Μετάβαση στο περιεχόμενο

Δερβιτσάνη

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 40°1′57″N 20°10′24″E / 40.03250°N 20.17333°E / 40.03250; 20.17333

Δερβιτσάνη
Τοποθεσία στο χάρτη
Τοποθεσία στο χάρτη
Δερβιτσάνη
40°1′57″N 20°10′24″E
ΧώραΑλβανία
Διοικητική υπαγωγήΕπαρχία Αργυροκάστρου
Ζώνη ώραςUTC+01:00 (επίσημη ώρα)
ώρα Κεντρικής Ευρώπης
θερινή ώρα Κεντρικής Ευρώπης
UTC+02:00 (θερινή ώρα)
δεδομένα (π • σ • ε )
Δίγλωσση πινακίδα που οδηγεί στην Δερβιτσάνη

Η Δερβιτσάνη (Ελληνικά: Δερβιτσάνη) είναι κωμόπολη στην Βόρειο Ήπειρο[1], η οποία κατοικείται από την ελληνική μειονότητα της Βορείου Ηπείρου. Βρίσκεται στο νότιο τμήμα της χώρας, στο νομό Αργυροκάστρου και συγκεκριμένα στην πρώην Επαρχία της Κάτω Δρόπολης. Σήμερα ανήκει στον νεοσύστατο Δήμο Δρόπολης[2]. Ο πληθυσμός του εν λόγω Δήμου είναι ελληνικός και οι κάτοικοι του είναι χριστιανοί ορθόδοξοι.

Είναι το κεφαλοχώρι της Δρόπολης και της Βορείου Ηπείρου με γύρω στα 600 σπίτια με 900 μονίμους κατοίκους και μια διασπορά με 3500 Δερβιτσιώτες σ' όλο τον κόσμο. Στη Δερβιτσάνη ο κεντρικός Ιερός Ναός (ρυθμού βασιλικής), που χτίστηκε το 1870 πάνω σε αρχαιότερο ναό, είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου.

Περιοχή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κείται στους πρόποδες του όρους Πλατοβούνι (αλβ. Mali i Gjerë) και συνορεύει από το Νότο με το χωριό Καλογοραντζή και από Βορειοδυτικά με το χωριό Λαζαράτες (αλβ. Lazarat), Βορειοανατολικά με το ερειπωμένο χωριό Κολοριτσή (ή Κολορτσή) (αλβ. Kordhocë). Απέναντι, δηλαδή ανατολικά, απλώνεται η πεδιάδα της Δρόπολης όπου διασχίζεται από τον ποταμό Δρίνο (πιθανώς ο αρχαίος ποταμός Κέλυδνος). Απέναντι ακριβώς βρίσκεται η τεχνητή λίμνη της Ντοφτής κι o οικισμός Μπούλιω. Λίγο βορειότερα είναι το χωριό Σούχα και ο ποταμός Σωχακός. Το χωριό αποτελείται από τις συνοικίες (μαχαλάδες): Σπαθιά, Μεσοχώρι, Παλιουριά, Κάτω μαχαλάς.

Ιστορικά στοιχεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο παλαιότερος οικισμός αναφέρεται ως Κουκούλια[3] κοντά στη Μονή Ταξιαρχών:

Ἐν τοῖς χρόνοις τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας ἐλέγετο «Κουκούλια (ἡ)».Ἔσχε δὲ καὶ αὕτη τὴν τύχην τῶν ἄλλων ἑβδομήκοντα πόλεων τῆς Ἠπείρου, ἐρημωθεῖσα καὶ καταστραφεῖσα ὑπὸ τοῦ Ρωμαίου Στρατηγοῦ Λευκίου Αἰμιλίου Παύλου, τὸ ἔτος 167 πρὸ Χριστοῦ. ...Ἐν τοῖς χρόνοις τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας ἐλέγετο «Δέρβη»

Στο κατάστιχο του 1431 αναφέρεται Ντιβριτσιένι. Στην απογραφή του 1880 είχε χριστιανούς 900, το 1913 είχε 1.253 και το 1927 είχε 1.423.[4] Στα τέλη του 19ου αιώνα ανήκε διοικητικά στον "Καζά του Αργυροκάστρου", ενώ ο πληθυσμός του χωριού, σύμφωνα με την οθωμανική στατιστική του 1895, ήταν 1023 κάτοικοι.[5] Το 1913, στον "εθνογραφικό χάρτη της Βορείου Ηπείρου", που συνέταξε το Γενικό Στρατηγείο του Ελληνικού Στρατού, αναφέρεται ότι το χωριό κατοικείται από 1253 Έλληνες.[6] Κατά την απογραφή του 1937 της αλβανικής κυβερνήσεως αναφέρονται 1657 κάτοικοι και 302 οικογένειες.[7]

Στις 3 Μαρτίου 1913 ο Ελληνικός στρατός απελευθερώνει το Αργυρόκαστρο και τα χωριά της περιοχής από τον τουρκικό ζυγό. Στις 6 Δεκεμβρίου του 1940, με τη βοήθεια των Δεροπολιτών, ο Ελληνικός στρατός απελευθέρωσε τα χωριά της Δερόπολης από τον Ιταλικό ζυγό...[8] Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου σημαντικό μέρος Δερβιτσιωτών και άλλων Δροπολιτών συμμετείχαν στην αντίσταση μέσω του Τάγματος «Θανάσης Ζήκος» και του Μετώπου Απελευθέρωσης Βορείου Ηπείρου. [9]

Στη Δερβιτσάνη ιδρύθηκε τον 16ον αι. Ιερά Μονή προς τιµήν των Ταξιαρχών. Ήταν γυναικεία μονή. Η ακίνητη περιουσία της κοινοτικής ενοριακής μονής Ταξιαρχών στη Δερβιτσάνη ήταν 90 στρεμ. χωράφια καλλιεργήσιμα ποτιστικά, 60 στρεμ. χέρσα, ένα δάσος περίπου 100 στρεμ. στην περιφέρεια της μονής, περί τα 125 αιγοπρόβατα, αγελάδες, βόες, άροτρα, 5 κυψέλες μελισσών, ιερά άμφια, σκεύη και έπιπλα διάφορα. Από τον προϋπολογισμό της διετεθόταν ποσό υπέρ των σχολείων Δερβιτσάνης και υπέρ της επαρχιακής αστικής σχολής Αργυροκάστρου.

Ο Άγιος Κοσμάς τον Ιούνιο του 1777 κήρυξε στην Αγία Παρασκευή της Δερβιτσάνης, όπου συνέρρευσε πλήθος κόσμου από τα γειτονικά χωριά Βάνιστα, Χάσκοβο και Καλογοραντζή˙ στη συνέχεια δε αναχώρησε από τη Δρόπολη προς το Αργυρόκαστρο.[10]

Στη Δερβιτσάνη ιδρύθηκε στις 11 Ιανουαρίου 1991 και η Δημοκρατική Ένωση Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας (ΔΕΕΕΜ) Ομόνοια.

Παιδεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από το 1856 λειτουργούσε στη Δερβιτσάνη Σχολείο, αφού για τη συντήρησή του τη χρονιά εκείνη κληροδοτήθηκαν σημαντικά χρηματικά ποσά.

Κατά το σχολικό έτος 1872-1873 λειτουργούσε το Σχολείο, του οποίου ο μισθός του διδασκάλου πληρωνόταν από το κληροδότημα του Γεωργίου Κάλη.

Κατά το σχολικό έτος 1873-1874 λειτουργούσε Αλληλοδιδακτικό Σχολείο ή Αλληλοδιδακτική Σχολή με 80 μαθητές και ένα διδάσκαλο.

Κατά το σχολικό έτος 1898-1899 λειτουργούσε Δημοτικό Σχολείο με 70 μαθητές και 2 διδασκάλους.

Κατά το σχολικό έτος 1911-1913 λειτουργούσε Παρθεναγωγείο, στο οποίο δίδασκε η παρθεναγωγός Βασιλική Καραπάνου.

Στα 1911 οι εφοροεπίτροποι της Δερβιτσάνης Κυριάκος Οικονομίδης, Κυρίτσης Σταμούλης και Μιχαήλ Οικονομίδης επέδειξαν έντονη εκπαιδευτική δραστηριότητα, τα δε ονόματά τους επικύρωναν τα συμβόλαια των διορισμών των διδασκάλων της.[11]

Το σχολικό έτος 1928-1929 το σχολείο είχε 6 τάξεις και 186 μαθητές με διδασκάλους τους Φίλιππο Οικονομίδη και Σπυρίδων Ντρίτσο, καθώς και τον Αλβανοδιδάσκαλο Αθαν. Οικονόμου. Την επόμενη σχολική χρονιά 1929-1930 το σχολείο δεν λειτούργησε κανονικά, διότι η αλβανική κυβέρνηση έκλεισε τα κοινοτικά σχολεία και επέβαλε την αλβανική. Αυτή η υπόθεση κατέληξε στην προσφυγή της Μειονότητας στην Κοινωνία των Εθνών το 1934.[7]

Θρησκεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στο θρήσκευμα οι Δερβιτσιώτες είναι Ελληνορθόδοξοι χριστιανοί.

Στα τέλη του '90, η Ορθόδοξη πίστη των Ελλήνων θα εκδηλωθεί ελεύθερα από τη γενιά του '70 και μετά στις 12 Δεκεμβρίου 1990, ανήμερα της εορτής του Αγ. Σπυρίδωνα, µε μικρή εκκλησιαστική εκδήλωση που έγινε στη Δερβιτσάνη από τον πατέρα Μιχαήλ Ντάκο και το ποίμνιο της ενορίας του.

Το 1999 τοποθετήθηκε ιερέας για την περιοχή της Κάτω Δερόπολης, µε έδρα τη Δερβιτσάνη, ο ιερομόναχος Τιμόθεος Φλέγκας από την Αθήνα.[12]

Ιεροί ναοί και παρεκκλήσια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου
  • Ιερά Μονή Παμμεγίστων Ταξιαρχών (Ασωμάτων)
  • Το παρεκκλήσι της Αγίας Βαρβάρας
  • Το παρεκκλήσι της Αγίας Άννης
  • Το παρεκκλήσι της Ζωοδόχου Πηγής (Παναγιάς)
  • Το παρεκκλήσι της Αγίας Παρασκευής
  • Το παρεκκλήσι Αγίου Γεωργίου (στην Κολορτσή)
  • Το παρεκκλήσι του Προφήτου Ηλία, (ερειπωμένο άνωθεν της «Μισιαγιάδας» και παρά την θέσιν «Κασαλάτα»)
  • Το παρεκκλήσι του Αγίου Αθανασίου, ερειπωμένο, στην θέση «Ζιάγκα»

Σύγχρονη εποχή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σήμερα στο χωριό έχουν απομείνει 900 κάτοικοι, ένεκα του γεγονότος ότι οι περισσότεροι εξ αυτών έχουν μεταναστεύσει στην Ελλάδα, ήδη από τις απαρχές της πτώσης του καθεστώτος του Ενβέρ Χότζα. Στο χωριό, ο πληθυσμός αυξάνεται αρκετά κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, όταν οι μετανάστες επιστρέφουν λόγω διακοπών. Η Δερβιτσάνη, όπως σχεδόν και όλα τα χωριά της Δρόπολης, αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα λόγω της έλλειψης νερού (πόσιμου και ποτιστικού), αλλά και των συχνών διακοπών ρεύματος.

Ζωή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Δρομάκι με πέτρινα σπίτια στη Δερβιτσάνη

Η ζωή των κατοίκων του χωριού είναι κυρίως αγροτοκτηνοτροφική. Σήμερα έχουν συσταθεί και διάφορες επιχειρήσεις εμπορικές και βιοτεχνικές. Στο παρελθόν το χωριό είχε μεγάλο αριθμό αιγοπροβάτων και βοοειδών. Σήμερα αυτός ο αριθμός είναι εξαιρετικά χαμηλός εν συγκρίσει με πριν.

Την περίοδο του Υπαρκτού Σοσιαλισμού του Ενβέρ Χότζα, το μεγαλύτερο μέρος του γυναικείου πληθυσμού απασχολούνταν σε αγροτικές εργασίες στα χωράφια της πεδιάδας της Δρόπολης στον Γεωργικό Συνεταιρισμό, που ιδρύθηκε το 1959 ως Γεωργικός Συνεταιρισμός Γοραντζής αποτελούμενος από τα χωριά Δερβιτσάνη, Βάνιστα και Γοραντζή. Λειτούργησε για 10 χρόνια, κατόπιν ενώθηκε µε τα άλλα χωριά της Κάτω Δρόπολης (σύνολο 17) σε ένα Συνεταιρισμό «Ανώτερου τύπου» µε κέντρο την Γράψη. Αρκετοί άνδρες απασχολούνταν σε δημόσιες επιχειρήσεις στην πόλη του Αργυρόκαστρου.

Κλίμα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στη Δερβιτσάνη το κλίμα είναι μεσογειακό ζεστό και εύκρατο. Η βροχή στη Δερβιτσάνη πέφτει κυρίως το χειμώνα, με σχετικά λίγη βροχή το καλοκαίρι. Στην ταξινόμηση κατά Κέππεν, το κλίμα αυτό ταξινομείται ως Csa (Μεσογειακό ενδοχώρας: ήπιοι χειμώνες, ξηρό και πολύ ζεστό θέρος, τρεις φορές περισσότερες βροχοπτώσεις τον υγρότερο μήνα του χειμώνα απ' ό,τι τον ξηρότερο μήνα του καλοκαιριού και στον ξηρότερο μήνα του καλοκαιριού οι βροχοπτώσεις είναι λιγότερο από 30 mm).

Η θερμοκρασία εδώ είναι κατά μέσο όρο 14,5 °C. Σε ένα χρόνο, η μέση βροχόπτωση είναι 1574 mm. Ο ξηρότερος μήνας είναι ο Ιούλιος, με βροχόπτωση 19 mm. Τον Δεκέμβριο, η βροχόπτωση φτάνει στο ανώτατο σημείο της, με μέσο όρο 284 mm. Ο θερμότερος μήνας του έτους είναι ο Ιούλιος, με μέση θερμοκρασία 23,5 °C. Ο Ιανουάριος είναι ο πιο κρύος μήνας του έτους με μέση θερμοκρασία 5,8 °C. Η διαφορά στις βροχοπτώσεις μεταξύ του ξηρότερου μήνα και του πιο υγρού είναι 265 mm. Η διακύμανση της ετήσιας θερμοκρασίας είναι περίπου 17,7 °C.

Κλιματικά δεδομένα Δερβιτσάνης
Μήνας Ιαν Φεβ Μάρ Απρ Μάι Ιούν Ιούλ Αύγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ Έτος
Μέση Μέγιστη °C (°F) 9.7 11.2 13.9 17.6 22.4 27.0 29.9 29.9 25.8 20.2 14.9 11.0 19,46
Μέση Μηνιαία °C (°F) 5.8 7.2 9.6 12.8 17.1 21.1 23.5 23.5 20.1 15.4 10.8 7,2 14,51
Μέση Ελάχιστη °C (°F) 1.9 3.2 5.3 8,1 11.9 15.3 17.2 17.2 14.5 10.6 6.8 3.4 9,62
Υετός mm (ίντσες) 220 210 143 100 66 31 19 28 77 154 242 284 1,574
Πηγή: climate-data.org [1]

Πρόσωπα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Αθανάσιος Μήλιος (Μήλλος) (1870-1927) λόγιος και λαογράφος
  • Γιάννης Λίλλης (1916-10 Ιουνίου 1965) λογοτέχνης
  • Ιωάννης Διαμάντης (1910-1955) δικηγόρος.[13]
  • Μιχαήλ Χαράλαμπος Μάνος (1910-1973) διανοούμενος
  • Νικόλαος Μπάκος
  • Νικόλαος Σύρμος (1902-1987)[14]
  • Θόδωρος Μάλλιος
  • Λευτέρης Μήλος (1966 - 1997) ποδοσφαιριστής.
  • Γεώργιος Χαραλάμπους Παπαδόπουλος διπλωμάτης και συγγραφέας
  • Μιχαήλ Ντάκος Ιερέας ( πρωτοσύγκελος)

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ «Τοποθεσία Δερβιτσάνης». 
  2. ↑ «Νόμος Διοικητικής Διαίρεσης Αριθμ. 115/2014» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 24 Σεπτεμβρίου 2015. 
  3. ↑ Παπαδοπούλου,, Γεωργίου Χαραλάμπους (1978). «Η Δερβιτσάνη της Κάτω Δροπόλεως Αργυροκάστρου». 
  4. ↑ Παππά, Ευτυχία Αθ. (2009). «Η Επαρχία Δρυϊνουπόλεως της Β. Ηπείρου κατά τη νεώτερη περίοδο» (PDF). σελ. 203. 
  5. ↑ Μιχάλης Κοκολάκης, "Η τουρκική στατιστική της Ηπείρου στο Σαλναμέ του 1895" [σελ.34 (276)]. Στο: Βασίλης Παναγιωτόπουλος, Λεωνίδας Καλλιβρετάκης, Δημήτρης Δημητρόπουλος, Μιχάλης Κοκολάκης και Ευδοκία Ολυμπίτου (επιμ.), Πληθυσμοί και οικισμοί του ελληνικού χώρου. Ιστορικά μελετήματα [σελ. 280 (276)]. Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών/Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Αθήνα 2003, Αρχειοθέτηση 1 Φεβρ.2017. Ανάκτηση 12 Φεβρ.2018
  6. ↑ Γενικόν Στρατηγείον Ελληνικού Στρατού, ''Χάρτης Εθνογραφικός της Βορείου Ηπείρου τω 1913. Εθνολογική στατιστική της Βορείου Ηπείρου τω 1913'', Τύποις "Άγκυρας" - Ι. Κουμένου, Θεσσαλονίκη 1919, σελ. 10. Αρχειοθετήθηκε 12 Φεβρ.2018. Ανακτήθηκε 12 Φεβρ.2018
  7. ↑ 7,0 7,1 Παπαδόπουλου, Γεωργίου Χαρ. (1981). Η εθνική ελληνική μειονότης εις την Αλβανίναν και το σχολικόν αυτής ζήτημα. Ιωάννινα: ΙΒΕ. σελίδες 48,55–56,. 
  8. ↑ Παππά, Ευτυχία Αθ. «Η Επαρχία Δρυϊνουπόλεως της Β. Ηπείρου κατά τη νεώτερη περίοδο» (PDF). σελ. 315. 
  9. ↑ Παππά, Ευτυχία Αθ. (2009). «Η Επαρχία Δρυϊνουπόλεως της Β. Ηπείρου κατά τη νεώτερη περίοδο» (PDF). σελ. 100. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 14 Φεβρουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 2018. 
  10. ↑ Κολτσίδα, Αθηνά (2008). «Η εκπαίδευση στη Βόρεια Ήπειρο κατά την ύστερη περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας» (PDF). Τμήμα Θεολογίας ΑΠΘ. σελ. 111. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 14 Φεβρουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 2018. 
  11. ↑ Κολτσίδα, Αθηνά (2008). «Η εκπαίδευση στη Βόρεια Ήπειρο κατά την ύστερη περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας» (PDF). Τμήμα Θεολογίας ΑΠΘ. σελ. 165,304. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 14 Φεβρουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 2018. 
  12. ↑ Παππά, Ευτυχία Αθ. (2009). «Η Επαρχία Δρυϊνουπόλεως της Β. Ηπείρου κατά τη νεώτερη περίοδο» (PDF). Θεσσαλονίκη. σελ. 352. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 14 Φεβρουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 2018. 
  13. ↑ «Εάν δε φύγεις μέσα σε 24 ώρες, θα σε εκτελέσουν»από mixanitouxronou.gr. Αρχειοθετήθηκε 6 Φεβρ.2017. Ανακτήθηκε 14 Φεβρ.2018
  14. ↑ Σύρμου, Φώτιου (1998). Ο αγωνιστής που δεν αναγνωρίστηκε - Νικόλαος Σύρμος («Δωδώνη» έκδοση). Αθήνα. ISBN 960-248-955-3. 

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Γρηγόρης Κατσαλίδας (επιμέλεια Νίκου Υφαντή), Η Ταυτότητα του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού, Ιωάννινα 2004
  • Νικ. Θωμ. Υφαντή, Η Βόρειος Ήπειρος. Χθες και Σήμερα

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Δερβιτσάνη&oldid=10861550"