Μετάβαση στο περιεχόμενο

Γένθιος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Γένθιος
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση3ος αιώνας π.Χ.
Θάνατος2ος αιώνας π.Χ.
Γκούμπιο
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταμονάρχης
Οικογένεια
ΣύζυγοςΕτούτα
ΤέκναScerdilaidas
Pleurat
ΓονείςΠλευράτος Γ΄ και Eurydice of Illyria
ΑδέλφιαΚαραβάντιος
Plator
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμαβασιλιάς
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Γένθιος΄ήταν Ιλλυριός βασιλιάς (πριν το 181 π.Χ. – 168 π.Χ.) άπό την Οικογένεια Λαβεάται.[1][2] Ο Γένθιος ήταν γιος και διάδοχος του Πλευράτου Γ΄ που είχε καλές σχέσεις με τη Ρώμη, ήταν ο τελευταίος μεγάλος γνωστός Ιλλυριός βασιλιάς.[3] Η πρωτεύουσα του βασιλείου του βρισκόταν στη Σκόδρα στη σημερινή βόρεια Αλβανία, επεκτεινόταν στα νότια μέχρι τη σημερινή Λέζα που ιδρύθηκε όταν ξέσπασε ο Α΄ Ιλλυρικός πόλεμος.[4][5] Τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του (180 π.Χ.) οι Δαλματοί και οι Δαρσώνοι ανακήρυξαν την ανεξαρτησία τους, η πόλη Ρίζων τον εγκατέλειψε πριν την ήττα του από τη Ρωμαϊκή Δημοκρατία.[6] Νυμφεύθηκε την Ετούτα, την κόρη του βασιλιά των Δαρδάνων Μονούνιου Β΄.[7] Συμμάχησε με τους Ρωμαίους ενάντια στους Μακεδόνες (171 π.Χ.), δύο χρόνια αργότερα (169 π.Χ.) άλλαξε υποστήριξη και συμμάχησε με τον Μακεδόνα βασιλιά Περσέα. Συνέλαβε δύο Ρωμαίους απεσταλμένους σαν κατασκόπους, κατόπιν κατέστρεψε τις πόλεις Απολλωνία και Επίδαμνο σημερινό Δυρράχιο επειδή συμμάχησαν με τη Ρώμη. Την επόμενη χρονιά (168 π.Χ.) ηττήθηκε από τους Ρωμαίους στη Σκόδρα, ο νικητής Ρωμαίος στρατηγός Λεύκιος Ανίκιος Γάλλος τον μετέφερε στη Ρώμη (167 π.Χ.) για να τον παρουσιάσει στον γύρο του θριάμβου που ακολούθησε.[3] Ο Γένθιος κατόπιν φυλακίστηκε, η ημερομηνία του θανάτου του είναι άγνωστη, οι Ρωμαίοι μοίρασαν το βασίλειό του σε τρία μερίδια.[6][8] Το όνομα του πιθανότατα προέρχεται από το Λατινικό Γενθίς που μεταφράζεται ως «γένος» ή «φυλή».[9]

Σχέσεις με τη Ρώμη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Διαδέχθηκε τον πατέρα του (181 π.Χ.), στην εποχή του οι σχέσεις του με τους Αρδιαίους και τους Ρωμαίους χειροτέρεψαν. Η περιοχή νότια του ποταμού Δρίνου είχε γίνει Ρωμαϊκή από την εποχή που ξέσπασε ο Α΄ Ιλλυρικός Πόλεμος και ηττήθηκε η Τεύτα, ο Γένθιος προσπάθησε να κατακτήσει τους λαούς που ζούσαν στα νότια και δυτικά. Το Ελληνικό νησί Βις στη σημερινή Κροατία διατήρησε την ανεξαρτησία του με Ρωμαϊκή προστασία αλλά η νήσος Χβαρ παρέμεινε Ιλλυρική. Στο εσωτερικό οι Δαλματοί και οι Δαορσών παρέμειναν υποτελείς των Ιλλυριών αλλά όταν ανέβηκε στην εξουσία ο Γένθιος επαναστάτησαν και αποστασιοποιήθηκαν. Οι Ιλλυρικές δυνάμεις υπερτερούσαν σημαντικά σε ναυτικό και ο Γένθιος είχε βλέψεις στα νησιά στην Αδριατική θάλασσα, αυτό προκάλεσε τους Ρωμαίους να επέμβουν στην περιοχή. Ένας Ρωμαίος Πραίτορας υπεύθυνος για την θαλάσσια προστασία έφτασε στο Μπρίντιζι, εκεί ανακάλυψε ότι πλοία του Γένθιου έκαναν πειρατεία. Η αντιπροσωπεία που έφτασε στην Ιλλυρία δεν εντόπισε τον βασιλιάς αλλά ο Πραίτορας ανακάλυψε ότι υπήρχαν Ρωμαίοι κρατούμενοι στην Κόρτσουλα για λύτρα. Η καταγγελία δεν έφερε κανένα αποτέλεσμα ωστόσο, η Ρωμαϊκή Γερουσία δέχθηκε την απολογία των απεσταλμένων του Γένθιου ότι οι κατηγορίες ήταν ψευδείς. Σε 10 χρόνια ωστόσο που ξέσπασε νέος πόλεμος μεταξύ των Ρωμαίων και του Μακεδόνα βασιλιά Περσέα ο Γένθιος κατηγορήθηκε ξανά για συνεργασία με τον Περσέα, η Ρωμαϊκή Σύγκλητος αρνήθηκε αυτή τη φορά να ακούσει τους Ιλλυριούς απεσταλμένους. Οι Ρωμαίοι κατέλαβαν 54 Ιλλυρικές λέμβους στο λιμάνι της Επιδάμνου και έστειλε αντιπροσωπεία στον Γένθιο να του υπενθυμίσει τη συμμαχία του με τη Ρωμαϊκή Δημοκρατία από την εποχή του πατέρα του.

Συμμαχία με τους Μακεδόνες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Γένθιος σε σύγχρονο αλβανικό χαρτονόμισμα αξίας 2.000 λεκ

Ο Γένθιος οργάνωσε τη δολοφονία του αδελφού του Πλάτωρ που σχεδίαζε να παντρευτεί την Ετούλα κόρη του πανίσχυρου Δαρδάνου βασιλιά Μουνίνιου Β΄, στη συνέχεια την παντρεύτηκε ο ίδιος εξασφαλίζοντας τη συμμαχία του. Ο βασιλιάς της Μακεδονίας Περσεύς ανακατέλαβε πολλές Ρωμαϊκές περιοχές στην Ιλλυρία δυτικά από τους Αρδιαίους, τότε ο Περσεύς έστειλε την πρώτη του αποστολή στον Γένδιο. Η αποστολή τον βρήκε και τον πληροφόρησε για τις νίκες του Περσέα απέναντι στους Ρωμαίους και τους Δαρδανούς όπως και για την πρόσφατη νίκη του στους Πενεσταίους. Οι Ιλλυριοί απάντησαν ότι είναι πρόθυμοι να πολεμήσουν αρκεί να δεχτούν χρήματα, δεν πήραν υποσχέσεις, ακολούθησε και άλλη αποστολή χωρίς αποτέλεσμα. Ο Περσεύς συνέχισε τις προσπάθειες του να εμπλέξει στον πόλεμο τον Γένθιο, προσπαθούσε να τον πείσει ότι η στρατιωτική αποστολή δεν θα του στοιχήσει οικονομικά. Η Ρωμαϊκή εισβολή στη Μακεδονία (168 π.Χ.) ανάγκασε τον Περσέα να δωροδοκήσει τον Γένθιο με 300 τάλαντα, η συνθήκη κλείστηκε στο σημερινό Μαυροβούνιο. Ο Γένθιος έστειλε αποστολή να συγκεντρώσει τα χρήματα, συναντήθηκαν με τους Μακεδόνες στο Δίον Πιερίας, εκεί είδαν επιβλητική παρέλαση του Μακεδονικού ιππικού που έκαναν επίδειξη δύναμης. Τα 300 τάλαντα συγκεντρώθηκαν στο βασιλικό θησαυροφυλάκιο στην Πέλλα και οι Ιλλυριοί έβαλαν τη δική τους σφραγίδα. Ο Γένθιος πήρε προκαταβολή 10 τάλαντα και πείστηκε να ξεκινήσει εχθροπραξίες εναντίον των Ρωμαίων, φυλάκισε δύο Ρωμαίους που έστειλε ο Άππιος Κλαύδιος στην Οχρίδα, ο Περσεύς του υπενθύμισε το υπόλοιπο ποσό βέβαιος ότι ο Γένθιος έγινε σύμμαχος.[10]

Ο Γένθιος προχώρησε σε μια μεγάλη σειρά από μέτρα ώστε να είναι έτοιμος να αντιμετωπίσει τους Ρωμαίους. Οργάνωσε τα οικονομικά του βασιλείου του καθιερώνοντας εννιαίο φόρο σε όλους τους υπηκόους και επέβλεψε προσωπικά τα δύο νομισματοκοπεία που είχε στις δύο μεγαλύτερες χώρες του βασιλείου Λίσσο και Σκόδρα. Την ίδια εποχή ο Γένθιος έκοψε μπρούτζινα νομίσματα που απεικόνιζαν τον ίδιο με Μακεδονικά εμβλήματα. Τα υπόλοιπα νομίσματα του Γένθιου παριστάνουν τον ίδιο να φοράει ένα καπέλο, ο αρχαίος Πέτασος, στην άλλη πλευρά απεικονιζόταν ένας κεραυνός ή μια λέμβος. Οι Ρωμαίοι μετά το τέλος του πολέμου κατέγραψαν την περιουσία του Γένθιου 27 λίρες χρυσού, 19 ασημένιες, 120.000 Ιλλυρικές δραχμές και 13.000 Ρωμαίικά δηνάρια. Ο Γένθιος και ο Περσεύς απεφάσισαν να στείλουν επιστολή στους Ροδίους για να τους βοηθήσουν στον πόλεμο με τους Ρωμαίους με το ναυτικό τους, ενώ ο Γένθιος ναυπήγησε 270 λέμβους και συγκέντρωσε 15.000 άντρες, πανέτοιμος για τον πόλεμο.

Γ΄ Ιλλυρικός Πόλεμος και πτώση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το φαρμακευτικό φυτό γεντιανή που πήρε το όνομα του Γένθιου.

Τον Ιανουάριο του 168 π.Χ. ο Γένθιος συγκέντρωσε έναν στρατό με 15.000 άντρες στη νοτιότερη πόλη του βασιλείου του Λίσσο και ετοιμάστηκε να επιτεθεί στους Ιλλυριούς συμμάχους των Ρωμαίων. Η πρώτη Ιλλυρική πόλη που πολιόρκησε ήταν η Βασσανία που απείχε 5 μίλια από τη Λισσό, ο ετεροθαλής αδελφός του Καραβάντιος επιτέθηκε στην Επικάρια με 1000 πεζούς και 50 ιππείς, απέτυχε να καταλάβει την πόλη αλλά λεηλάτησε την περιοχή. Λίγο αργότερα ένας στόλος από 8 λέμβους επιτέθηκε στις μεγάλες παραλιακές πόλεις Επίδαμνο και Απολλωνία που ήταν υπό Ρωμαϊκό έλεγχο. Ο Άππιος Κλαύδιος έμαθε για λογαριασμό της Ρώμης ότι ο Γένθιος συμμάχησε με τον Περσέα και την σύλληψη των δύο απεσταλμένων του. Μετακινήθηκε με τον στρατό του στο Νυμφαίον, εκεί πρόσθεσε νέα στρατεύματα από τη Βύλλις, την Επίδαμνο και την Απολλωνία, κατόπιν μετακινήθηκε βόρεια μέχρι τον ποταμό Σκούμπιν. Ο Ρωμαίος Πραίτορας Λούκιος Ανίκιους Γάλλους έφτασε ταυτόχρονο από την Ιταλία στην Απολλωνία με δύο λεγεώνες που περιείχαν 600 ιππείς και 10.000 πεζούς, πρόσθεσε 800 ιππείς και 10.000 πεζούς από τους συμμάχους των Ρωμαίων στην Ιλλυρία. Δεν είναι γνωστό το ακριβές μέγεθος του στόλου του, το βέβαιο είναι ότι περιείχε πάνω από 5.000 κωπηλάτες, πρόσθεσε 200 ιππείς και 2.000 πεζούς από τους Παρθίνους, Ιλλυριούς συμμάχους των Ρωμαίων, ήταν έτοιμος να αντιμετωπίσει τον Γένθιο. Τα κείμενα του Λίβιου είναι ελλιπή και δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες για την εκστρατεία που ακολούθησε. Ο στόλος του Ανίκιου νίκησε αρχικά τους Ιλλυριούς στη θάλασσα και κυρίευσε πολλά από τα πλοία τους, αργότερα κατέφυγαν οι Ιλλυριοί στη στερεά και αποφάσισαν να του παραδώσουν τις Ιλλυρικές πόλεις που είχαν καταλάβει περισσότερο με διαπραγματεύσεις παρά με ανοικτή μάχη. Ο Γένθιος οχυρώθηκε στην άριστα οχυρωμένη πρωτεύουσα του Σκόδρα, πολλοί Ιλλυριοί βρέθηκαν σε πανικό και κλείστηκαν μαζί του εκεί. Ο Γένθιος ζήτησε τριήμερη ανακωχή με την ελπίδα να φθάσει ο Καραβάντιος με τον βοηθητικό στρατό που του είχε υποσχεθεί, δεν έγινε ποτέ. Μόλις αναγνώρισε ο Γένθιος ότι η ήττα είναι δεδομένη έστειλε τους αρχηγούς των φυλών του να διαπραγματευτούν με τον Ρωμαίο στρατηγό.[11][12][13] Μόλις έληξαν οι τρεις μέρες της ανακωχής ο Γένθιος παραδόθηκε στον Ανίκιο, ο Ρωμαίος στρατηγός αφού του παρέθεσε ένα πλούσιο γεύμα τον συνέλαβε. Οι Ρωμαίοι κατόπιν βάδισαν στη Μεδεώνα όπου συνέλαβαν τη σύζυγό του Ετούτα, τον αδελφό του Καραβάντιο και τους δυο γιους του Σκερντιλάιντ και Πλευράτο με όλους τους υπόλοιπους Ιλλυριούς φυλάρχους. Ο Τίτος Λίβιος γράφει επιγραμματικά:

«Σε λίγες μέρες νίκησαν τόσο κατά ξηρά όσο και κατά θάλασσα μια γενναία Ιλλυρική φυλή, που είχε μάθει να αντιστέκεται σκληρά χάρη στην πολεμική της εμπειρία και τις οχυρώσεις της».

Ο Ανίκιος βάδισε στη συνέχεια βόρεια και κατέλαβε όλες τις υπόλοιπες πόλεις των Αρδιαίων που είχαν απομείνει, μερικοί μεταφέρθηκαν στη Ρώμη με τη θέληση τους, σε άλλους που αντιστάθηκαν όπως στον Φάρο υποτάχθηκαν με τη βία και οι περιουσία τους λεηλατήθηκε.[14]

Πτώση, διαδοχή και θρύλοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Ρωμαϊκό γένος Γενθιάνα πήρε το όνομα του προς τιμή του Γένθιου, καθώς και του φυτού κίτρινη γεντιανή επειδή λέγεται ότι ανακάλυψε τις τονωτικές του ιδιότητες.[15] Ο γύρος του Θριάμβου στη Ρώμη περιείχε πολλές σημαίες, λάφυρα και ολόκληρο τον βασιλικό θησαυρό, με απόφαση της Συγκλήτου ο Γένθιος φυλακίστηκε στο Σπολέτο και οι υπόλοιποι αιχμάλωτοι στη Ρώμη. Οι κάτοικοι του Σπολέτο αντέδρασαν για την παρουσία του Γένθιου στην πόλη τους και μεταφέρθηκε στο Γκούμπιο. Τα Ιλλυρικά λάφυρα περιείχαν 220 αγγεία, ο Γάιος Κάσσιος Λογγίνος τα παρέδωσε με απόφαση της Συγκλήτου στους κατοίκους της Κέρκυρας, της Απολλωνίας και της Επιδάμνου. Δεν είναι γνωστό το έτος θανάτου του Γένθιου αλλά ο τάφος του είναι ορατός μέχρι σήμερα.[16] Οι Ρωμαίοι έκαναν μεγάλες παραχωρήσεις στους Ιλλυριούς που είχαν παραδοθεί αλλά τιμώρησαν σκληρά όσους αντιστάθηκαν καταστρέφοντας ολοσχερώς τις πόλεις τους. Οι Ιλλυριοί απέκτησαν ανεξάρτητες κυβερνήσεις υπό την ανώτατη κυριαρχία της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και τους χαρίστηκαν από την Σύγκλητο οι μισοί φόροι. Τα Ιλλυρικά Κοινά της Ρώμης είχαν δική τους σχετική αυτονομία και μπορούσαν να κόψουν τα δικά τους νομίσματα. Οι νότιες περιοχές της Ιλλυρίας είχαν υποταχθεί αμέσως αλλά οι βόρειες αντιστεκόντουσαν ακόμα, οι Ρωμαίοι αγωνίστηκαν ακόμα και μετά τον Γένθιο για έναν ακόμα αιώνα μέχρι την ολοκληρωτική κατάληψη της περιοχής.

Ο Αλβανός αρχαιολόγος Χασάν Τσέκα (1900-1998) γράφει ότι ένας από τους ομήρους ο Μπέλλους ήταν ο διάδοχος του Γένθιου με το όνομα Μπαλλαίος. Η ταυτοποίηση είναι προβληματική αλλά οι περισσότεροι ιστορικοί αναγνωρίζουν ενδείξεις ότι ήταν ο διάδοχος του με φιλικές σχέσεις με τη Ρώμη. Ο Μπαλλαίος ήταν Ιλλυριός βασιλιάς των Αρδιαίων που κυβέρνησε την περίοδο 167-135 π.Χ. και έκοψε νομίσματα με τη μορφή του.[17] η πρωτεύουσα του βασιλείου του ήταν το παλιό οχυρό της βασίλισσας Τεύτας Ρίζων και βρισκόταν σε αντιπαλότητα με τον Φάρο. Το βασίλειο των Αρδιαίων είχε ωστόσο διαλυθεί μετά την πτώση του Γένθιου και έγινε τμήμα της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας. Παρά την παρουσία των νομισμάτων που δείχνουν ότι αποτελούσε σημαντική παρουσία στην περιοχή οι ιστορικοί ισχυρίζονται έλλειψη πηγών. Το φαρμακευτικό φυτό γεντιανή πήρε το όνομα του Γένθιου προς τιμή του επειδή πολλοί πιστεύουν ότι είχε ανακαλύψει τις φαρμακευτικές ιδιότητες των βοτάνων.[15] Ο Γένθιος απεικονίζεται στην αντίθετη όψη ενός Αλβανικού νομίσματος 50 Λεκ (1996, 2000) και σε ένα Αλβανικό χαρτονόμισμα αξίας 2.000 Λεκ (2008).[18]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Dzino 2010, σελ. 17
  2. ↑ Wilkes 1995, σελ. 189
  3. ↑ 3,0 3,1 Šašel Kos 2007, σελ. 136
  4. ↑ Shpuza & Dyczek 2015, σελ. 273
  5. ↑ Hammond & Walbank 1988, σελ. 537
  6. ↑ 6,0 6,1 Šašel Kos 2007, σελ. 137
  7. ↑ Wilkes 1995, σε. 85
  8. ↑ Šašel Kos 2007, σέλ. 127
  9. ↑ May 1946, σσ. 48–56
  10. ↑ Wilkes 1995
  11. ↑ Andreas Osiander", 2008, σελ. 259
  12. ↑ Rome and the Mediterranean: Books XXXI-XLV of the History of Rome from its Foundation, σελ. 560
  13. ↑ Wilkes 1992
  14. ↑ N.G.L. Hammond, F.W. Walbank: A History of Macedonia: Volume III: 336-167 B.C.
  15. ↑ 15,0 15,1 Jepson 1975, σελ. 763
  16. ↑ https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Gazetteer/Places/Europe/Italy/Umbria/Perugia/Gubbio/Gubbio/Roman/mausoleum/home.html
  17. ↑ Šašel Kos 2007, σσ. 137, 145
  18. ↑ https://www.bankofalbania.org/

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Šašel Kos, Marjeta (2007): «The Illyrian King Ballaeus – Some Historical Aspects», στο έργοÉpire, Illyrie, Macédoine: Mélanges offerts au Professeur Pierre Cabanes, επιμ. Danièle Berranger, Presses Universitaire Blaise Pascal
  • Dzino, Danijel (2010): Illyricum in Roman Politics, 229 BC–AD 68, Cambridge University Press
  • Hammond, Nicholas Geoffrey Lemprière; Walbank, F.W. (1988): A History of Macedonia: Volume III: 336-167 B.C., Oxford University Press, ΗΠΑ
  • Jepson, Willis Linn (1975): A Manual of the Flowering Plants of California, University of California Press
  • Polomé, Edgar (1982): «Balkan Languages (Illyrian, Thracian and Daco-Moeasian)» στο The Cambridge Ancient History: The Prehistory of the Balkans; and the Middle East and the Aegean world, tenth to eighth centuries B.C., τόμ. III (μέρος 1), επιμ. J. Boardman, I.E.S. Edwards, N.G.L. Hammond, E. Sollberger, 2η έκδ., Cambridge University Press
  • Shpuza, Saimir και Dyczek, Piotr (2015): «Scodra, de la capitale du Royaume Illyrien à la capitale de la province romaine», στο L'Illyrie Méridionale et l'Épire dans l'Antiquité – VI, τόμ. 1, επιμ. Jean-Luc Lamboley, Luan Përzhita, Altin Skenderaj, Diffusion De Boccard, Παρίσι
  • Wilkes, John (1995): The Illyrians, Wiley-Blackwell
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Γένθιος&oldid=10683554"