Βρόκαστρο
Συντεταγμένες: 35°7′12″N 25°44′41″E / 35.12000°N 25.74472°E
Το Βρόκαστρο είναι αρχαιολογικός χώρος στη βορειοανατολική Κρήτη. Βρίσκεται στο δήμο Αγίου Νικολάου της περιφερειακής ενότητας Λασιθίου, περίπου 1,9 χιλιόμετρα ανατολικά του Καλού Χωριού κοντά στον κόλπο του Μιραμπέλου. Τα κατάλοιπα του αρχαίου οικισμού χρονολογούνται από την υστερομινωική και γεωμετρική περίοδο από περίπου το 1200/1150 έως το 700 π.Χ.
Τοποθεσία και ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Βρόκαστρο είναι συντομευμένη μορφή του Εβραϊόκαστρο.[1] Ο χώρος της ανασκαφής βρίσκεται σε ύψωμα περίπου 500 μ νότια σε ευθεία γραμμή ενός μικρού κόλπου στη βόρεια ακτή της Κρήτης, όπου η παραλία Βούλισμα βρίσκεται ανάμεσα στις χερσονήσους του Αγίου Παντελεήμων στα δυτικά και του Ηλία το Νησί στα ανατολικά. Χωρίζεται σε δύο ανασκαφικά τμήματα, τα οποία αναφέρονται ως άνω και κάτω πόλη.[2] Η υψομετρική διαφορά της κάτω πόλης είναι περίπου 20 μέτρα, σε υψόμετρο περίπου 270 έως 290 μέτρα,[3] και 55 μέτρα νότια, η άνω πόλη, από 300 μέτρα σε ύψος μέχρι την κορυφή του λόφου στα 313 μέτρα.[4]
Αν και τα ευρήματα μέσα και γύρω από το Βρόκαστρο υποδεικνύουν παλαιότερο οικισμό, ο οικισμός που βρέθηκε κατά τις ανασκαφές ήταν από την υστερομινωική φάση ΥΜ III Γ, η μετάβαση από την Εποχή του Χαλκού στην Εποχή του Σιδήρου, στο τέλος της Γεωμετρικής περιόδου των λεγόμενων Σκοτεινών Αιώνων. Την τοποθεσία επισκέφτηκαν οι Ρίτσαρντ Μπέρι Σίγκερ και Χάρριετ Μπόιντ-Χοουζ ήδη από το 1903.[5] Οι πρώτες ανασκαφές έγιναν το 1910 και το 1912 υπό τη διεύθυνση της Έντιθ Χέιγορντ Χολ. Τμήματα του οικισμού που αποκαλύφθηκαν το 1912 δεν συμπεριλήφθηκαν στη δημοσιευμένη ανασκαφική έκθεση.[6] Στη δεκαετία του 1980, πραγματοποιήθηκε έρευνα της περιοχής και η Μπάρμπαρα Χέιντεν δημοσίευσε ένα νέο σχέδιο των ανασκαμμένων θεμελίων των κτιρίων του οικισμού.[5]
Τα 15.000 έως 18.000 m² του ανασκαμμένου οικισμού αντιπροσωπεύουν το μέγεθος του οικισμού στην ύστερη φάση του κατά τη γεωμετρική εποχή. Στοιχεία από την έναρξη της οικιστικής δραστηριότητας στην υστερομινωική περίοδο ΥΜ III Γ προέρχεται σχεδόν αποκλειστικά από υλικό που βρίσκεται σε επιχώσεις και λάκκους. Δεν ήταν δυνατή η εξασφάλιση ενός στρώμματος από εκείνη την περίοδο. Πιστεύεται ότι η πρώιμη πόλη ήταν πολύ μικρότερη, υπολογίζεται από Κρίστοφ Νοβίτσκι σε περίπου 7.000 m².[5] Στην κάτω πόλη αποκαλύφθηκαν περίπου διπλάσια δωμάτια από την ύστερη φάση (63) από ό,τι στην άνω πόλη (31). Εκτός από μονόχωρα, βρέθηκαν και πολύχωρα δωμάτια σε ορθογώνιο σχήμα. Το μεγαλύτερο κτίριο, διαστάσεων 6,5 × 12 μέτρα, πιθανότατα ένα καθαρά λατρευτικό κτίριο με βάση τα ειδώλια που βρέθηκαν σε αυτό, βρισκόταν στην πάνω πόλη.[7]
Τα δύο τμήματα του οικισμού χτίστηκαν με συγκολλητική μέθοδο. Εκτός από τα κτίρια που ενώνονται μεταξύ τους, διακρίνονται επίσης μερικά μικρά μονοπάτια και αυλές. Στα βόρεια της κάτω πόλης βρέθηκαν κατά τόπους λείψανα τοίχου πάχους 1 έως 1,5 μέτρου. Η Μπάρμπαρα Χέιντεν θεωρεί ότι είναι πολυλειτουργικό, δεν χρησιμοποιείται απλώς για την οχύρωση του οικισμού.[7] Λόγω της στρατηγικής του θέσης, το Βρόκαστρο πιθανότατα χρησίμευε ως καταφύγιο και μαζί με τον Ηλία το Νησί στα βορειοανατολικά και τον Άγιο Φανούριο στα ανατολικά, ως οικιστικό κέντρο μεταξύ του Αγίου Νικολάου και του Ισθμού της Ιεράπετρας στα γεωμετρικά χρόνια. Λίγοι τάφοι ανακαλύφθηκαν σε άμεση γειτνίαση με το Βροκάστρο, αλλά δεν μπόρεσαν να αποδοθούν με σαφήνεια στον οικισμό.[8]
- Τόπος ανασκαφής
-
Δωμάτιο 21 στην πάνω πόλη -
Δωμάτιο 34 στην πάνω πόλη -
Δωμάτιο 4 της Κάτω Πόλης -
Ανατολική Κάτω Πόλη
.jpg)
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Edith Hayward Hall (1914). Excavations in Eastern Crete: Vrokastro. The Museum Anthropological Publications. Philadelphia: University of Pennsylvania.
- ↑ Sebastian Zöller: Die Gesellschaft der frühen „Dunklen Jahrhunderte“ auf Kreta. Eine Untersuchung der archäologischen Hinterlassenschaften der Bevölkerung Kretas während der Spätminoisch IIIC und Subminoischen Zeit im Bezug auf ihre soziale Aussagekraft und Bedeutung. Magisterarbeit, Ruprecht-Karls-Universität Heidelberg 2005, Tafel 27 f. (PDF des Tafelteils; 8,6 MB).
- ↑ Barbara J. Hayden: New Plans of the Early Iron Age Settlement of Vrokastro. In: Hesperia. Band 52, Nr. 4 (1983), S. 379–380 (PDF; 4068,14 KB).
- ↑ Barbara J. Hayden: New Plans of the Early Iron Age Settlement of Vrokastro. In: Hesperia. Band 52, Nr. 4 (1983), S. 372 (PDF; 4068,14 KB).
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Sebastian Zöller: Die Gesellschaft der frühen „Dunklen Jahrhunderte“ auf Kreta. Magisterarbeit, Ruprecht-Karls-Universität Heidelberg 2005, S. 72 (PDF; 1391,54 KB).
- ↑ Barbara J. Hayden: New Plans of the Early Iron Age Settlement of Vrokastro. In: Hesperia. Band 52, Nr. 4 (1983), S. 367 (PDF; 4068,14 KB).
- ↑ 7,0 7,1 Sebastian Zöller: Die Gesellschaft der frühen „Dunklen Jahrhunderte“ auf Kreta. Magisterarbeit, Ruprecht-Karls-Universität Heidelberg 2005, S. 73 (PDF; 1391,54 KB).
- ↑ Sebastian Zöller: Die Gesellschaft der frühen „Dunklen Jahrhunderte“ auf Kreta. Magisterarbeit, Ruprecht-Karls-Universität Heidelberg 2005, S. 74–75 (PDF; 1391,54 KB).