Η Φόνισσα
 | |
| Συγγραφέας | Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης |
|---|---|
| Τίτλος | Η Φόνισσα |
| Υπότιτλος | Κοινωνικόν μυθιστόρημα[1] |
| Γλώσσα | Ελληνικά |
| Ημερομηνία δημοσίευσης | 1903 |
| Μορφή | νουβέλα |
| Χαρακτήρες | Φραγκογιαννού |
| Τόπος | Σκιάθος |
| Πρώτη έκδοση | Εκδοτικός οίκος Γ. Φέξη |
| Προηγούμενο | Η Θητεία της πενθεράς |
| Επόμενο | Ο Κοσμολαΐτης |
| Δημοσιεύθηκε στο | Παναθήναια |
| Αριθμός Σελίδων | 103 |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Η φόνισσα είναι μυθιστόρημα [2] του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.
Είναι γραμμένη στην καθαρεύουσα, αποτελείται από 17 κεφάλαια και δημοσιεύθηκε στα Παναθήναια σε συνέχειες από τον Ιανουάριο ως τον Ιούνιο του 1903, έχοντας υπότιτλο «κοινωνικόν μυθιστόρημα». Η πλοκή εκτυλίσσεται στην ιδιαίτερη πατρίδα του συγγραφέα, τη Σκιάθο.
Σε βιβλίο εκδόθηκε πρώτη φορά το 1912 από τον εκδοτικό οίκο του Γεωργίου Φέξη. Στην έκδοση περιέχονταν ακόμα πέντε διηγήματα του Παπαδιαμάντη.[3]
Πλοκή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κεντρικό πρόσωπο είναι η Φραγκογιαννού, μια ηλικιωμένη χήρα, που έζησε βασανισμένη ζωή σαν παιδί, ως σύζυγος, ως μήτηρ και ως τήθη (γιαγιά), μαθημένη πάντα να υπηρετεί χωρίς αντιρρήσεις τους ανθρώπους του περιβάλλοντός της. Η πείρα τής δίδαξε ότι η ζωή για μια γυναίκα είναι γεμάτη βάσανα και πίστευε ότι η γέννηση ενός κοριτσιού δεν φέρνει τίποτα άλλο παρά δυστυχία, όχι μόνο στο ίδιο το παιδί, αλλά και στην οικογένειά του, ιδίως εάν είναι φτωχή.
Ένα βράδυ καθώς ξενυχτάει στην κούνια της άρρωστης νεογέννητης εγγονής της, περνούν από το μυαλό της όλες οι δύσκολες στιγμές της ζωής που έζησε. Το μυαλό της θολώνει και σκοτώνει το βρέφος προκαλώντας του ασφυξία, ενώ ο θάνατος θεωρείται από τον γιατρό φυσιολογικός. Αν και αρχικά νιώθει τύψεις, κατά βάθος δεν μετανιώνει για την πράξη της. Αντίθετα, τής γίνεται έμμονη ιδέα ότι η μοίρα την έχει τάξει να σώσει τον κόσμο απαλλάσσοντάς τον από μικρά κορίτσια.
Τα επόμενα εγκλήματά της έχουν ως θύματα τρία μικρά αθώα κοριτσάκια, χωρίς πλέον καθόλου τύψεις, αλλά και χωρίς να είναι σε θέση να συνειδητοποιήσει το κακό που έχει κάνει. Η χωροφυλακή την υποψιάζεται και αποφασίζει να τη συλλάβει, με αφορμή όμως ένα έγκλημα που δεν έχει διαπράξει. Ένα κοριτσάκι πνίγηκε μέσα σε ένα πηγάδι και κοντά του βρισκόταν η Φραγκογιαννού. Αν και ευχήθηκε να πνιγεί το παιδί, η ίδια ποτέ δεν το έσπρωξε.
Στην προσπάθειά της να ξεφύγει από τους χωροφύλακες, η Φραγκογιαννού αποφασίζει να καταφύγει στο ερμητήριο ενός ασκητή και να του εξομολογηθεί τα αμαρτήματά της. Την στιγμή όμως που προσπαθεί να ξεπεράσει ένα στενό πέρασμα, η παλίρροια την προλαβαίνει και η γερόντισσα πεθαίνει, ανάμεσα στην ανθρώπινη και τη θεία δίκη.
Το κείμενο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το κείμενο έχει δεχθεί μία σειρά αναλύσεων τόσο από λογοτεχνικής, όσο και από εγκληματολογικής και ποινικής προσέγγισης. Ο τρόπος που ο συγγραφέας προσπάθησε να διεισδύσει στην ψυχή της ηρωίδας θεωρήθηκε μοναδικός, την στιγμή που παράλληλα μεταφέρεται στον αναγνώστη ο ευρύτερος περίγυρος του νησιού, η θέση της γυναίκας στη μικρή κοινωνία και οι αντιθέσεις μεταξύ των φτωχών χωρικών και των ανώτερων κοινωνικά στρωμάτων.
Το μυθιστόρημα έχει ανεβεί στη σκηνή ως θεατρική παράσταση, έχοντας δεχθεί μία σειρά διασκευών από πολλούς Έλληνες σκηνοθέτες. Το 1974 γυρίστηκε ως κινηματογραφική ταινία, σε σκηνοθεσία του Κώστα Φέρρη, με πρωταγωνίστρια τη Μαρία Αλκαίου. [4] Το 1993 γυρίστηκε κι άλλη ταινία που προβλήθηκε στην ΕΡΤ σαν μικρή σειρά τριών επεισοδίων. Το 2014 ανέβηκε στη σκηνή ως όπερα από την Εθνική Λυρική Σκηνή. Το 2023 μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από την Tanweer, με την Εύα Νάθενα να αναλαμβάνει την σκηνοθεσία και την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη στον πρωταγωνιστικό ρόλο της «Φόνισσας».
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ ebooks
.edu .gr /ebooks /v /html /8547 /2702 /Keimena-Neoellinikis-Logotechnias _B-Lykeiou _html-empl /index _a _02 _01 .html. - ↑ Καρδαρά, Αγγελική (2005). «Η "Φόνισσα" του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη: συσχετισμός της με πραγματικές ψυχο-εγκληματικές, γυναικείες μορφές». Σύγχρονη Εκπαίδευση: Τρίμηνη Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων (141). https://ejournals.lib.auth.gr/1105-3968/article/view/590.
- ↑ «Anemi - Digital Library of Modern Greek Studies - Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης : Πρώτες κρίσεις και πληροφορίες, Βιβλιογραφία / Γ. Κ. Κατσίμπαλη.». anemi.lib.uoc.gr (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 3 Δεκεμβρίου 2023.
- ↑ Μαυροειδής, Γεώργιος (2022). Αναπαραστάσεις της Κοινωνικής Ληστείας στον Μεταπολεμικό Ελληνικό Κινηματογράφο (1950-1980). Αθήνα: ΕΑΠ. σελ. 57.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης: Η Φόνισσα
- Λίνου Πολίτη, Συνοπτική ιστορία της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας, Εκδόσεις «Δωδώνη», Αθήνα-Ιωάννινα 1987, σελ. 58
- Ο Παπαδιαμάντης και το Θέατρο
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Η Φόνισσα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη σε ελεύθερο ψηφιακό βιβλίο