Γιάνους Κρούπσκι

Γιάνους Κρούπσκι
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Janusz Krupski (Πολωνικά)
Γέννηση	9  Μαΐου 1951 Λούμπλιν
Θάνατος	10  Απριλίου 2010 Σμολένσκ
Αιτία θανάτου	αεροπορική καταστροφή στο Σμολένσκ
Συνθήκες θανάτου	θανατηφόρο δυστύχημα
Τόπος ταφής	Forest Cemetery in Laski
Χώρα πολιτογράφησης	Πολωνία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Πολωνικά
Σπουδές	Καθολικό Πανεπιστήμιο του Λούμπλιν «Ιωάννης Παύλος Β΄»
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ιστορικός συνδικαλιστής
Οικογένεια
Σύζυγος	Joanna Krupska
Τέκνα	Tomasz Krupski
Αξιώματα και βραβεύσεις
Βραβεύσεις	Σταυρός της Ελευθερίας και της Αλληλεγγύης Μεγαλόσταυρος του Τάγματος της Αναγέννησης της Πολωνίας Medal of the Day of Remembrance for the Victims of the Katyn Massacre (2009)
Σχετικά πολυμέσα

Ο Γιάνους Κρούπσκι (πολωνικά: Janusz Krupski) (9 Μαΐου 1951, Λούμπλιν – 10 Απριλίου 2010) ήταν Πολωνός ιστορικός, μέλος της δημοκρατικής αντιπολίτευσης στην υπό κομμουνιστική κυριαρχία Πολωνία κατά τη Λαϊκή Δημοκρατία της Πολωνίας και κυβερνητικός αξιωματούχος.

Σπουδές και δημοκρατική αντιπολίτευση

Ο Κρούπσκι απέκτησε το πτυχίο του στην ιστορία στο Καθολικό Πανεπιστήμιο του Λούμπλιν το 1975. Ενώ εκεί έγινε φίλος με άλλους μελλοντικούς ηγέτες της αντιπολίτευσης, όπως ο Πιοτρ Γεγκλίνσκι και ο Μπόγκνταν Μπορουσέβιτς (ο οποίος το 2010 υπηρέτησε για λίγο ως Πρόεδρος της Πολωνίας, μετά το θάνατο του Λεχ Κατσίνσκι στο ίδιο αεροπορικό δυστύχημα στο οποίο πέθανε ο Κρούπσκι). Μεταξύ 1977 και 1988 ήταν ο αρχισυντάκτης του ανεξάρτητου, μη λογοκριμένου, υπόγειου περιοδικού Spotkania («Συναντήσεις»). Αρχικά, ο Κρούπσκι σχεδίαζε να κλέψει ένα μηχάνημα από το γραφείο της Σοσιαλιστικής Ένωσης Πολωνών Φοιτητών για να τυπώσει το περιοδικό, αλλά τελικά αποφάσισε ότι αυτό ήταν πολύ επικίνδυνο. Αντίθετα, ο Γεγκλίνσκι κατάφερε να αποκτήσει το μηχάνημα στο Παρίσι, ενώ βρισκόταν σε εκπαιδευτικό ταξίδι, όπου δούλευε σε μια πιτσαρία του Παρισιού για να έχει χρήματα για την αγορά του. Η τυπογραφική μηχανή (η ιδιοκτησία της οποίας ήταν παράνομη υπό τον κομμουνισμό) μεταφέρθηκε λαθραία στην Πολωνία στέλνοντάς την με έναν θεατρικό θίασο ως υποτιθέμενο κομμάτι σκηνικού. Ήταν η πρώτη υπόγεια, ιδιόκτητη αντιπολιτευτική τυπογραφική μηχανή στην Πολωνία μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το πρώτο έργο που τυπώθηκε στο μηχάνημα ήταν το Η Φάρμα των Ζώων του Τζωρτζ Όργουελ, που επίσης δεν ήταν διαθέσιμο στην κομμουνιστική Πολωνία, αν και η ποιότητα του υλικού ήταν τόσο χαμηλή λόγω της απειρίας του Κρούπσκι και άλλων που τα αντίγραφα έπρεπε να απορριφθούν. Οι μαθητές χρησιμοποίησαν επίσης την τυπογραφική μηχανή για να παράγουν φυλλάδια που περιγράφουν τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την κομμουνιστική κυβέρνηση στην Πολωνία, τα οποία στη συνέχεια μεταφέρθηκαν λαθραία στη Δύση.

Ενώ ήταν ακόμη φοιτητής, ο Κρούπσκι γνώρισε τη μελλοντική σύζυγό του, Γιοάννα.

Στρατιωτικός νόμος και έπειτα

Το 1980 εντάχθηκε στο κίνημα Αλληλεγγύη και υπηρέτησε στη συντονιστική επιτροπή του παραρτήματος του Γκντανσκ. Κατά τη διάρκεια του στρατιωτικού νόμου στην Πολωνία διώχθηκε από τις κομμουνιστικές αρχές. Μετά από δέκα μήνες κρυμμένος συνελήφθη και φυλακίστηκε από τις αρχές σε ειδικό στρατόπεδο εγκλεισμού. Η μητέρα του έκανε πολλές εκκλήσεις για την απελευθέρωσή του για λογαριασμό του (ο ίδιος ο Γιάνους αρνήθηκε να τις κάνει) αλλά απορρίφθηκαν.

Το 1983, με τη λήξη του στρατιωτικού νόμου αφέθηκε ελεύθερος. Ωστόσο, αμέσως μετά τον συνέλαβε η κομμουνιστική μυστική αστυνομία, του Υπουργείου Δημόσιας Ασφάλειας (Υπηρεσίες Ασφαλείας), μεταφέρθηκε στο Δάσος Καμπίνος και πυρπολήθηκε με ένα μείγμα φαινόλης και λυσόλης. Οι δράστες είχαν όντως διαταχθεί από τον διοικητή τους, Συνταγματάρχη Γκζέγκος Πιοτρόφσκι (ο οποίος ήταν επίσης υπεύθυνος για τη δολοφονία του πατέρα Γέζι Ποπιεουούσκο), να γυμνώσουν εντελώς τον Κρούπσκι πριν του ρίξουν το οξύ έτσι ώστε το μείγμα να καεί στο δέρμα του, να καταστρέψει τα εσωτερικά του όργανα και να τον σκοτώσει. Υποτίθεται ότι είχαν πετάξει το σώμα του σε μια κοντινή δεξαμενή νερού αργότερα. Ωστόσο, οι αστυνομικοί είχαν βιαστεί τόσο πολύ που τον έβαλαν μόνο να βγάλει το σακάκι και τις μπότες του και ως αποτέλεσμα το χοντρό πουλόβερ που φορούσε απέτρεψε τις περισσότερες ζημιές, σώζοντάς του τη ζωή. Μετά την πτώση του κομμουνισμού, το 1991, ξεκίνησε έρευνα για την απαγωγή και ορισμένοι από τους υπεύθυνους εντοπίστηκαν. Μαζί με τον Πιοτρόφσκι, το πολιτικό έγκλημα διατάχθηκε από τον Μπόχνταν Κουλίνσκι. Έγγραφα έδειξαν επίσης ότι εκείνη την εποχή ο Πιοτρόφσκι έγραψε στον αρχηγό της μυστικής αστυνομίας, Τσέσουαφ Κίστσακ, πληροφορώντας τον ότι «ο Κρούπσκι είναι ακόμα ζωντανός».

Στη μετακομμουνιστική Πολωνία

Μετά την πτώση του κομμουνισμού ήταν μέλος μιας έκτακτης επιτροπής του Σέιμ, επιφορτισμένη με την εξέταση των επιπτώσεων και των συνεπειών του στρατιωτικού νόμου στην Πολωνία στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Διετέλεσε επίσης εκτελεστικός διευθυντής του εκδοτικού οίκου «Krupski i S-ka» μεταξύ 1993 και 2000. Από το 2000 έως το 2006 ήταν αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Εθνικής Μνήμης (πολωνικά: Instytut Pamięci Narodowej‎‎).

Ο Κρούπσκι συνέχισε να επιμελείται το περιοδικό στη μετακομμουνιστική Πολωνία με το νέο τίτλο Εκδόσεις: Spotkania το 1990 και συνέχισε να το κάνει μέχρι το 1992.

Πέθανε στις 10 Απριλίου 2010 στη συντριβή του Tu-154 της Πολωνικής Αεροπορίας το 2010 κοντά στο Σμολένσκ της Ρωσίας. Στις 16 Απριλίου 2010, ο Κρούπσκι παρασημοφορήθηκε μετά θάνατον με τον Μεγαλόσταυρο του Τάγματος της Αναγέννησης της Πολωνίας. Δέκα μέρες μετά τη συντριβή, θάφτηκε στο Στρατιωτικό Κοιμητήριο Ποβόνσκι στη Βαρσοβία.

Την εποχή του θανάτου του, ο Κρούπσκι ήταν διευθυντής του Τμήματος Μαχητών και Θυμάτων Καταστολής (πολωνικά: Urzad do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych). Έμενε με τη γυναίκα του και τα επτά παιδιά του στο Γκρόντζισκ Μαζοβιέτσκι.