Μετάβαση στο περιεχόμενο

Θέμα Βουλγαρίας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Χάρτης της διοικητικής διαίρεσης του Βυζαντίου (έτος 1045)

Το Θέμα Βουλγαρίας ήταν επαρχία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας που ιδρύθηκε από τον Αυτοκράτορα Βασίλειο Β΄ μετά τη Βυζαντινή κατάκτηση της Βουλγαρίας το 1018[1].

Η πρωτεύουσά του ήταν τα Σκόπια και το διοικούσε Στρατηγός.

Αρχικά ο Βασίλειος εξέδωσε διάταγμα με το οποίο το φορολογικό σύστημα του υποταγμένου Βουλγαρικού Βασιλείου θα συνέχιζε να ισχύει στα προσαρτημένα Βουλγαρικά εδάφη. Το Βουλγαρικό πατριαρχείο υποβιβάστηκε σε αρχιεπισκοπή που ονομάστηκε Αρχιεπισκοπή της Οχρίδας και διατήρησε το αυτοκέφαλο καθεστώς του. Στρατεύματα στρατολογούνταν κυρίως από το Βουλγαρικό πληθυσμό.

Όμως, δέκα χρόνια μόλις μετά το θάνατο του Βασίλειου, εισήχθη το Βυζαντινό σύστημα φορολόγησης. Οι Σλαβικές παραδόσεις, γράμματα και λειτουργία στα εδάφη της Αρχιεπισκοπής τέθηκαν υπό διωγμό. Η Βουλγαρική αριστοκρατία αργά αλλά σταθερά απομακρύνονταν από τις θέσεις που κατείχε. Πολλοί στάλθηκαν ως αποστολές σε μακρινές από τα Βαλκάνια περιοχές της Αυτοκρατορίας.

Η κατάσταση αυτή προκάλεσε τη δυσαρέσκεια του τοπικού πληθυσμού, και ξέσπασαν εξεγέρσεις για την αποκατάσταση του Βουλγαρικού κράτους. Η πρώτη ξέσπασε στο Βελιγράδι το 1040. Αρχηγός της ήταν ο Γκεόργκι Βόιτεχ, ανιψιός του Τσάρου Σαμουήλ. Άλλη μία ξέσπασε υπό την ηγεσία του ίδιου στα Σκόπια το 1072. Στο τέλος του 11ου αιώνα οι Βυζαντινές κτήσεις στα Βαλκάνια έγιναν το θέατρο σκληρών εχθροπραξιών. Οι Νορμανδοί εισέβαλαν από το νότο, και οι Ιππότες της Πρώτης (1096-1097) και μετά της Δεύτερης Σταυροφορίας προέλασαν από τα δυτικά. Αυτές που προξενούσαν φόβο ήταν οι εκ νέου επιδρομές των Τουρκικών βαρβαρικών φυλών από τις στέπες, Ογούζων, Πετσενέγων και Κουμάνων. Στο τέλος του 12ου αιώνα, το Βυζάντιο τυπικά ήταν κυρίαρχο, αλλά σε πολλές Βαλκανικές περιοχές η Βυζαντινή εξουσία υπήρχε μόνο κατ’ όνομα.

Το 1185, οι Νορμανδοί έφτασαν πάλι στο Δυρράχιο, προχώρησαν ανατολικά και λεηλάτησαν τη Θεσσαλονίκη. Το χάος στις αυτοκρατορικές επικράτειες ενθάρρυναν τους Βούλγαρους να επανακτήσουν το κράτος τους με την Εξέγερση των αδελφών Ασέν και Πέτρου και η Βουλγαρία ήταν πάλι ελεύθερη να διεκδικήσει την επικράτηση στα Βαλκάνια.

Η αποδιοργάνωση του Βυζαντίου ολοκληρώθηκε το 1204 όταν η Τέταρτη Σταυροφορία άλωσε την Κωνσταντινούπολη. Οι Λατίνοι κατάργησαν τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και ίδρυσαν δικά τους φεουδαρχικά κράτη στα Νότια Βαλκάνια.

  1. Madgearu, Alexandru (13 Ιουνίου 2013). Byzantine Military Organization on the Danube, 10th-12th Centuries. BRILL. ISBN 978-90-04-25249-3.