Εγιαλέτι του Αρχιπελάγους
| Εγιαλέτι του Αρχιπελάγους | |
|---|---|
_Kopie.png) | |
| Χώρα | Οθωμανική Αυτοκρατορία |
| Πρωτεύουσα | Καλλίπολη |
| Ίδρυση | 1535 |
| Διοίκηση | |
| • Επικεφαλής | καπουδάν πασάς |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 40°24′0″N 26°40′0″E |
| δεδομένα () | |
Το Εγιαλέτι του Αρχιπελάγους (οθωμανικά τουρκικά: Eyālet-i Cezāyir-i Baḥr-i Sefīd, μεταφ: Εγιαλέτι των Νησιών της Μεσογείου) ήταν διοικητική εδαφική οντότητα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.[1] Από την ίδρυσή του μέχρι τις μεταρρυθμίσεις του Τανζιμάτ στα μέσα του 19ου αιώνα, βρισκόταν υπό τον προσωπικό έλεγχο του Καπουντάν Πασά, του αρχιστράτηγου του Οθωμανικού Ναυτικού.
Κατά την πρώιμη περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ο διοικητής του οθωμανικού στόλου (Ντέργια Μπαγκί, «Μπέης της Θάλασσας») είχε επίσης τον κυβερνήτη του σαντζάκι της Καλλίπολης, το οποίο ήταν η κύρια οθωμανική ναυτική βάση μέχρι την κατασκευή του Αυτοκρατορικού οπλοστασίου υπό τον Σουλτάνο Σελίμ Α΄. Η επαρχία του περιελάμβανε επίσης τον απομονωμένο καζά του Γαλατά και τη Σμύρνη.[2][3]
Το 1533/4, ο κουρσάρος καπετάνιος Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα, ο οποίος είχε καταλάβει την Αλγερία, υποτάχθηκε στην εξουσία του σουλτάνου Σουλεϊμάν Α'. Η επαρχία του επεκτάθηκε με την προσθήκη των σαντζακιών Κοτζαέλι, Σουγλά και Μπίγκα από το εγιαλέτι της Ανατολίας και των σαντζακιών Ναυπάκτου, Ευρίπου, Κάρλελι, Μυστρά, και Μυτιλήνης από το εγιαλέτι της Ρούμελης, σχηματίζοντας έτσι το εγιαλέτι του Αρχιπελάγους.
Μετά το θάνατο του Χαϊρεντίν, η επαρχία παρέμεινε στην κυριαρχία του Καπουντάν Πασά, ο νέος τίτλος του αρχιστράτηγου του ναυτικού, μια θέση μεγάλης δύναμης και κύρους: ο κάτοχός της ήταν βεζίρης τριών αλογουρών και μέλος του Αυτοκρατορικού Συμβούλιο. Ως ένδειξη αυτού, ο τίτλος των τοπικών υποεπαρχιακών διοικητών δεν ήταν σαντζάκ-μπέης αλλά ντέργια-μπέης. Αν και οι Καπουδάν πασάδες διέμεναν στο Αυτοκρατορικό οπλοστάσιο, και η Καλλίπολη παρέμεινε η επίσημη πρωτεύουσα (πασά-σαντζάκ) μέχρι τον 18ο αιώνα.
Μετά το θάνατο του Χαϊρεντίν το 1546, το σαντζάκι της Ρόδου έγινε επίσης μέρος του εγιαλέτι του Αρχιπελάγους και το 1617/8 προστέθηκαν σε αυτό τα σαντζάκια: Χίου, Νάξου και Άνδρου. Η Αλγερία έγινε de facto ανεξάρτητη από τον Οθωμανικό έλεγχο μετά το 1642, και περίπου το 1670, η Κύπρος προστέθηκε στο εγιαλέτι. Αποσπάστηκε το 1703 ως το προσωπικό φέουδο (has) του Μεγάλου Βεζίρη, αλλά επέστρεψε στο εγιαλέτι το 1784. Υπό τον Μερζίφονλου Καρά Μουσταφά Πασά, τα σαντζάκια του Μυστρά και του Κάρλελι αποσπάστηκαν και ενσωματώθηκαν στο νέο εγιαλέτι του Μοριά. Μόνη ανάμεσα στα μεγάλα νησιά του Αιγαίου, η Κρήτη, αν και κατακτήθηκε από τη Δημοκρατία της Βενετίας το 1645–69, δεν υπήχθη ποτέ στο εγιαλέτι του Αρχιπελάγους. Από το 1701–1821, το αξίωμα του Δραγομάνου του Στόλου, που ανατέθηκε σε Φαναριώτη Έλληνα, χρησίμευσε ως ενδιάμεσος μεταξύ του Καπουδάν Πασά και των αυτόνομων κοινοτήτων των νησιών του Αιγαίου. Στην περιοχή αυτή, ο Δραγομάνος του Στόλου απολάμβανε σημαντική εξουσία.
Στις αρχές του 19ου αιώνα, το εγιαλέτι μειώθηκε στα σαντζάκια: Μπίγκα (τώρα πασά-σαντζάκι, το κέντρο του μεταφέρθηκε στο Καλέι Σουλτανιέ το 1855), Καλλίπολης, Ρόδου, Χίου, Μυτιλήνης, Λήμνου και Κύπρος. Το σαντζάκι της Καλλίπολης έγινε μέρος της εγιαλέτι της Αδριανούπολης το 1846.[4] Ως μέρος των μεταρρυθμίσεων του Τανζιμάτ, οι δεσμοί του με τον Καπουντάν Πασά διακόπηκαν το 1849[5] και έγινε το βιλαέτι του Αρχιπελάγους μετά το 1867. Το σαντζάκι της μπίγκα έγινε μέρος του εγιαλέτι της Προύσας μεταξύ 1ης Ιανουαρίου 1847 και 31 Δεκεμβρίου 1868 και 1ης Ιανουαρίου 1872 και 1873 πριν επιστρέψει σε αυτήν την επαρχία κατά τις περιόδους 1869-1871 και 1873-1877.[6]
Ο σαντζάκμπεης της Μπίγκα διέκοψε τους δεσμούς της μετά τη μεταγραφή του στο Σεχρεμανέτι (το κέντρο του ήταν η Κωνσταντινούπολη το 1877. Το νησί της Σάμου, που ήταν αυτόνομο πριγκιπάτο από το 1832, συνέχισε να υπολογίζεται ως σαντζάκι του εγιαλέτι μέχρι 1867. Η Κύπρος υπάχθηκε στον βρετανικό έλεγχο το 1878 και το υπόλοιπο βιλαέτι διαλύθηκε μετά την κατάκτηση των νησιών του ανατολικού Αιγαίου από τους Ιταλούς κατά τον Ιταλοτουρκικό πόλεμο (1911–12) και από τους Έλληνες στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο (1912–13).
Συμπεριλαμβανομένης της Κρήτης, η αναφερόμενη έκτασή της τον 19ο αιώνα ήταν 9.829 τετραγωνικά μίλια (25.460 km2) και ο πληθυσμός της περίπου 700.000.[7]
Άλλα ονόματα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα αγγλικά ονόματα του εγιαλέτι είναι Province of the Islands (μεταφ: Επαρχία των Νήσων) or of the Archipelago (μετάφ.: ή του Αρχιπελάγους). Επειδή διοικούνταν από τον Καπουντάν Πασά, τον αρχηγό του οθωμανικού ναυτικού, ήταν επίσης γνωστή ως Province of the Kapudan Pasha (μεταφ. Επαρχία του Καπουντάν Πασά, οθωμανικά τουρκικά: Kapudanlık-ı Derya, «Καπετάνιος της θάλασσας»).
Dejezayr-Bahr-i-Rum
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το οθωμανικό «Vilâyet Djezayr Bahr-i-Sefid» για τα νησιά προήλθε από (παλιό αραβικό όνομα «Djezayr-Bahr-i-Rum», جزائر بحر الروم), την Επαρχία Τζέζαϊρς ή Ντσεσάιρ, την επαρχία των Νήσων του Αρχιπελάγους, την Επαρχία των Νήσων της Λευκής Θάλασσας, και το Εγιαλέτι των Νήσων της Μεσογείου.
Διοικητικές διαιρέσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σύμφωνα με το σημειωματάριο των σαντζακιών το 1550-1551[8]
|
Σύμφωνα με τον Λεουνκλάβιο (1588):[5]
|
Σαντζάκια του εγιαλέτι τον 17ο αιώνα:[9]
|
Mεταξύ 1688 και 1702:[10]
|
Μεταξύ του 1717 και 1730:[10]
|
Μεταξύ του 1731 και 1740:[10]
|
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Macgregor, John. Commercial Statistics: A Digest of the Productive Resources, Commercial Legislation, Customs Tariffs, Navigation, Port, and Quarantine Laws, and Charges, Shipping, Imports and Exports, and the Monies, Weights, and Measures of All Nations. Including All British Commercial Treaties with Foreign States 2 ed., Vol. II, p. 12. Whittaker and Co. (London), 1850. Accessed 10 September 2011.
- ↑ Beckingham, C.F. (1991). «D̲j̲azāʾir-i Baḥr-i Safīd». The Encyclopedia of Islam, New Edition, Volume II: C–G. Leiden and New York: BRILL, σσ. 521–522. ISBN 90-04-07026-5. http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/d-j-aza-ir-i-bah-r-i-safi-d-SIM_2050.
- ↑ Ozbaran, S. (1997). «Ḳapudan Pas̲h̲a». The Encyclopedia of Islam, New Edition, Volume IV: Ira–Kha. Leiden and New York: BRILL, σσ. 571–572. ISBN 90-04-05745-5. http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/k-apudan-pas-h-a-SIM_3884.
- ↑ https://www.devletarsivleri.gov.tr/varliklar/dosyalar/eskisiteden/yayinlar/genel-mudurluk-yayinlar/osmanli_yer_adlari.pdf Ottoman place names (Page: 293)
- ↑ 5,0 5,1 Birken, Andreas (1976). Die Provinzen des Osmanischen Reiches. Beihefte zum Tübinger Atlas des Vorderen Orients (στα German). 13. Reichert. σελίδες 101–108. ISBN 9783920153568.
- ↑ https://www.devletarsivleri.gov.tr/varliklar/dosyalar/eskisiteden/yayinlar/genel-mudurluk-yayinlar/osmanli_yer_adlari.pdf Ottoman place names (Pages of 128 and 180
- ↑ The Popular Encyclopedia; or, Conversations Lexicon. Revised ed. Vol. VI, pp. 698 & 701. Blackie & Son (London), 1862. Accessed 10 September 2011.
- ↑ Emecen, Feridun (1998). «Osmanlı Taşra Teşkilâtının Kaynaklarından 957-958 (1550-1551) Tarihli Sancak Tevcîh Defteri (42 sayfa belge ile birlikte)». Belgeler XIX: 53–98. https://drive.google.com/file/d/0B7liBn5XLsAfWHNpNzQ5RlNzX1E/view?usp=drive_open.
- ↑ Çelebi, Evliya. Trans. by von Hammer, Joseph. Narrative of travels in Europe, Asia, and Africa in the seventeenth century, Vol. 1, p. 91. Parbury, Allen, & Co. (London), 1834. Accessed 10 September 2011.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 Orhan Kılıç, XVII. Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı Devleti'nin Eyalet ve Sancak Teşkilatlanması, Osmanlı, Cilt 6: Teşkilât, Yeni Türkiye Yayınları, p. 104. (Ankara) 1999. (ISBN 975-6782-09-9). (in τουρκική)