Εφέσια γράμματα
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Με την ονομασία Εφέσια γράμματα φέρονται στην αρχαιολογία κάποιες συλλαβές ή λέξεις που οι περισσότερες εξ αυτών αν και κρίνονται ακατανόητες εντούτοις στην αρχαιότητα θεωρούνταν ιερές και μάλιστα με χαρακτήρα περισσότερο μαγικό. Οι συλλαβές αυτές ή λέξεις βρέθηκαν χαραγμένες στο βάθρο του μεγάλου αγάλματος της Αρτέμιδος της Εφεσίας που φυλασσόταν εντός του ομώνυμου ναού στην Έφεσο εξ ου και η ονομασία τους.
Τα εφέσια γράμματα σύμφωνα πάντα με τους ιστορικούς ερευνητές χαράσσονταν σε ξύλινες πινακίδες ή σε τεμάχια δέρματος τα οποία οι ιερείς τα κρεμούσαν στα πολυπληθή στήθη της Αρτέμιδος απ΄ όπου οι πιστοί στη συνέχεια παραλάμβαναν υπό μορφή σύγχρονου φυλαχτού. Σύμφωνα με την αρχαία παράδοση τα εφέσια γράμματα παρείχαν προστασία στους φέροντες αυτά κυρίως από νόσους ή άλλα κακά. Χρησιμοποιούνταν επίσης σε εξορκισμούς, καθώς και σε διάφορες περίεργες - μαγικές τελετές και πράξεις. Όπως δε σημειώνει και ο Πλούταρχος οι διάφοροι «μάγοι» της εποχής συνιστούσαν στους «δαιμονιζόμενους» ν' απαγγέλλουν τις λέξεις αυτές χαμηλόφωνα.
Τα Εφέσια γράμματα αποτελούσαν δύο σειρές - τύπους με τους οποίους αποδίδονταν κατά τις ακόλουθες σειρές:
- Πρώτος τύπος αναφοράς: " Άσκι - Κατάσκι - Λιξ - Τετράξ - Δαμναμενεύς - Αίσιον ". (Σύνολο 6 λέξεις, ή 15 συλλαβές)
- Δεύτερος τύπος αναφοράς: " Βέδυ - Ζαμψ - Χθων - πλήκτρον - Σφιγξ - Κνάξβι - Χθύπτης - Φλέγμων - Δρωψ ". (Σύνολο 9 λέξεις, ή 14 συλλαβές).
Τον πρώτο εκ των παραπάνω τύπων προσπάθησε να ερμηνεύσει ο Πυθαγόρειος φιλόσοφος Ανδροκύδης δίνοντας κατά σειρά την ακόλουθη ερμηνεία: "Σκότος - Φως - Γη - Τετράξ (το άφησε ανερμήνευτο) - Ήλιος - αληθής φωνή". Στο δεύτερο τύπο το αξιοπερίεργο είναι ότι χρησιμοποιούνται τα γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου δύο φορές. Νεότεροι ερευνητές προσπάθησαν να δώσουν διάφορες ερμηνείες με διάφορους και ποικίλους τρόπους, χωρίς όμως να βρεθεί μια αξιόλογη ερμηνεία.
Μαρτυρείται επίσης ότι πολλοί ήταν οι διάφοροι μάντεις και ψευδοπροφήτες και διάφοροι αγύρτες που κατά την αρχαιότητα εκμεταλλεύονταν την ευπιστία των αφελών εξορκίζοντας αυτούς με τα παραπάνω εφέσια γράμματα, ή ακόμα και με άλλες λέξεις, πουλώντας και διάφορα περίαπτα δήθεν προερχόμενα από τον ναό της Αρτέμιδος της Εφεσίας. Το δε εμπόριο επ΄ αυτού φέρεται να είχε ιδιαίτερη εξάπλωση καθιστώντας έτσι την ίδια την πόλη της Εφέσου κέντρο μαγείας της αρχαιότητας. Ο δε περιηγητής Παυσανίας σημειώνει ότι αυτά τα περίαπτα που πωλούνταν στη περιοχή χρησιμοποιούνταν από πολύ παλαιότερα σχετιζόμενα πάντα με την πολιούχο θεά. Ακόμα δε και ο κωμικός ποιητής Μένανδρος κάνει χρήση των λέξεων αυτών αποκαλώντας τα μάλιστα "Εφέσια αλεξιφάρμακα".
Κατά την επικρατούσα άποψη η χρήση αυτών των γραμμάτων φέρεται να εισήχθηκε από την Φρυγία όπου και στη συνέχεια μεταδόθηκαν σε όλες σχεδόν τις ελληνικές πόλεις, ακόμα στη Κρήτη και τη Σικελία.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου" τομ.8ος, σελ.578.]