Δημογραφική κρίση της Ρωσίας

Η δημογραφική κρίση της Ρωσίας αναφέρεται στα πιθανά δημογραφικά προβλήματα της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Η κρίση άρχισε να ξετυλίγεται στις αρχές της δεκαετίας του 1990, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Μέχρι τότε, υπήρχε μια ομαλή αύξηση του πληθυσμού της Ρωσίας.

Ιστορία

Διάγραμμα του συνολικού πληθυσμού της Ρωσίας (1950-2010)

Στον οικονομικό τομέα

Η δημογραφική κρίση έχει θετική οικονομική επίδραση στη δεύτερη φάση της μεταβαλλόμενης ηλικιακής δομής του πληθυσμού (το τμήμα του ενεργού πληθυσμού βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο του και υπάρχει μια σχετικά μικρή αναλογία νεότερων και μεγαλυτέρων) και αρνητική επίπτωση στην τρίτη φάση της μεταβαλλόμενης ηλικιακής δομής του πληθυσμού (όπου η αναλογία της παλαιότερης γενιάς είναι μέγιστη και υπάρχει ένα σχετικά μικρό μερίδιο της νεότερης και μεσήλικης γενιάς στον πληθυσμό). Εκτιμάται ότι περίπου το 2025 η Ρωσία θα έχει ελλείψεις στο εργατικό δυναμικό.

Λόγω του μειωμένου ποσοστού γονιμότητας, το φορτίο που έχει να κουβαλήσει ο ενεργός πληθυσμός αυξάνεται, επειδή κάθε εργάτης θα πρέπει να στηρίξει περισσότερους συνταξιούχους.

Για οικονομικούς λόγους η εκτόξευση της γεννητικότητας σε σύντομο διάστημα δεν συμφέρει, επειδή αυτό θα αυξήσει κατακόρυφα την κοινωνική δαπάνη της παλαιότερης γενιάς, κάτι που στο μέλλον θα αποφέρει προβλήματα.

Γήρανση του πληθυσμού

Στο τέλος του 19ου αιώνα, η Ρωσία ήταν χώρα με νεαρό πληθυσμό: ο αριθμός των παιδιών ξεπερνούσε σημαντικά τον αριθμό των ηλικιωμένων. Μέχρι το 1938, ο πληθυσμός της Σοβιετικής Ένωσης παρέμεινε "δημογραφικά νέος", αλλά αργότερα, από το 1959, ξεκίνησε μια τάση γήρανσης του πληθυσμού, καθώς η αναλογία των νεαρών ηλικιών στη σύνθεση του πληθυσμού άρχισε να μειώνεται και αυτή των ηλικιωμένων άρχισε να αυξάνεται. Αυτό το φαινόμενο δεν ήταν μοναδικό στη Ρωσία, καθώς η γήρανση του πληθυσμού εμφανίζεται σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες και αρχίζει να εμφανίζεται όλο και περισσότερο στις αναπτυσσόμενες χώρες. Το 1990, η Ρωσία κατετάγη 25η στον κατάλογο των χωρών με υψηλά ποσοστά γήρανσης του πληθυσμού.

Επί του παρόντος, το μερίδιο των ατόμων που ανήκουν στην τρίτη ηλικία (65 ετών και άνω) στη Ρωσία φτάνει το 13%. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, το 2016 τα άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών θα ξεπερνούσαν το 20% του πληθυσμού της Ρωσίας, ενώ τα παιδιά 0-15 ετών θα αποτελούσαν το 17% του πληθυσμού. Ωστόσο, σε αντίθεση με άλλες χώρες, στη Ρωσία η γήρανση περιορίζεται από τα υψηλά ποσοστά θνησιμότητας μεταξύ των ηλικιωμένων.

Απειλές

Πολλοί ερευνητές πιστεύουν ότι ο ρωσικός λαός επηρεάζεται περισσότερο από τη δημογραφική μείωση σε σχέση με τους άλλους λαούς που ζουν στη Ρωσία. Σύμφωνα με τον Ριμπάκοφσκι, ο πραγματικός (και όχι σύμφωνα με την απογραφή) αριθμός των Ρώσων για την περίοδο 1989-2002 μειώθηκε κατά 7%, ενώ ο συνολικός πληθυσμός της χώρας μειώθηκε κατά μόνο 1.3%.

Βιβλιογραφία

• Демографический ежегодник России — 2008 Αρχειοθετήθηκε 2016-03-05 στο Wayback Machine.
• Демографический ежегодник России — 2010 Αρχειοθετήθηκε 2015-02-08 at Archive.is
• Ермаков С. П., Захарова О. Д. Демографическое развитие России в первой половине XXI века. — М.: ИСПИ РАН, 2000.
• Антонов А. И., Медков В. М., Архангельский В. Н. Демографические процессы в России XXI века. — М.: «Грааль», 2002.
• Зиверт Ш., Захаров С., Клингхольц Р. Исчезающая мировая держава Αρχειοθετήθηκε 2019-11-27 στο Wayback Machine. Берлин: Berlin Institute for Population and Development, 2011. (ISBN 978-3-9812473-8-1)
• Эберштадт Н. Демографический кризис в России в мирное время.
• Антонов А. И. Институциональный кризис семьи и возможности его преодоления в России (часть 1) // Демография.ру, 27.03.2011.
• Борисов В. Демографическая ситуация в современной России. Демографические исследования. 2006. № 1.
• Залунин В. И., Калинина Т. А. Демографический кризис как социальный феномен и особенности его проявления в современной России // Труды Дальневосточного государственного технического университета, № 132, 2002. С. 171—174.
• Левина Е. И. Институт семьи в современной демографической ситуации в России // Вестник Тамбовского университета. Серия: Гуманитарные науки, № 12, 2008. С. 483—488.
• Луцкая Е. Е. Проблемы социально-демографического развития // Социальные и гуманитарные науки. Отечественная и зарубежная литература. Серия 2: Экономика. Реферативный журнал, № 4, 2001. С. 104—108.
• Сулакшин С. С. Корреляционный факторный анализ российского демографического кризиса // Власть, № 1, 2007. С. 16—28.
• Ткаченко Н. Н. Демографическая политика России в контексте национальной безопасности // Философия права, № 3, 2009. С. 116—119.
• Николас Эберштадт. Russia’s Peacetime Demographic Crisis: Dimensions, Causes, Implications
• Vladimir M. Shkolnikov, G. A. Cornia. Population crisis and rising mortality in transitional Russia. — in.: The mortality crisis in transitional economies. — Oxford: Oxford University Press, 2000: p. 253—279.
• А. Г. Вишневский, В. М. Школьников. Смертность в России. Главные группы риска и приоритеты действий. — М.: Московский Центр Карнеги, Научные доклады, Вып. 19, 1997
• Белобородов И. И. Социальные технологии формирования семейно-демографической политики в России в условиях демографического кризиса // Диссертация на соискание учёной степени кандидата социологических наук / Российский государственный социальный университет. Москва, 2008.
• Моисеев М. Демографический кризис: в чём видят выход государство и Церковь // Официальный сайт Московского Патриархата Русской Православной Церкви, 16.05.2006.
• Рязанцев С. В. Эмиграция женщин из России. Доклад на круглом столе «Семья и будущее цивилизаций» Мирового общественного форума «Диалог цивилизаций» (7—11.10.2010 г., Греция).
• Демографическая доктрина России: Проект для обсуждения Αρχειοθετήθηκε 2020-09-25 στο Wayback Machine. (Руководитель разработки — Ю. В. Крупнов) // Институт мирового развития, Москва, 2005.