Διονύσιος ο Φωκαεύς
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
| Διονύσιος ο Φωκαεύς | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 5ος αιώνας π.Χ. |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | αρχαία ελληνικά |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | ναυτικός στρατιωτικός πειρατής |
| Στρατιωτική σταδιοδρομία | |
| Βαθμός/στρατός | ναύαρχος |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | στρατηγός |
Ο Διονύσιος ο Φωκαεύς (έδρασε γύρω στο 500 π.Χ.) υπήρξε Έλληνας στρατηγός της Ιωνικής Επανάστασης. Καταγόταν από τη Φώκαια της Ιωνίας και μοναδική πρωτογενής πηγή πληροφοριών για το βίο του είναι το έκτο βιβλίο του Ηροδότου, πιο συγκεκριμένα τα κεφάλαια που εξιστορούν τη Ναυμαχία της Λάδης.
Το πέμπτο έτος της επανάστασης (494 π.Χ.) οι ελληνικές πόλεις της Ιωνίας και του ανατολικού Αιγαίου συγκέντρωσαν όλα τα αξιόμαχα πλοία τους στη νησίδα Λάδη, ώστε να προστατεύσουν τη Μίλητο από επικείμενη επίθεση των Περσών. Ο Διονύσιος ήταν επικεφαλής των τριών τριήρεων που συνεισέφερε η Φώκαια. Όταν οι Πέρσες μαζί με τους Φοίνικες και Κυπρίους συμμάχους τους πλησίασαν, επικράτησε διχογνωμία στις τάξεις των Ελλήνων και κάποιες πόλεις σκέφθηκαν να ανακαλέσουν τις δυνάμεις τους, φοβούμενες ότι η αριθμητική υπεροχή των Περσών (600 πλοία προς 353) καταδίκαζε οποιαδήποτε προσπάθεια σε αποτυχία.
Στη συνέλευση των στρατηγών, όπου θα λαμβανόταν η τελική απόφαση, ο Διονύσιος έπεισε τους υπολοίπους όχι μόνο να παραμείνουν, αλλά και να του αναθέσουν την αρχηγία. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, είπε τα παρακάτω λόγια:
Τώρα βρισκόμαστε στην κόψη του ξυραφιού, ή για να είμαστε ελεύθεροι, ή για να είμαστε σκλάβοι και μάλιστα δραπέτες σκλάβοι. Τώρα θα αποφασίσετε εάν θέλετε να καταβάλετε κόπο, να νικήσετε τους αντιπάλους και να απελευθερωθείτε, ή εάν θα προτιμήσετε τη νωθρότητα και την αταξία, η οποία ούτως ή άλλως δε θα σας γλιτώσει απ' την τιμωρία του βασιλιά (εννοεί το Δαρείο). Ακολουθήστε με και τεθείτε υπό την ηγεσία μου, και εγώ (εάν οι θεοί είναι δίκαιοι) υπόσχομαι πως είτε τελικά δε θα γίνει μάχη, ή εάν γίνει θα τους αποδεκατίσουμε.
Την επόμενη ημέρα ο Διονύσιος ξεκίνησε την προετοιμασία του ελληνικού στόλου με πολύ σκληρά γυμνάσια. Φαίνεται πως πραγματικός στόχος του ήταν να εντυπωσιάσει τους Πέρσες και να τους κάνει να φύγουν χωρίς να δώσουν μάχη, αλλά τελικά πυροδότησε μια σειρά από αντιδράσεις που οδήγησαν στο ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα. Μετά από μία κοπιαστική εβδομάδα, τα εξαντλημένα πληρώματα αρκετών πλοίων αρνήθηκαν να συνεχίσουν τις ασκήσεις και στρατοπέδευσαν στην ακτή, λέγοντας ότι «προτιμούν τη σκλαβιά από τα μαρτύρια που τους επέβαλλε ένας αλαζόνας στρατηγός». Βλέποντας το αρνητικό κλίμα, οι από πριν αμφιταλαντευόμενοι Σάμιοι αποφάσισαν να αλλάξουν παράταξη: συνεννοήθηκαν μυστικά με τους Πέρσες και υποσχέθηκαν να αποχωρήσουν, με αντάλλαγμα συγχώρεση για τη συμμετοχή τους στην επανάσταση. Πράγματι, όταν ξεκίνησε η ναυμαχία, τα περισσότερα από τα εξήντα σαμιακά πλοία εγκατέλειψαν τις θέσεις τους, ενώ πολλά ακόμη πληρώματα δεν έδειξαν ιδιαίτερο ζήλο. Όπως ήταν φυσικό υπό τέτοιες συνθήκες, ο περσικός στόλος κατήγαγε εύκολη νίκη.
Ο Διονύσιος ήταν από τους τελευταίους που αποχώρησαν από το πεδίο της μάχης, κατά την οποία είχε καταλάβει τρία εχθρικά πλοία. Αποφάσισε όμως να μην επιστρέψει στη Φώκαια, γνωρίζοντας ότι σύντομα θα έπεφτε στα χέρια των Περσών. Αρχικά έπλευσε προς τη Φοινίκη, όπου κούρσεψε εμπορικά πλοία και αποκόμισε πλούσια λάφυρα. Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Σικελία και επιδόθηκε στην πειρατεία. Σε αυτό το σημείο ο Ηρόδοτος κλείνει την αφήγησή του για το Φωκαέα στρατηγό, λέγοντας ότι ως πειρατής δεν πείραζε τα ελληνικά πλοία, αλλά μόνο τα τυρρηνικά και τα καρχηδονιακά.