Διαγόρας ο Ρόδιος
| Διαγόρας ο Ρόδιος | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 5ος αιώνας π.Χ. Ιαλυσός[1] |
| Θάνατος | 448 π.Χ. (πιθανώς) Ολυμπία |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | αρχαία ελληνικά |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | Πυγμάχος |
| Οικογένεια | |
| Τέκνα | Δαμάγητος ο Ρόδιος Ακουσίλαος ο Ρόδιος Δωριεύς ο Ρόδιος Καλλιπάτειρα |
| Οικογένεια | family of Diagoras of Rhodes |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Βραβεύσεις | Ολυμπιονίκης στο αγώνισμα της πυγμαχίας (464 π.Χ.)[2] Πυθιονίκης Ισθμιονίκης Νεμεονίκης |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Διαγόρας από την Ιαλυσό της Ρόδου ήταν ένας από τους διασημότερους πύκτες (πυγμάχους) της αρχαιότητας. Έζησε τον 5ο π.Χ. αιώνα και ο Πίνδαρος τον εξύμνησε με μία από τις επινίκιες ωδές του. Τα κατορθώματά του στους Πανελλήνιους Αγώνες και τα κατορθώματα της οικογένειάς του τον είχαν κάνει θρύλο ήδη από την αρχαιότητα. Ο Διαγόρας ήταν ο γενάρχης των Διαγοριδών.
Βιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Καταγόταν από την αριστοκρατική οικογένεια των Ερατιδών[3] της Ιαλυσού (αρχαίας ροδιακής πόλης). Ο πατέρας του ονομαζόταν Δαμάγητος και ήταν εγγονός του βασιλιά της Ιαλυσού Δαμάγητου που παντρεύτηκε την τρίτη κόρη του Μεσσήνιου ήρωα Αριστομένη.[4][5][6]
Για την αθλητική του απόδοση στο άθλημα της πυγμής, μας δίνονται στοιχεία από τον Πίνδαρο, ο οποίος στην ωδή προς τιμήν του Διαγόρα τον χαρακτηρίζει «πελώριο» και «ευθυμάχα»[7]. Ο πρώτος χαρακτηρισμός προφανώς αναφέρεται στη σωματική διάπλαση του Διαγόρα· από τον Σχολιαστή του Πινδάρου πληροφορούμαστε ότι είχε ύψος 4 πηχών και 5 δακτύλων[8], δηλαδή περίπου 1,94 μ. Ο χαρακτηρισμός «ευθυμάχας» αναφέρεται στο αγωνιστικό του στυλ, που επεξηγείται πάλι από τον Σχολιαστή του Πινδάρου, που αναφέρει πως δεν έκανε πίσω στον αγώνα, αλλά πήγαινε ευθύς κατά του αντιπάλου του.[9]
Για τις νίκες του Διαγόρα στους Πανελλήνιους Αγώνες, ο Πίνδαρος μας πληροφορεί πως στέφθηκε νικητής στα Ολύμπια (79η Ολυμπιάδα[10] - 464 π.Χ.) και στα Πύθια.[11] Αλλά λέει πως ο Διαγόρας νίκησε και σε άλλους αγώνες: δυο φορές στα Τληπολέμια στη Ρόδο [σημ. 1], τέσσερις στα Ίσθμια, δυο φορές απανωτά στα Νέμεα· και στην Αθήνα, στο Άργος, στην Αρκαδία, στη Θήβα, στη Βοιωτία, στην Πελλήνη, στην Αίγινα έξι φορές και στα Μέγαρα.[12][13] Ο Willian Smith αναφέρει πως ο Διαγόρας ήταν και περιοδονίκης.[6]
Όμως, στη δόξα του Διαγόρα δεν συντέλεσαν μόνο οι νίκες του στους αγώνες, αλλά και η οικογένειά του. Είχε αποκτήσει 5 παιδιά· τρεις γιους και δυο κόρες. Και οι τρεις γιοι του στέφθηκαν και οι ίδιοι ολυμπιονίκες και οι δυο κόρες του απέκτησαν γιους που έγιναν ολυμπιονίκες. Πιο συγκεκριμένα, ο πρωτότοκος γιος του, ο Δαμάγητος, ήταν παγκρατιαστής και στέφθηκε δύο φορές ολυμπιονίκης.[14] Ο δεύτερος γιος του, ο Ακουσίλαος, ήταν πύκτης και στέφθηκε μια φορά ολυμπιονίκης.[14] Ο νεότερος γιος του, ο Δωριέας ίδρυσε την πόλη της Ρόδου το 408 πΧ, ήταν πολυνίκης παγκρατιαστής που στέφθηκε τρεις φορές στα Ολύμπια, οκτώ στα Ίσθμια, επτά στα Νέμεα και στα Πύθια μια φορά μάλιστα νίκησε ακονιτί,[15] ενώ ήταν και περιοδονίκης. Από τις δυο του κόρες, την Καλλιπάτειρα και τη Φερενίκη, ολυμπιονίκες στέφθηκαν τα εγγόνια του, Ευκλής στην πυγμή και Πεισίρροδος στην πυγμή παίδων.[16] Μία από τις κόρες του (υπάρχει μια σύγχυση στις ιστορικές πηγές για το αν ήταν η Καλλιπάτειρα ή η Φερενίκη) ήταν η πρώτη γυναίκα την οποία επιτράπηκε να παρακολουθήσει τους αγώνες στην Ολυμπία, αφού επικαλέστηκε τις νίκες του πατέρα και των αδελφών της.[17]
Σε ένα περιστατικό που έμεινε γνωστό στην ιστορία ως ο «Θρίαμβος του Διαγόρα», ο Διαγόρας είχε την ευτυχία να ζήσει την επιτυχία των δυο γιων του, του Δαμάγητου και του Ακουσίλαου, που νίκησαν την ίδια ημέρα στους αγώνες των Ολυμπίων. Οι δυο γιοι του, αφού στέφθηκαν νικητές, σήκωσαν τον Διαγόρα και τον περιέφεραν στο στάδιο υπό τις επευφημίες των θεατών.[5][18] Ο Σχολιαστής του Πινδάρου σημείωσε, πως ποτέ άλλοτε δεν είχε συμβεί για στεφθούν ολυμπιονίκες και ο πατέρας και οι γιοι.[19] Η παράδοση λέει, πως ένας από τους θεατές εν μέσω των επευφημιών και της πλήρους ευδαιμονίας αναφώνησε «Κάτθανε, Διαγόρα, οὐ καὶ ἐς Ὄλυμπον ἀναβήσῃ» (Πέθανε Διαγόρα, δεν θα ανέβεις και στον Όλυμπο) και ο Διαγόρας τότε άφησε την τελευταία του πνοή. [σημ. 2]
Αν η τελευταία αφήγηση ισχύει, τότε ο Διαγόρας πέθανε το καλοκαίρι του 448 π.Χ.[σημ. 3] και δεν πρόλαβε να ζήσει τις πολλές επιτυχίες, [σημ. 4] αλλά και τις συμφορές των απογόνων του, των Διαγοριδών, που διώχθηκαν από την πατρίδα τους υπό την απειλή του θανάτου [20][21].
Φήμη και τιμές στην αρχαιότητα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κατά τη διάρκεια της ζωής του Διαγόρα, ο Πίνδαρος συνέθεσε για αυτόν μία από της ωδές του, [22] που οι μεταγενέστεροι λόγιοι κατέταξαν στα Επινίκια και πιο συγκεκριμένα στους Ολυμπιόνικους ύμνους.[10] Αυτή την ωδή προς τιμήν του Διαγόρα έστησε ο Γόργων στο ιερό της Λινδίας Αθηνάς, χαραγμένη με χρυσά γράμματα.[10]
Ο Παυσανίας, που έζησε αρκετούς αιώνες αργότερα, μαρτυρά πως στην Άλτι της Ολυμπίας είχαν στηθεί ανδριάντες του Διαγόρα, των γιων και των εγγονών του.[23][19] Η εικόνα (ανδριάντας) του, φιλοτεχνήθηκε από τον Καλλικλή, που είχε δημιουργήσει και το άγαλμα του Δία στα Μέγαρα.[16] Από τον Σχολιαστή του Πινδάρου μαθαίνουμε πως ο ανδριάντας αυτός είχε το φυσικό ύψος του Διαγόρα και τον απεικόνιζε με το δεξί χέρι σηκωμένο και το αριστερό λυγισμένο προς το σώμα του.[19]
Η φήμη του Διαγόρα ήταν τόσο μεγάλη που στη Ρόδο άρχισε να διαδίδεται ο μύθος πως ήταν γιος του θεού Ερμή. Όπως αναφέρεται, η μητέρα του πορευόταν σε έναν αγρό όταν έπιασε σφοδρός καύσωνας· θέλοντας να προστατευτεί, μπήκε στο τέμενος του θεού Ερμή, όπου ο θεός έσμιξε μαζί της.[24]
Σύγχρονες τιμές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παρά τους πολλούς αιώνες που πέρασαν από τον θάνατό του, η ιστορία του αποτέλεσε πηγή έμπνευσης. Στη Ρόδο ειδικότερα ο Διαγόρας τιμάται ποικιλοτρόπως.
- Τον 19ο αιώνα, που άνθιζε ο Φιλελληνισμός στην Ευρώπη, διάφοροι ζωγράφοι εμπνεύστηκαν από το λεγόμενο «θρίαμβο του Διαγόρα» και απεικόνισαν τη σκηνή στα έργα τους.
- Την 25 Μαρτίου 1905 ιδρύθηκε στην πόλη της Ρόδου αθλητικό σωματείο που προς τιμήν του ονομάστηκε Γυμναστικός Σύλλογος Διαγόρας.
- Μετά την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων στο ελληνικό κράτος, το γήπεδο Arena Del Sol στην πόλη της Ρόδου, που χτίστηκε την περίοδο της Ιταλοκρατίας, μετονομάστηκε σε Δημοτικό Στάδιο Ρόδου «Διαγόρας».
- Το 1955 κατασκευάστηκε το γήπεδο μπάσκετ πίσω από τη Λέσχη φίλων του Συλλόγου και από το 2000 μετατράπηκε σε κλειστό γυμναστήριο με το όνομα Κλειστό Γυμναστήριο Διαγόρα (γνωστό ως Τέντα).
- Το 1977 εγκαινιάσθηκε ο Κρατικός Αερολιμένας Ρόδου «Διαγόρας» στο χωριό Παραδείσι.
- Στην πόλη της Ρόδου, στην περιοχή Ψαροπούλα, έχει ανεγερθεί σύμπλεγμα αγαλμάτων που αναπαριστά τον «θρίαμβο του Διαγόρα», δηλαδή τη στιγμή που ο Δαμάγητος και ο Ακουσίλαος σηκώνουν τον πατέρα τους Διαγόρα και τον περιφέρουν στο στάδιο της Ολυμπίας.
- Η 95η Ανώτερη Διοίκηση Ταγμάτων Εθνοφυλακής που έχει την έδρα της στη Ρόδο χρησιμοποιεί στο έμβλημά της ως παράσταση τον «θρίαμβο του Διαγόρα» και το ρητό «ΦΥΛΑΞΑΣΘΑΙ ΧΡΕΟΣ» (από την ωδή που συνέθεσε ο Πίνδαρος για τον Διαγόρα). Αποκαλείται και 95η Ανώτερη Διοίκηση Ταγμάτων Εθνοφυλακής «Διαγοριδών» προς τιμήν του γένους του Διαγόρα.
Γενεαλογία των Διαγοριδών
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα](οι ολυμπιονίκες με κίτρινη σκίαση)
| Διαγόρας | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Δαμάγητος | Ακουσίλαος | Δωριέας | Καλλιπάτειρα | Φερενίκη | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Πεισίρροδος | Ευκλής | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Απόσπασμα της ωδής του Πινδάρου για τον Διαγόρα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]|
Φιάλαν ὡς εἴ τις ἀφνειᾶς ἀπὸ χειρὸς ἑλών [στρ. α] καί νυν ὑπ᾽ ἀμφοτέρων σὺν [ἐπῳδ. α] |
Ωσάν αυτόν που κύπελλο στο πλούσιο παίρνει χέρι, [στρ. α] έτσι κι εγώ το νέκταρ το καθάριο, το δώρο των Μουσών, στους άνδρες [αντ. α] Τώρα κι εγώ κατέβηκα με φόρμιγγα και αυλούς [επωδ. α] |
Υποσημειώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Γιορτή με γυμνικούς και στεφανίτες αγώνες προς τιμήν του μυθικού βασιλιά της Ρόδου Τληπόλεμου.
- ↑ Ο θάνατος του Διαγόρα μέσα στο στάδιο δεν αναφέρεται ούτε από τον Σχολιαστή του Πινδάρου, ούτε από τον Παυσανία που αποτελούν τις πιο πλούσιες πηγές πληροφοριών για αυτόν και τους Διαγορίδες.
- ↑ Το έτος κατά το οποίο πραγματοποιήθηκε η 83η Ολυμπιάδα και στέφθηκαν νικητές οι γιοι του, Δαμάγητος και Ακουσίλαος.
- ↑ Τις πολλές νίκες του Δωριέα στους Πανελλήνιους Αγώνες, καθώς και τις νίκες των εγγονών του Ευκλή και Πεισίρροδου στα Ολύμπια.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Γουίλιαμ Σμιθ: «Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology» (Αγγλικά) 1849.
- ↑ www
.sportolimpico .it /dmdocuments /GO-ANTICHI-2 .pdf. Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2017. - ↑ Πίνδαρος - Ολυμπιόνικοι - Z΄, 172.
- ↑ Παυσανίας - Ελλάδος Περιήγησις - (Βιβλίο Δ΄) Μεσσηνιακά, 24.2-24.3.
- ↑ 5,0 5,1 Παυσανίας - Ελλάδος Περιήγησις - (Βιβλίο Στ΄) Ηλιακών Β΄, 7.3.
- ↑ 6,0 6,1 William Smith - Diagoras.
- ↑ Πίνδαρος - Ολυμπιόνικοι - Z΄, 27-28.
- ↑ Drachmann 1964, σελίδες 196, 197, 205.
- ↑ Drachmann 1964, σελ. 205.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 Drachmann 1964, σελ. 195.
- ↑ Πίνδαρος - Ολυμπιόνικοι - Z΄, 28-31.
- ↑ Πίνδαρος - Ολυμπιόνικοι - Z΄, 147-159.
- ↑ Drachmann 1964, σελίδες 229-233.
- ↑ 14,0 14,1 Παυσανίας - Ελλάδος Περιήγησις - (Βιβλίο Στ΄) Ηλιακών Β΄, 7.1.
- ↑ Παυσανίας - Ελλάδος Περιήγησις - (Βιβλίο Στ΄) Ηλιακών Β΄, 7.1, 7.4.
- ↑ 16,0 16,1 Παυσανίας - Ελλάδος Περιήγησις - (Βιβλίο Στ΄) Ηλιακών Β΄, 7.2.
- ↑ Παυσανίας - Ελλάδος Περιήγησις - (Βιβλίο Ε΄) Ηλιακών Α΄, 6.7-6.8.
- ↑ Drachmann 1964, σελίδες 197, 198.
- ↑ 19,0 19,1 19,2 Drachmann 1964, σελ. 197.
- ↑ Ξενοφών, 1.5.
- ↑ Παυσανίας - Ελλάδος Περιήγησις - (Βιβλίο Στ΄) Ηλιακών Β΄, 7.6.
- ↑ Πίνδαρος - Ολυμπιόνικοι - Z΄.
- ↑ Παυσανίας - Ελλάδος Περιήγησις - (Βιβλίο Στ΄) Ηλιακών Β΄, 7.1-7.3.
- ↑ Drachmann 1964, σελίδες 196,199.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Drachmann, Anders Bjorn (1964). «Scholia Vetera in Pindari Carmina, Vol. 1 Scholia in Olympionicas».
- Smith, William (1848). «Diagoras». A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology. perseus.tufts.edu.
- Παυσανίας.
Ελλάδος Περιήγησις - (Βιβλίο Δ΄) Μεσσηνιακά. Wikisource. - Παυσανίας. Ελλάδος Περιήγησις - (Βιβλίο Ε΄) Ηλιακά Α΄. Wikisource.
- Παυσανίας. Ελλάδος Περιήγησις - (Βιβλίο Στ΄) Ηλιακών Β΄. Wikisource.
- Πίνδαρος. Ολυμπιόνικοι - Z΄. Wikisource.
- Ξενοφών. Ελληνικά - Βιβλίο Α΄. Wikisource.
| Αθλήματα |
|  | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Θέματα |
| |||||||||