Γαιοκτησία

Με τον όρο γαιοκτησία εννοείται η κατοχή και χρήση γης από διαφορετικούς φορείς, που αντιπροσωπεύονται από το άτομο, την οικογένεια ή το γένος, την κοινότητα, τον βασιλέα, τον αυτοκράτορα ή το ιερατείο. Το δικαίωμα της γαιοκτησίας κατά την αρχαιότητα διαφέρει από το δικαίωμα ιδιοκτησίας της γης, καθώς στην εξέλιξη του θεσμού η ατομική ιδιοκτησία της γης εμφανίστηκε κατά την νεότερη ιστορική περίοδο. Σύμφωνα με έναν άλλο ορισμό η γαιοκτησία είναι ιδιοκτησία καλλιεργήσιμης γης.

Οι δομές της γαιοκτησίας είναι περίπλοκες και ποικίλουν σε διαφορετικές χώρες. Σύμφωνα με την UNEP η Διεθνής Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας ορίζει την έγγειο ιδιοκτησία ως «σχέση, είτε νόμιμη είτε εθιμική, μεταξύ των ανθρώπων, ως ατόμων ή ομάδων, σε σχέση με τη γη. Το δίκαιο για την γαιοκτησία καθορίζει τα δικαιώματα κατοχής και χρήσης της γης για μία διακριτή κοινωνία. Οι νόμοι καθορίζουν πώς χορηγούνται δικαιώματα χρήσης, ελέγχου, και μεταβίβασης της γης, καθώς επίσης και σχετικές ευθύνες και υποχρεώσεις. Με απλούς όρους, τα συστήματα γαιοκτησίας καθορίζουν ποιος μπορεί να χρησιμοποιήσει, ποιους πόρους για πόσο καιρό και υπό ποιες προϋποθέσεις»

Ιστορική εξέλιξη του θεσμού

Τα γραπτά αρχεία των πόλεων κρατών της Μεσοποταμίας υποδεικνύουν στοιχεία γαιοκτησίας. Ειδικότερα στη Βαβυλώνα εντοπίζεται ο θεσμός καθαρότερα, αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι παρόμοιες συνθήκες γαιοκτησίας επικρατούσαν στο Ελάμ, τη Συρία και τη Μικρά Ασία. Η κτήση των γαιών βρισκόταν καθολικά ή εν μέρει υπό το έλεγχο του κράτους ή ακριβέστερα υπό τον έλεγχο του ιερατείου της προστάτιδας θεότητας της πόλης. Καλλιεργείτο από δουλοπάροικους που πλήρωναν για την ενοικίαση της γης, αλλά δεν φορολογούνταν από το κράτος.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• «Γαιοκτησία». openarchives.gr. Ανακτήθηκε στις 22 Οκτωβρίου 2016.  Στοιχεία για την ελληνική γαιοκτησία στην μεσαιωνική Κρήτη
• «Η Μεγάλη Γαιοκτησία: Η περίπτωση των τσιφλικιών στη Θεσσαλία». Αποθετήριο Κάλιππος. Ανακτήθηκε στις 22 Οκτωβρίου 2016.