσα στην κοινότητα για αποκλεισμένους χρήστες
- Αποτρέπει ή εμποδίζει αποκλεισμένους χρήστες από το να επεξεργάζονται τη Βικιπαίδεια ή θεματικές ενότητες σχετικές με τον αποκλεισμό
Ως τελικό αποτέλεσμα η επιβολή του αποκλεισμού έχει αρκετές όψεις. Όμως συμβαίνει και με την επιβολή άλλων πολιτικών της Βικιπαίδειας, κανείς δεν είναι υποχρεωμένος να βοηθήσει στην επιβολή οποιουδήποτε αποκλεισμού.
Φραγές
[επεξεργασία κώδικα]Σε περίπτωση αποκλεισμών σε όλο το εγχείρημα, ο κύριος λογαριασμός από οποιονδήποτε αποκλεισμένο χρήστη μπορεί να αποκλειστεί εντελώς καθ' όλη τη διάρκεια της απαγόρευσης επεξεργασίας σελίδων.
Αν ο αποκλεισμένος χρήστης δημιουργήσει λογαριασμούς μαριονέτες με σκοπό να αποφύγει τον αποκλεισμό, οι λογαριασμοί αυτοί επίσης θα παρεμποδιστούν. Όταν υπάρχει πρόβλημα με την υπεκφυγή, η διεύθυνση IP ενός αποκλεισμένου χρήστη που εκτελεί επεξεργασίες μέσω στατικής διεύθυνσης IP δύναται επίσης να παρεμποδιστεί όσο διαρκεί ο αποκλεισμός. Αν ένας αποκλεισμένος χρήστης υπεκφεύγει του αποκλεισμού κάνοντας χρήση πολλών διευθύνσεων, μπορεί να χρησιμοποιηθούν αποκλεισμοί διευθύνσεων IP μικρής διάρκειας. Αυτοί τυπικά διαρκούν 24 ώρες.
Επανέναρξη και επέκταση του αποκλεισμού όταν επιχειρείται υπεκφυγή
[επεξεργασία κώδικα]Η ρύθμιση εκ νέου ή η επέκταση της διάρκειας φραγής ενός φραγμένου χρήστη γίνεται αν ο φραγμένος χρήστης κάνει προσπάθεια επεξεργασίας παρά τη φραγή. Για παράδειγμα, εάν κάποιος χρήστης έχει φραγεί για δέκα ημέρες και στην έκτη ημέρα της φραγής επιχειρήσει υπεκφυγή, τότε η διάρκεια της φραγής μπορεί να ρυθμιστεί εκ νέου από τέσσερις (οι ημέρες που απομένουν) σε δέκα. Αν ο χρήστης δεν ξαναεπιχειρήσει υπεκφυγή, τότε η συνολική διάρκεια της φραγής θα είναι δεκαέξι ημέρες.
Επιβολή μέσω αναστροφών επεξεργασιών
[επεξεργασία κώδικα]Κάθε χρήστης έχει το δικαίωμα να αναστρέψει επεξεργασίες σε αψήφηση της φραγής. Αποκλείοντας ένα χρήστη η κοινότητα έχει αποφασίσει ότι οι επεξεργασίες του είναι ανεπιθύμητες εκ πρώτης όψεως και μπορούν να αναστραφούν χωρίς λόγο. Αυτό δε σημαίνει ότι κατάφωρα βοηθητικές επεξεργασίες (όπως η διόρθωση ορθογραφικών λαθών ή αναίρεση βανδαλισμών) πρέπει να αναστρέφονται μόνο και μόνο επειδή έγιναν από αποκλεισμένο χρήστη, με την προϋπόθεση ότι σε περιπτώσεις αμφιταλαντευόμενης κρίσης καλό είναι να αναστρέφονται. Όταν γίνεται αναστροφή επεξεργασιών, οι χρήστες πρέπει να φροντίσουν να μην επαναφέρουν υλικά που μπορεί να παραβιάζουν σημαντικές πολιτικές όπως αυτές της ουδετερότητας, της επαληθευσιμότητας και τις πολιτικής ζώντων προσώπων.
Οι χρήστες γενικά πρέπει να αποφεύγουν να επαναφέρουν επεξεργασίες φραγμένων χρηστών που γίνονται κατά παράβαση της φραγής. Οι χρήστες που αποκαθιστούν τέτοιες επεξεργασίες έχουν την πλήρη ευθύνη για το περιεχόμενο της επεξεργασίας. Η επαναφορά νέων σελίδων δεν είναι δυνατή καθώς δεν υπάρχει κάτι για αναφορά. Αυτές οι σελίδες μπορούν να διαγραφούν με γρήγορη διαγραφή. Κάθε χρήστης έχει το δικαίωμα να επισημάνει μια σελίδα για διαγραφή γι'αυτό το λόγο. Αν ο φραγμένος χρήστης είναι ο μόνος χρήστης που συνεισέφερε στην σελίδα ή στην σελίδα συζήτησης της σελίδας, τότε η γρήγορη διαγραφή είναι κατά κανόνα σωστή. Εάν άλλοι χρήστες έχουν κάνει άθελά τους συνεισφορές καλής πίστης στην σελίδα ή στην σελίδα συζήτησης της σελίδας, τότε είναι ευγενικό να ειδοποιηθούν ότι η σελίδα δημιουργήθηκε από φραγμένο χρήστη και μετά να αποφασίσουν σε μια "βάση περίπτωσης ανά περίπτωση" τι θα κάνουν.
Σελίδες χρηστών
[επεξεργασία κώδικα]Οι σελίδες αποκλεισμένων χρηστών μπορεί να αντικατασταθούν από μία ανακοίνωση του αποκλεισμού και συνδέσεις σε οποιεσδήποτε σελίδες συζήτησης ή σελίδες λήψης αποφάσεων. Ο σκοπός της ανακοίνωσης είναι να γνωστοποιείται ο αποκλεισμός σε χρήστες που επεξεργάζονται άυτά που έγραψε ο αποκλεισμένος χρήστης. Σε αντίθεση με αυτούς που έχουν προσωρινή φραγή, σς χρήστες που τελούν υπό αποκλεισμό δεν επιτρέπεται να γράφουν ούτε στη δική τους σελίδα χρήστη και σελίδα συζήτησης.
Άλλα μέσα
[επεξεργασία κώδικα]Η σοβαρή και συνεχιζόμενη υπεκφυγή μερικές φορές αντιμετωπίζεται με τη βοήθεια τεχνικών μέσων ή κάνοντας διαμαρτυρία (abuse complaint) στο λειτουργό του δικτύου (ISP) από όπου προέρχονται οι επεξεργασίες.
Επανενσαρκώσεις
[επεξεργασία κώδικα]Οι αποκλεισμένοι ή φραγμένοι χρήστες πολλές φορές επιστρέφουν στη Βικιπαίδεια χρησιμοποιώντας άλλο όνομα. Οι επανενσαρκώσεις αυτές εύκολα γίνονται αντιληπτές και αντιμετωπίζονται, με τη φραγή του λογαριασμού και την αναστροφή ή και διαγραφή των επεξεργασιών, όπως ειπώθηκε παραπάνω. Δες Μαριονέτα για την πολιτική αναφορικά με τον τρόπο χειρισμού ασαφών περιπτώσεων.
Εξαναγκασμός
[επεξεργασία κώδικα]Οι προσπάθειες εξαναγκασμού χρηστών μέσω απειλής δράσης εκτός των διαδικασιών της Βικιπαίδειας, εντός ή εκτός πεδίου, είναι λόγοι άμεσου αποκλεισμού.
Εμβέλεια και αμοιβαιότητα
[επεξεργασία κώδικα]Η ελληνική Βικιπαίδεια δεν έχει καμία κυριότητα στα Meta-Wiki, αδελφικά εγχειρήματα, ή σε Βικιπαίδειες άλλες από την Ελληνική. Ως εκ τούτου αποκλεισμοί σχετικοί με την κοινότητα δεν είναι δεσμευτικοί για άλλα εγχειρήματα.
Η αμοιβαία αναγνώριση αποκλεισμών είναι ακαθόριστη ακόμα ως πολιτική, εξαιτίας της σπανιότητας περιπτώσεων κατά τις οποίες αποκλεισμένοι χρήστες προσπαθούν να εμπλακούν σε άλλο εγχείρημα.
Διαφορά μεταξύ αποκλεισμού και φραγής
[επεξεργασία κώδικα]Ο αποκλεισμός αποτελεί απόφαση της κοινότητας. Η φραγή είναι περιορισμός που επιβάλλεται με τεχνικά μέσα.
Ο όρος "αποκλεισμός" μπορεί επίσης να έχει διαφορετικές σημασίες ανάλογα με τα συμφραζόμενα:
Αποκλεισμοί διαχειριστών
[επεξεργασία κώδικα]Η φραγή είναι συνήθως μια προσωρινή ανάκληση των δικαιωμάτων επεξεργασίας από μία ή περισσότερες σελίδες. Αυτή η φραγή μπορεί να επιβληθεί από ουδέτερο διαχειριστή μετά από μια κατάλληλη προειδοποίηση και δεν σχετίζεται με τον αποκλεισμό. Ο αποκλεισμός μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την επιβολή της φραγής, εφόσον ο φραγμένος χρήστης παραβιάζει τους περιορισμούς που του έχουν επιβληθεί.
Ολοκληρωτικοί αποκλεισμοί
[επεξεργασία κώδικα]Μια άλλη χρήση του όρου είναι ο «ολοκληρωτικός αποκλεισμός» ή «πλήρης φραγή», σύμφωνα με την οποία ένας χρήστης αποκλείεται εντελώς από το εγχείρημα. Αυτός ο τύπος φραγής είναι παρόμοιος με τη φραγή αορίστου διάρκειας αλλά έχει κάποιες διαφορές:
- Συνήθως οι αποκλεισμένοι χρήστες εξακολουθούν να έχουν το δικαίωμα επεξεργασίας της σελίδας συζήτησής τους.
- Ένας φραγμένος χρήστης χάνει το δικαίωμα να επεξεργαστεί οποιαδήποτε σελίδα του εγχειρήματος, ακόμη και τη σελίδα συζήτησής τους.
- Ένας φραγμένος χρήστης που κάνει υπεκφυγή της φραγής του, μπορεί να καταφέρνει ακόμα να δημιουργεί σελίδες ή να επεξεργάζεται σελίδες, ενώ αυτές οι επεξεργασίες μπορούν να προταθούν για διαγραφή.
- Οι επεξεργασίες ενός φραγμένου χρήστη που κάνει υπεκφυγή της φραγής του μπορούν να αναστραφούν ασυζητητί. Οποιαδήποτε σελίδα που δημιουργούν μπορεί να διαγραφεί, σύμφωνα με το κριτήριο 5 της γρήγορης διαγραφής λημμάτων.
- Οι φραγές αορίστου διαρκείας μπορούν να επιβληθούν από ουδέτερο διαχειριστή, μετά από αρκετές προειδοποιήσεις και/ή άλλες φραγές μικρότερης διαρκείας.
- Ο ολοκληρωτικός αποκλεισμός μπορεί να επιβληθεί με συναίνεση της κοινότητας.