Η μαρκησία φον Ο.
 | |
| Συγγραφέας | Χάινριχ φον Κλάιστ |
|---|---|
| Γλώσσα | Γερμανικά |
| Ημερομηνία δημοσίευσης | 1808 |
| Μορφή | νουβέλα διήγημα |
| δεδομένα () | |
Η μαρκησία φον Ο. (γερμανικά: Die Marquise von O....) είναι νουβέλα του Χάινριχ φον Κλάιστ που εκδόθηκε το 1808. Η ιστορία ξεκινά με μια πολύ ασυνήθιστη ανακοίνωση σε εφημερίδα μιας πόλης της βόρειας Ιταλίας, στην οποία μια κυρία με εξαιρετική φήμη ανακοινώνει ότι, εν αγνοία της, είναι έγκυος και ότι ο πατέρας του παιδιού της πρέπει να επικοινωνήσει μαζί της. Δηλώνει επίσης ότι είναι αποφασισμένη να τον παντρευτεί. Στη συνέχεια, εισάγονται αναδρομικά τα γεγονότα που οδήγησαν τη γυναίκα να βρεθεί σ' αυτή την κατάσταση.[1]
Η νουβέλα αντιστοιχεί στο είδος του έργου, που σύμφωνα με τον Γκαίτε, πρέπει να έχει ως περιεχόμενο «ένα ανήκουστο περιστατικό που συνέβη».[2]
Υπόθεση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η μαρκησία φον Ο. είναι χήρα και μητέρα δύο παιδιών, κόρη του συνταγματάρχη Γκ., διοικητή του φρουρίου της πόλης M. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, μια ρωσική μονάδα επιτίθεται στο φρούριο και η μαρκησία πέφτει στα χέρια πέντε Ρώσων στρατιωτών που φαίνονται αποφασισμένοι να τη βιάσουν. Σαν άγγελος σωτηρίας εμφανίζεται ο Ρώσος διοικητής κόμης Φ., που διώχνει τους στρατιώτες του - αργότερα μετά από σύντομη ανάκριση εκτελούνται - και τη φέρνει σε ασφαλή χώρο. Εκεί η μαρκησία λιποθυμά και οι υπηρέτριές της φτάνουν για να τη βοηθήσουν. Ο αξιωματικός φεύγει για τη μάχη. Λίγο αργότερα, ο συνταγματάρχης Γκ… παραδίδεται στους Ρώσους και ο κόμης Φ…, όπως συνήθιζαν οι κύριοι, του επιτρέπει να φύγει από το φρούριο σώος μαζί με την οικογένεια. Η μαρκησία φεύγει χωρίς να έχει την ευκαιρία να τον ευχαριστήσει. Λίγους μήνες αργότερα, στην κατοικία τους στο Μ..., η οικογένεια μαθαίνει ότι ο κόμης σκοτώθηκε στη μάχη: τα τελευταία του λόγια ήταν για κάποια Τζουλιέτα, που είναι και το όνομα της μαρκησίας. Η γυναίκα, στο μεταξύ, αρχίζει να υποφέρει από ενοχλήσεις, όπως ναυτίες και λιποθυμίες, τις οποίες αποδίδει στην απογοήτευση που προκάλεσε η είδηση.[3]
Αλλά ο κόμης δεν είναι νεκρός και, προς έκπληξη όλων, εμφανίζεται στην κατοικία του Μ... ζητώντας το χέρι της Τζουλιέτας. Τη σκεφτόταν όταν ήταν στα πρόθυρα του θανάτου, την ερωτεύτηκε και θέλει να την παντρευτεί. Ο συνταγματάρχης του ζητά να γνωριστούν καλύτερα με την κόρη του για τουλάχιστον μερικές εβδομάδες, όπως αρμόζει, αλλά ο κόμης είναι ανυπόμονος: πρέπει να φύγει για τη Νάπολη την επόμενη μέρα και θέλει να τελεστεί ο γάμος αμέσως. Η οικογένεια αρνείται να συγκατατεθεί στον βιαστικό γάμο, παρόλο που η μαρκησία παραδέχεται ότι έχει στην καρδιά της τον Ρώσο ευγενή. Στη συνέχεια, ο κόμης ακυρώνει το ταξίδι στη Νάπολη, διακινδυνεύοντας έτσι στρατοδικείο. Η κατάσταση επιλύεται από τον συνταγματάρχη με έναν συμβιβασμό: ο κόμης να φύγει ήσυχος για το στρατιωτικό του καθήκον, έχοντας την εγγύηση ότι η Τζουλιέτα δεν θα συναντήσει άλλους άνδρες. Για τον Ρώσο είναι αρκετό: φεύγει την ίδια μέρα για τη Νάπολη. Η μαρκησία τον ρωτά γιατί βιάζεται τόσο για τον γάμο και αυτός απαντά αινιγματικά ότι πολύ σύντομα θα το καταλάβαινε. Ενώ λείπει, η μαρκησία συνειδητοποιεί ότι είναι έγκυος. Αν και τα συμπτώματα της εγκυμοσύνης είναι ξεκάθαρα, η ίδια δηλώνει αθώα. Με τη μητέρα της αποδέχονται την πραγματικότητα που επιβεβαιώθηκε από τον γιατρό με βαθιά φρίκη.
Ο συνταγματάρχης τη διώχνει από το σπίτι του, παρά τις διαμαρτυρίες της μητέρας της. Εγκαθίσταται στο κτήμα του νεκρού συζύγου της στο Β. Εν τω μεταξύ, ο κόμης επιστρέφει στο Μ., μαθαίνει για την εγκυμοσύνη της μαρκησίας, φαίνεται να μην εκπλήσσεται και λέει στον αδερφό της ότι είναι πεπεισμένος για την αθωότητά της. Ο αδερφός της μαρκησίας μιλάει άσχημα για την αδερφή του και αμφισβητεί τη λογική του κόμη, έκπληκτος από το σταθερό ενδιαφέρον του να την παντρευτεί. Ο κόμης την επισκέπτεται στο Β., της ζητά ξανά να τον παντρευτεί αλλά τον απορρίπτει.[4]
Σε απόγνωση, η μαρκησία καταφεύγει σε μια ακραία μέθοδο. Βάζει μια αγγελία στην τοπική εφημερίδα με αίτημα που απευθύνεται στον άγνωστο πατέρα του αγέννητου παιδιού της να εμφανιστεί. Την επόμενη μέρα, η εφημερίδα τυπώνει άλλη ανακοίνωση, που λέει ότι ο πατέρας θα είναι στο σπίτι του συνταγματάρχη στις 11. Οι γονείς και η κόρη συμφιλιώνονται. Την καθορισμένη ώρα, ο κόμης Φ, τον οποίο η μαρκησία μέχρι πρόσφατα θεωρούσε άγγελο, εμφανίζεται στο κατώφλι του σπιτιού του διοικητή.
Τώρα όμως η μαρκησία τον θεωρεί δαίμονα, γιατί γίνεται φανερό ότι, εκμεταλλευόμενος την απώλεια των αισθήσεων της κατά τη διάρκεια της σωτηρίας της, ο κόμης την ατίμασε. Στη συνέχεια ο κόμης επαναλαμβάνει την πρόθεσή του να επανορθώσει με γάμο και, παρά τις αρχικές αντιρρήσεις της γυναίκας, η ιστορία τελειώνει με αίσιο τέλος. Μετά τον βιαστικό γάμο, η μαρκησία προσπάθησε να τον κρατήσει σε απόσταση - ο κόμης, που παραιτήθηκε από όλα τα δικαιώματα του γάμου και της μεταβίβασε όλη την περιουσία του σε περίπτωση θανάτου του, εγκαταστάθηκε σε κοντινή πόλη. Μόνο σταδιακά η άψογη συμπεριφορά του κέρδισε την εμπιστοσύνη και τη στοργή της και μετά το πρώτο παιδί τους, «ακολούθησε μια ολόκληρη σειρά από μικρούς Ρώσους».[5]
Σχόλια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Το σκηνικό είναι η Βόρεια Ιταλία την εποχή του Πολέμου του Β΄ Συνασπισμού (1799–1802) και συγκεκριμένα η Ιταλική εκστρατεία του Σουβόροφ.
- Από τις πολλές ενδείξεις που υπάρχουν διάσπαρτες σε όλη την ιστορία (ο κόμης γνωρίζει το όνομα της μαρκησίας, θεωρεί τον εαυτό του ένοχο απέναντί της, όταν τον πυροβολούν λέει το όνομά της, μόλις σώζεται η πρώτη του σκέψη είναι να «τακτοποιήσει» τη θέση του μαζί της), φαίνεται ξεκάθαρο ότι ο πατέρας του παιδιού της μαρκησίας είναι ο Ρώσος κόμης. Ο Κλάιστ, ωστόσο, δεν περιγράφει ποτέ συγκεκριμένα τη σκηνή του βιασμού και ο αναγνώστης πρέπει να την αντιληφθεί ανάμεσα στις γραμμές του κειμένου. Όλα δείχνουν ότι συνέβη σε μια απροσδιόριστη στιγμή, από τη διάσωση της μαρκησίας μέχρι την άφιξη των υπηρετριών της, όπου έχει ήδη λιποθυμήσει. Μόλις συνήλθε, δεν θυμόταν τίποτε, εξ ου και η τέλεια άγνοια για το ποιος θα μπορούσε ενδεχομένως να είναι ο πατέρας του παιδιού της. Ο συγγραφέας επιτυγχάνει αυτήν την απροσδιοριστία αποφεύγοντας τη συγκεκριμένη αφηγηματική περιγραφή των γεγονότων με την απλή παύλα - που θεωρείται η πιο διάσημη παύλα στη γερμανική λογοτεχνική ιστορία.[2]
- Τα επώνυμα των χαρακτήρων και η πόλη όπου διαδραματίζονται τα γεγονότα παραλείπονται για να δοθεί στην ιστορία μια εντύπωση αυθεντικότητας. Ο υπότιτλος «Βασισμένο σε αληθινή ιστορία» υποδηλώνει ότι πρόκειται για ένα γεγονός που πραγματικά συνέβη και ότι η ταυτότητα των πρωταγωνιστών δεν μπορεί να αποκαλυφθεί από σεβασμό στα εμπλεκόμενα πρόσωπα. Ωστόσο, δεν υπάρχει καμία απόδειξη για το αν η ιστορία που διηγήθηκε ο φον Κλάιστ είναι αληθινή.
- Ο Κλάιστ αντιπαραβάλλει την αισιόδοξη άποψη του Διαφωτισμού για την ανθρωπότητα με την αναξιοπιστία των ανθρώπινων πράξεων και συναισθημάτων.
- Όταν δημοσιεύθηκε, αναγνώστες και κριτικοί θεώρησαν τη νουβέλα σκανδαλώδη και ανήθικη. Μόνο προς τα τέλη του αιώνα άρχισε να αναγνωρίζεται η λογοτεχνική ποιότητα και το ψυχολογικό βάθος του έργου, που σήμερα εντάσσεται στις λογοτεχνικές σπουδές της γερμανικής λογοτεχνίας. [1]
Διασκευές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Το 1976 ο σκηνοθέτης Ερίκ Ρομέρ διασκεύασε τη νουβέλα στην ομώνυμη ταινία με πρωταγωνίστρια την Έντιθ Κλέβερ ως μαρκησία φον Ο και τον Μπρούνο Γκαντς ως κόμη Φ. Η ταινία κέρδισε το Μέγα Βραβείο Φεστιβάλ Καννών στο 29ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών. Οι κριτικοί εκτίμησαν ιδιαίτερα την απόφαση να διατηρηθούν αμετάβλητοι οι διάλογοι που περιέχονται στο πρωτότυπο έργο του φον Κλάιστ.[6]
- Η ιταλική ταινία Il seme della discordia είναι μια μεταφορά της νουβέλας στη σύγχρονη εποχή.
- Η όπερα Julietta του 1959 του Γερμανού συνθέτη Χέμο Έρμπσε βασίζεται στη νουβέλα.
Μεταφράσεις στα ελληνικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Η μαρκησία φον Ο., εκδόσεις Ερατώ, 1984 [7]
- Η μαρκησία Ο, μετάφραση: Γιώργος Μπαρουξής, εκδόσεις Ποντίκι, 2006 [8]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 . «inhaltsangabe.de/kleist/die-marquise-von-o/».
- ↑ 2,0 2,1 . «getabstract.com/de/zusammenfassung/die-marquise-von-o».
- ↑ . «studyflix.de/deutsch/die-marquise-von-o-zusammenfassung».
- ↑ . «studysmarter.de/schule/deutsch/epische-texte/marquise-von-o/».
- ↑ . «gutenberg.org/ ebook/Die Marquise von O...».
- ↑ . «imdb.com/Η μαρκησία του Ο.../Original title: Die Marquise von O.../1976».
- ↑ . «exlibris-oldbooks.gr/product//i-markisia-fon-o».
- ↑ . «politeianet.gr/books/kleist-heinrich-von-pontiki-i-markisia-o».