Μετάβαση στο περιεχόμενο

Δίκη και εκτέλεση του Νικολάε και της Έλενας Τσαουσέσκου

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Δίκη και εκτέλεση του Νικολάε Τσαουσέσκου και της Έλενα Τσαουσέσκου.
Μέρος της Ρουμανικής Επανάστασης
Ο Νικολάε Τσαουσέσκου (αριστερά), Πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Ρουμανίας από το 1974, και η σύζυγός του Έλενα Τσαουσέσκου (δεξιά), εκτελέστηκαν μετά τη δίκη στις 25 Δεκεμβρίου 1989.
Ημερομηνία25 Δεκεμβρίου 1989, πριν 34 έτη (1989-12-25)
ΚατηγορούμενοιΝικολάε Τσαουσέσκου και Έλενα Τσαουσέσκου
Κατηγορίες
  • Γενοκτονία – πάνω από 60.000 θύματα
  • Ανατροπή της κρατικής εξουσίας με την οργάνωση ένοπλων ενεργειών κατά του λαού και της κρατικής εξουσίας.
  • Καταστροφή δημόσιας περιουσίας με καταστροφή και καταστροφή κτιρίων, εκρήξεις σε πόλεις κ.λπ.
  • Υπονόμευση της εθνικής οικονομίας.
  • Προσπάθεια διαφυγής από τη χώρα χρησιμοποιώντας πάνω από 1 δισ. δολάρια που είχαν κατατεθεί σε ξένες τράπεζες.
ΚαταδίκεςΘάνατος

Η δίκη του Νικολάε και της Έλενα Τσαουσέσκου διεξήχθη στις 25 Δεκεμβρίου 1989 από ένα Έκτακτο Στρατιωτικό Δικαστήριο, ένα στρατοδικείο που δημιουργήθηκε μετά από αίτημα μιας νεοσύστατης ομάδας που ονομάστηκε Εθνικό Μέτωπο Σωτηρίας. Η έκβασή του ήταν προκαθορισμένη και κατέληξε σε ένοχους και θανατικές ποινές για τον πρώην Πρόεδρο της Ρουμανίας και Γενικό Γραμματέα του Ρουμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος Νικολάε Τσαουσέσκου και τη σύζυγό του, Έλενα Τσαουσέσκου. Η κύρια κατηγορία ήταν η γενοκτονία. Η κρατική τηλεόραση της Ρουμανίας ανακοίνωσε ότι ο Νικολάε Τσαουσέσκου ήταν υπεύθυνος για τον θάνατο 60.000 ανθρώπων[1] αν και δεν διευκρίνισε αν αυτός ήταν ο αριθμός που σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια της Ρουμανικής Επανάστασης στην Τιμισοάρα[2][3][4] ή κατά τη διάρκεια των 24 ετών της διακυβέρνησης του Τσαουσέσκου.

Ωστόσο, οι κατηγορίες δεν επηρέασαν τη δίκη. Ο στρατηγός Βίκτωρ Στανκουλέσκου είχε φέρει μαζί του μια ειδικά επιλεγμένη ομάδα αλεξιπτωτιστών από ένα σύνταγμα, που επιλέχτηκε νωρίτερα το πρωί για να ενεργήσει ως εκτελεστικό απόσπασμα. Πριν από την έναρξη της δικαστικής διαδικασίας, ο Στανκουλέσκου είχε ήδη επιλέξει το σημείο όπου θα γινόταν η εκτέλεση, το οποίο ήταν κατά μήκος της μίας πλευράς του τοίχου στην πλατεία των στρατώνων.[5]

Ο Νικολάε Τσαουσέσκου αρνήθηκε να αναγνωρίσει το δικαστήριο, υποστηρίζοντας την έλλειψη συνταγματικής βάσης και ισχυριζόμενος ότι οι επαναστατικές αρχές ήταν μέρος μιας σοβιετικής συνωμοσίας.[5]

Ιστορικό

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύλληψη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 22 Δεκεμβρίου 1989, κατά τη διάρκεια της Ρουμανικής Επανάστασης, ο Νικολάε και η Έλενα Τσαουσέσκου έφυγαν από το κτίριο της Κεντρικής Επιτροπής στο Βουκουρέστι με ελικόπτερο προς το Σνάγκοφ, από όπου αναχώρησαν αμέσως μετά προς το Πιτέστι.[6]Ο πιλότος του ελικοπτέρου ισχυρίστηκε ότι κινδύνευε από τα αντιαεροπορικά πυρά και έτσι προσγειώθηκε στον δρόμο Βουκουρέστι – Ταργκοβίστε, κοντά στο Γκάεστι. Σταμάτησαν ένα αυτοκίνητο που οδηγούσε κάποιος ονόματι Νικολάε Ντέκα, ο οποίος τους μετέφερε στο Βουκουρέστι, μετά από το οποίο ενημέρωσε τις τοπικές αρχές ότι το ζεύγος Τσαουσέσκου πήγαινε προς το Ταργκοβίστε. Το ζεύγος Τσαουσέσκου πήρε ένα άλλο αυτοκίνητο και είπε στον οδηγό του, Νικολάε Πετρίσορ, να τους οδηγήσει στο Ταργκοβίστε. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, ο Τσαουσέσκου άκουσε τα νέα για την επανάσταση στο ραδιόφωνο του αυτοκινήτου (τότε οι επαναστάτες είχαν πάρει τον έλεγχο των κρατικών μέσων ενημέρωσης), με αποτέλεσμα ο Τσαουσέσκου να καταγγείλει οργισμένος την επανάσταση ως πραξικόπημα. Ο Πετρίσορ πήγε το ζευγάρι σε ένα γεωργικό κέντρο κοντά στο Ταργκοβίστε, όπου κλείστηκαν σε ένα γραφείο και αργότερα συνελήφθησαν από στρατιώτες μιας τοπικής φρουράς του στρατού.[5][7]

Δημιουργία του δικαστηρίου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καθώς οι νέες αρχές άκουσαν τα νέα της σύλληψής τους από τον στρατηγό Αντρέι Κεμινίτσι, τον διοικητή της μονάδας του στρατού, άρχισαν να συζητούν τι να κάνουν με το ζεύγος Τσαουσέσκου.[5] Ο Βίκτορ Στανκουλέσκου, ο οποίος ήταν ο τελευταίος υπουργός Άμυνας του Τσαουσέσκου πριν ενταχθεί στην επανάσταση, ήθελε μια γρήγορη εκτέλεση, όπως και ο Γκέλου Βοϊκάν Βοϊκουλέσκου. Ο Ίον Ιλιέσκου, ο προσωρινός πρόεδρος της Ρουμανίας, υποστήριξε τη διεξαγωγή μιας δίκης πρώτα.[5][8]

Το βράδυ της 24ης Δεκεμβρίου 1989, ο Στανκουλέσκου έστειλε τον μυστικό κωδικό «προσφυγή στη μέθοδο» στον Κεμενίτσι, αναφερόμενος στην εκτέλεση του Τσαουσέσκου. Συγκροτήθηκε δεκαμελές δικαστήριο για να εκδικάσει την υπόθεση.[9] Τα μέλη του δικαστηρίου ήταν όλοι στρατιωτικοί δικαστές.[10]

Η βρετανική εφημερίδα The Independent χαρακτήρισε τη δίκη ως «αυτό που μπορεί να περιγραφεί καλύτερα ως μια εξαιρετικά διεξαγόμενη συνοπτική δίκη, στη χειρότερη περίπτωση ένα δικαστήριο καγκουρό».[11]

Κατηγορίες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Όλες οι κατηγορίες δημοσιεύτηκαν στο Monitorul Official την επόμενη ημέρα της εκτέλεσης και περιλάμβαναν:[12]

  • Γενοκτονία – πάνω από 60.000 θύματα
  • Ανατροπή της κρατικής εξουσίας με την οργάνωση ένοπλων ενεργειών κατά του λαού και της κρατικής εξουσίας.
  • Αδίκημα καταστροφής δημόσιας περιουσίας με καταστροφή κτιρίων, εκρήξεις σε πόλεις κ.λπ.
  • Υπονόμευση της εθνικής οικονομίας.
  • Προσπάθεια διαφυγής από τη χώρα χρησιμοποιώντας πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια που είχαν κατατεθεί σε ξένες τράπεζες.

Συνήγορος υπεράσπισης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το πρωί της δίκης, ο εξέχων δικηγόρος Νίκου Τεοντορέσκου έπαιρνε χριστουγεννιάτικο πρωινό με την οικογένειά του, όταν του τηλεφώνησε ένας βοηθός του Ιλιέσκου και του ζήτησε από το Εθνικό Μέτωπο Σωτηρίας να είναι ο συνήγορος υπεράσπισης του Τσαουσέσκου. Ο Τεοντορέσκου απάντησε ότι θα ήταν «μια ενδιαφέρουσα πρόκληση».[13] Ο Τεοντορέσκου συνάντησε το ζευγάρι για πρώτη φορά στο «δικαστήριο» του Ταργκόβιστε, όταν του δόθηκαν δέκα λεπτά για να συμβουλευτεί τους πελάτες του. Με τόσο λίγο χρόνο για να προετοιμάσει οποιαδήποτε υπεράσπιση, προσπάθησε να τους εξηγήσει ότι η καλύτερη ελπίδα τους για να αποφύγουν τη θανατική ποινή ήταν να δηλώσουν παράνοια. Οι Τσαουσέσκου απέρριψαν την ιδέα. Σύμφωνα με τον Τεοντορέσκου: Όταν το πρότεινα, η Έλενα είπε συγκεκριμένα ότι ήταν ένα εξωφρενικό στήσιμο. Ένιωθαν βαθιά προσβεβλημένοι...Απέρριψαν τη βοήθειά μου μετά από αυτό.[13]

Δίκη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 5:30 π.μ. της 25ης Δεκεμβρίου, το ζεύγος Τσαουσέσκου οδηγήθηκε από ένα τεθωρακισμένο όχημα μεταφοράς προσωπικού στο γραφείο διοίκησης της φρουράς όπου θα γινόταν η δίκη. Μετά τις ιατρικές επισκέψεις, μεταφέρθηκαν στην αυτοσχέδια αίθουσα του δικαστηρίου.[14] Η δίκη του Νικολάε και της Έλενα Τσαουσέσκου ήταν πολύ σύντομη και διήρκεσε περίπου μία ώρα.[15][16][17] Ο Τσαουσέσκου υπερασπίστηκε τον εαυτό του υποστηρίζοντας ότι το δικαστήριο ήταν ενάντια στο Σύνταγμα της Ρουμανίας του 1965 και ότι μόνο η Μεγάλη Εθνοσυνέλευση είχε την εξουσία να τον καθαιρέσει. Υποστήριξε ότι ήταν ένα πραξικόπημα που οργανώθηκε από τους Σοβιετικούς.[5]

Ο Νικολάε και η Έλενα Τσαουσέσκου δικάστηκαν για όλες τις κατηγορίες και καταδικάστηκαν σε θάνατο. [18]Κάποια στιγμή, οι δικηγόροι τους που είχαν διοριστεί με τη βία, εγκατέλειψαν την υπεράσπιση των πελατών τους και πήραν το μέρος του εισαγγελέα, κατηγορώντας τους για οικονομικά εγκλήματα αντί να τους υπερασπιστούν. Δεν έγινε καμία προσφορά απόδειξης για τα υποτιθέμενα εγκλήματα του Τσαουσέσκου. Δικάστηκαν με βάση αναφορές, αποκλειστικά με αδικήματα ή φήμες, σε εγκληματικές πράξεις που είχαν διαπράξει κατά τη γνώμη των εισαγγελέων, ή όπως φέρεται σε δημοσιεύματα του Τύπου.

Διάφορες παρατυπίες παρουσιάστηκαν ή έγιναν εμφανείς μετά τη δίκη:[18][19]

  • Η δίκη πραγματοποιήθηκε αμέσως, χωρίς να υπάρξει προηγούμενη ποινική έρευνα.[20]
  • Οι κατηγορούμενοι δεν μπορούσαν να επιλέξουν τους δικηγόρους τους.[20]
  • Το δικαστήριο δεν προσπάθησε να βρει και να αποδείξει την αλήθεια.[20]
  • Δεν παρουσιάστηκε φάκελος αποδεικτικών στοιχείων στο δικαστήριο.[21]
  • Η κατηγορία για γενοκτονία δεν αποδείχθηκε ποτέ. Ωστόσο τέσσερις κορυφαίοι βοηθοί του Τσαουσέσκου παραδέχθηκαν αργότερα τη συνενοχή τους στη γενοκτονία το 1990.[2]
  • Το Pro TV ανέφερε ότι υπήρχαν 860 νεκροί μετά τις 22 Δεκεμβρίου 1989 (δηλαδή όταν το ζεύγος Τσαουσέσκου δεν ήταν πλέον υπεύθυνο).[22] Μια άλλη πηγή δίνει τον αριθμό των 306 ανθρώπων που σκοτώθηκαν την περίοδο 17–22 Δεκεμβρίου 1989. [23]
  • Το ζεύγος Τσαουσέσκου κατηγορήθηκε ότι είχε 1 δισεκατομμύριο δολάρια σε ξένους τραπεζικούς λογαριασμούς Ωστόσο δεν έχουν βρεθεί ποτέ τέτοιοι λογαριασμοί.[18][19]

Η ετυμηγορία των δικαστών επέτρεψε την προσφυγή σε ανώτερο δικαστήριο. Το ζεύγος Τσαουσέσκου εκτελέστηκαν λίγα λεπτά μετά την ετυμηγορία, καθιστώντας τη διάταξη αυτή αμφισβητήσιμη.[18][19][20]

Οι πραξικοπηματίες δήλωσαν ότι η εκτέλεση του Τσαουσέσκου ήταν απαραίτητη για να σταματήσουν οι τρομοκράτες να επιτεθούν στη νέα πολιτική τάξη πραγμάτων. Ωστόσο δεν βρέθηκαν τρομοκράτες να δραστηριοποιούνται στη Ρουμανία.[24] Μια νεότερη εικόνα της δίωξης των «εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας» ισχυρίζεται ότι το νέο καθεστώς ενορχήστρωσε «μια ψύχωση της τρομοκρατίας» μέσω ενεργειών πολιτικής εκτροπής.[25]

Εκτέλεση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το ζεύγος Τσαουσέσκου εκτελέστηκε στις 2:50 μ.μ. τοπική ώρα στη Στρατιωτική Μονάδα UM 01417 από το Ταργκοβίστε στις 25 Δεκεμβρίου 1989. [14] Η εκτέλεση πραγματοποιήθηκε από ένα εκτελεστικό απόσπασμα αποτελούμενο από οκτώ στρατιώτες του συντάγματος αλεξιπτωτιστών που εισήχθησαν με δύο ελικόπτερα από τη βάση του Μποτένι.[14][26]

Πριν από την εκτέλεση, ο Νικολάε Τσαουσέσκου δήλωσε: Θα μπορούσαμε να μας είχαν πυροβολήσει χωρίς να είχαμε αυτή τη μεταμφίεση!"[18] Τα χέρια του Τσαουσέσκου ήταν δεμένα από τέσσερις στρατιώτες πριν από την εκτέλεση. [27] Ο Σάιμον Σεμπάγκ Μοντεφιόρε έγραψε ότι η Έλενα Τσαουσέσκου ούρλιαξε: «Σκύλοι!» καθώς την οδήγησαν έξω και ήταν παραταγμένη στον τοίχο, ενώ ο Νικολάε Τσαουσέσκου άρχισε να τραγουδά ένα κομμάτι από το «The Internationale» προτού οι στρατιώτες ανοίξουν πυρ.[28][14]

Το εκτελεστικό απόσπασμα άρχισε να πυροβολεί μόλις οι δυο τους βρέθηκαν σε θέση απέναντι σε έναν τοίχο. Η εκτέλεση έγινε πολύ γρήγορα ώστε το τηλεοπτικό συνεργείο που είχε ανατεθεί για τη δίκη και τη θανατική ποινή να τη βιντεοσκοπήσει πλήρως. Ωστόσο γυρίστηκε μόνο ο τελευταίος γύρος πλάνων. Το 2014, ο συνταξιούχος λοχαγός Μποέρου είπε σε δημοσιογράφο της εφημερίδας The Guardian ότι πιστεύει ότι οι σφαίρες που έριξε από το τουφέκι του ήταν αποκλειστικά υπεύθυνοι για τους θανάτους και των Τσαουσέσκου, επειδή, από τους τρεις στρατιώτες στο απόσπασμα, ήταν ο μόνο ένας που θυμήθηκε να αλλάξει το τουφέκι του για να πυροβολήσει αυτόματα, και τουλάχιστον ένα μέλος της ομάδας δίστασε να πυροβολήσει για αρκετά δευτερόλεπτα.[29] Το 1990, ένα μέλος του Μετώπου Εθνικής Σωτηρίας ανέφερε ότι βρέθηκαν 120 σφαίρες στα σώματα του ζευγαριού.[26]

Το 1989, ο πρωθυπουργός Πετρ Ρόμαν είπε στη γαλλική τηλεόραση ότι η εκτέλεση πραγματοποιήθηκε γρήγορα λόγω φημών ότι οπαδοί του καθεστώτος θα επιχειρούσαν να σώσουν το ζευγάρι.[30]

Ταφή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά την εκτέλεση, τα σώματα καλύφθηκαν με καμβά.[31] Τα πτώματα των Τσαουσέσκου μεταφέρθηκαν στο Βουκουρέστι και ενταφιάστηκαν στο νεκροταφείο Γκέντσεα στις 25 Δεκεμβρίου 1989.[32]

Τα πτώματα εκτάφηκαν για ταυτοποίηση και θάφτηκαν ξανά το 2010. [33] Ομάδες υποστηρικτών του Τσαουσέσκου επισκέπτονται για να τοποθετήσουν λουλούδια στον τάφο, με μεγάλο αριθμό συνταξιούχων να συγκεντρώνεται στις 26 Ιανουαρίου, που είναι τα γενέθλια του Νικολάε Τσαουσέσκου.[34]

Δημοσίευση των εικόνων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η βιαστική δίκη και οι εικόνες του νεκρού Τσαουσέσκου βιντεοσκοπήθηκαν και τα πλάνα κυκλοφόρησαν αμέσως σε πολλές δυτικές χώρες δύο ημέρες μετά την εκτέλεση. Αργότερα την ίδια μέρα, προβλήθηκε επίσης στη ρουμανική τηλεόραση.[35]

Αντιδράσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 2009 ο Βαλεντίν Τσαουσέσκου, ο μεγαλύτερος γιος του Τσαουσέσκου, υποστήριξε ότι οι επαναστατικές δυνάμεις έπρεπε να είχαν σκοτώσει τους γονείς του όταν τους είχαν συλλάβει στις 22 Δεκεμβρίου, καθώς δεν χρειάζονταν καμία δίκη. [36] Αφού έκανε ασαφή σχόλια σχετικά με το περιστατικό, ο Ίον Ιλιέσκου δήλωσε ότι ήταν αρκετά ντροπιαστικό, αλλά απαραίτητο.[7] Με παρόμοιο τρόπο, ο Στανκουλέσκου δήλωσε στο BBC το 2009 ότι η δίκη ήταν απαραίτητη, επειδή η εναλλακτική θα ήταν να έβλεπε τον Νικολάε Τσαουσέσκου να λιντσαρίζεται στους δρόμους του Βουκουρεστίου.[8]

Αρκετές χώρες επέκριναν τους νέους ηγεμόνες της Ρουμανίας μετά την εκτέλεση λόγω έλλειψης δημόσιας δίκης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν ο πιο σημαντικός επικριτής της δίκης, δηλώνοντας: Λυπούμαστε που η δίκη δεν πραγματοποιήθηκε με ανοιχτό και δημόσιο τρόπο.[30]

Συνέπεια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Την 1η Μαρτίου 1990, ο συνταγματάρχης Γκίκα Πόπα, που προήδρευσε στη δίκη και προήχθη σε Στρατηγό, βρέθηκε νεκρός στο γραφείο του. Ο θάνατός του κρίθηκε ως αυτοκτονία. [37] Οι Τσαουσέσκου ήταν οι τελευταίοι άνθρωποι που εκτελέστηκαν στη Ρουμανία πριν από την κατάργηση της θανατικής ποινής στις 7 Ιανουαρίου 1990. [38] Το πρώην μέλος του συμβουλίου του Εθνικού Μετώπου Σωτηρίας, Εμίλ Ντουμιτρέσκου, κατηγορήθηκαν από Ρουμάνους στρατιωτικούς εισαγγελείς για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας για τους θανάτους που συνέβησαν κατά τη διάρκεια της Ρουμανικής Επανάστασης, οι περισσότεροι από τους οποίους έλαβαν χώρα μετά την ανατροπή του Τσαουσέσκου. Το κατηγορητήριο έκανε επίσης αναφορά στην καταδίκη και την εκτέλεση του Τσαουσέσκου «μετά από μια κοροϊδία μιας δίκης». [39] Η έρευνα που οδήγησε στις κατηγορίες είχε κλείσει προηγουμένως το 2009, αλλά άνοιξε εκ νέου το 2016 ως αποτέλεσμα δίκης στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.[40]

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Burakovski, Adam (2011). Dictatura lui Nicolae Ceaușescu, 1965–1989 – Geniul Carpaților [Nicolae Ceausescu's dictatorship, 1965-1989 - Genius of the Carpathians] (στα Ρουμανικά). Polirom. ISBN 978-973-46-1963-4. 

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Harden, Blaine (December 26, 1989). «Ceausescu, Wife Reported Executed After Trial». The Washington Post. https://www.washingtonpost.com/archive/politics/1989/12/26/ceausescu-wife-reported-executed-after-trial/b9ae62da-bf1b-4630-ac66-a9e38fa9870f/. Ανακτήθηκε στις 2023-07-09. 
  2. ↑ 2,0 2,1 «4 Top Ceausescu Aides Admit Complicity in Genocide: Romania: They are the first senior officials of regime to go on trial before a military court. The four are said to have confessed to all charges». Los Angeles Times. Reuters (Bucharest, Romania). 28 January 1990. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 April 2020. https://web.archive.org/web/20200406122514/https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1990-01-28-mn-1255-story.html. Ανακτήθηκε στις 16 October 2013. 
  3. ↑ Quigley, John B. (2006). The Genocide Convention: An International Law Analysis. Ashgate Publishing. σελ. 38. ISBN 978-0-7546-8029-1. 
  4. ↑ Schabas, William (2000). Genocide in International Law: The Crimes of Crimes. Cambridge University Press. σελ. 392. ISBN 978-0-521-78790-1. 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Burakovski, p. 273
  6. ↑ Burakovski, p. 272
  7. ↑ 7,0 7,1 Demian, Sinziana (25 December 2009). «In Romania, Ceausescu's death haunts Christmas». GlobalPost (Cluj Napoca). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 September 2022. https://web.archive.org/web/20220924034343/https://theworld.org/dispatch/europe/091224/romania-nicolae-elena-ceausescu. Ανακτήθηκε στις 30 March 2013. 
  8. ↑ 8,0 8,1 «Ceausescu execution 'avoided mob lynching'». BBC News. 25 December 2009. http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/8430213.stm. Ανακτήθηκε στις 30 March 2013. 
  9. ↑ «Ceausescu Wept as He Faced Firing Squad, Footage Shows». The New York Times. Associated Press. 23 April 1990. https://www.nytimes.com/1990/04/23/world/evolution-in-europe-ceausescu-wept-as-he-faced-firing-squad-footage-shows.html. Ανακτήθηκε στις 30 March 2013. 
  10. ↑ Kideckel, David A. (2004). «The Undead:Nicolae Ceaușescu and paternalist politics in Romanian society and culture». Στο: Borneman, John. Death of The Father: An Anthropology of The End in Political Authority. Berghahn Books. σελ. 123. ISBN 978-0-85745-715-8. Ανακτήθηκε στις 31 Μαρτίου 2013. 
  11. ↑ O'Hare, Mick (25 Δεκεμβρίου 2019). «'Shameful but necessary': How the Romanian rulers who starved their people met their end». The Independent. Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2021. 
  12. ↑ Monitorul Oficial, Anul I, Nr. 3, 26 December 1989
  13. ↑ 13,0 13,1 «Ceausescus Expected to Be Rescued, Lawyer Says». Los Angeles Times. United Press International. 24 Ιανουαρίου 1990. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Μαρτίου 2021. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2024. 
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 TVR. «Trial and Execution». Google Arts & Culture. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2023. 
  15. ↑ «Nicolae Ceausescu». Biography. 28 Απριλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  16. ↑ Elsner, Alan (22 Ιουλίου 2010). «Trial and Execution: The Dramatic Deaths of Nicolae and Elena Ceausescu». HuffPost. 
  17. ↑ Sarhaddi Nelson, Soraya (24 Δεκεμβρίου 2014). «25 Years After Death, A Dictator Still Casts A Shadow in Romania». NPR. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 18,4 Cartianu, Grigore (19 Δεκεμβρίου 2009). «Nicolae si Elena Ceausescu: 'Impreuna am luptat, sa murim impreuna!'» [Nicolae and Elena Ceaușescu: 'Together we fought, let us die together!']. adevarul.ro (στα Ρουμανικά). Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 Σφάλμα αναφοράς: Σφάλμα παραπομπής: Λανθασμένο <ref>. Δεν υπάρχει κείμενο για τις παραπομπές με όνομα ceausescustenogram.
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 «Procese, cazuri celebre- Procesul sotilor Ceausescu» [Trials, famous cases- The Ceausescu trial. Aspects of judicial theory and practice. The most controversial Romanian trial]. Avocat Marian Roșca (στα Ρουμανικά). 20 Οκτωβρίου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  21. ↑ Antoniu, Gabriela (27 Νοεμβρίου 2019). «Interviu integral – "Marius Tucă Show". Gen. C-tin Lucescu, despre procesul Ceauşeştilor: Nu a existat niciun fel de dosar. Nu am ştiut nici eu, nici procurorul» [Full interview - "Marius Tucă Show". Gen. C-tin Lucescu, about the Ceaucescu trial: There was no file. Neither I nor the prosecutor knew]. Mediafax.ro (στα Ρουμανικά). Ανακτήθηκε στις 28 Νοεμβρίου 2019. 
  22. ↑ «Schimbare în Dosarul Revoluției. Două ministere ar putea fi obligate să acorde despăgubiri» [Change in the Revolution File. Two ministries could be forced to pay compensation]. Stirileprotv.ro. 12 Ιουνίου 2020.  Unknown parameter |lang= ignored (|language= suggested) (βοήθεια)
  23. ↑ Valentin Marin. Martirii Revoluției în date statistice Editura Institului Revoluției Române, Bucharest, 2010, p. 22
  24. ↑ R.M. (21 Δεκεμβρίου 2010). «Dan Voinea: Nu au existat teroristi in decembrie '89. Sotii Ceausescu au fost ucisi pentru a salva administratia comunista, care dureaza si azi» [Dan Voinea: There were no terrorists in December '89. The Ceausescu's were killed to save the communist administration, which continues today]. Hotnews.ro.  Unknown parameter |lang= ignored (|language= suggested) (βοήθεια)
  25. ↑ Vioreanu, Valentin (9 Οκτωβρίου 2019). «Lovitură cumplită pentru Ion Iliescu! Ce au decis judecătorii» [A terrible blow for Ion Iliescu! What the judges decided]. Capital (στα Ρουμανικά). Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  26. ↑ 26,0 26,1 «120 bullets found in Ceausescus». The Day. 23 January 1990. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 May 2021. https://web.archive.org/web/20210503114317/https://news.google.com/newspapers?id=gAghAAAAIBAJ&pg=2040,4327503. Ανακτήθηκε στις 30 March 2013. 
  27. ↑ Elsner, Alan (23 December 2009). «Trial and Execution: The Dramatic Deaths of Nicolae and Elena Ceausescu». Huffington Post. https://www.huffpost.com/entry/trial-and-execution-the-d_b_401497. Ανακτήθηκε στις 30 March 2013. 
  28. ↑ Sebag Montefiore, Simon (2008). 101 Villains from Vlad the Impaler to Adolf Hitler: History's Monsters. Metro Books. σελ. 274. ISBN 978-1-4351-0937-7. 
  29. ↑ Graham-Harrison, Emma (6 December 2014). «'I'm still nervous,' says soldier who shot Nicolae Ceausescu». The Guardian. https://www.theguardian.com/world/2014/dec/07/nicolae-ceausescu-execution-anniversary-romania. Ανακτήθηκε στις 13 June 2019. 
  30. ↑ 30,0 30,1 «Television shows last hours of the 'anti-Christ'». The Guardian. 27 December 1989. https://www.theguardian.com/century/1980-1989/Story/0,6051,110504,00.html. Ανακτήθηκε στις 30 March 2013. 
  31. ↑ Matus, Victor (2005-12-01). «On the Disposal of Dictators» (στα αγγλικά). https://www.hoover.org/research/disposal-dictators. Ανακτήθηκε στις 2022-12-20. 
  32. ↑ Stan, Lavinia (2013). Transitional Justice in Post-Communist Romania: The Politics of Memory (στα Αγγλικά). Cambridge, UK: Cambridge University Press. σελ. 239. ISBN 978-1-107-42925-3. OCLC 872522689. 
  33. ↑ «Ex-dictator Ceausescu is reburied». BBC News. 10 Δεκεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  34. ↑ «Nicolae Ceausescu's Grave – Sightseeing». Bucharest. 17 Οκτωβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  35. ↑ «On this day». BBC News. http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/december/25/newsid_2542000/2542623.stm. Ανακτήθηκε στις 30 March 2013. 
  36. ↑ «Ceausescu fooled by aides, son says». Kyiv Post. Associated Press. 24 December 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 January 2023. https://web.archive.org/web/20230111031310/https://www.kyivpost.com/post/7890. Ανακτήθηκε στις 30 March 2013. 
  37. ↑ «Morți NEELUCIDATE care pătează imaginea justiției din România» [Unresolved deaths tarnishing the image of justice in Romania]. romaniatv.net (στα Ρουμανικά). 25 Μαΐου 2017. Ανακτήθηκε στις 3 Μαΐου 2021. 
  38. ↑ «How many countries still have the death penalty?». BBC News. 14 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  39. ↑ «Romanian Ex-President Iliescu Indicted For 'Crimes Against Humanity'». 21 December 2018. https://www.rferl.org/a/romanian-ex-president-iliescu-indicted-for-crimes-against-humanity-/29669414.html. Ανακτήθηκε στις 17 October 2019. 
  40. ↑ Luca, Ana Maria (8 April 2019). «Romania Indicts Former Officials for Usurping 1989 Revolution». Balkan Insight. https://balkaninsight.com/2019/04/08/romania-indicts-former-officials-for-usurping-1989-revolution/. Ανακτήθηκε στις 16 April 2019. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Δίκη_και_εκτέλεση_του_Νικολάε_και_της_Έλενας_Τσαουσέσκου&oldid=10730281"