Θεόδωρος Ζέγκος
Ο Θεόδωρος Ζέγκος (ψευδώνυμα:Τριαντάφυλλος, Στάθης) ήταν Έλληνας υπάλληλος τηλεγραφείων και ανώτερο στέλεχος του ΚΚΕ στη Πελοπόννησο. Ο ρόλος του κατά την περίοδο της Κατοχής έχει επικριθεί ως φορέας της κόκκινης τρομοκρατίας.
Πρώτα χρόνια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Δράση κατά την κατοχή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τον Δεκέμβριο του 1942, κατέφθασε στην Πάτρα μαζί με τον Κώστα Γαμβέτα και ανέλαβε χρέη γραμματέα του κόμματος.[1] Κατά τις αρχές του καλοκαιριού του 1943, περίοδο που λάμβαναν χώρα έντονες συγκρούσεις μεταξύ του ΕΑΜ και των αντιεαμικών δυνάμεων,[2] ανέλαβε την καθοδήγηση του ΚΚΕ στην Κόρινθο.[3] Μερίδα των πρόκριτων της περιοχής παρότι φαινομενικά αποδέχονταν την εξουσία του ΕΑΜ, προσπαθούσαν να την υπονομεύσουν.[4] Σε μία προσπάθεια να καταστείλει τις αντιεαμικές δυνάμεις, σχεδίαζε την εκτέλεση ενός ποσοστού των κατοίκων των χωριών της Αργολίδας και της Κορίνθου, κίνηση που ενόχλησε μέλη του ΕΛΑΣ, για την οποία και αναφέρεται ότι συγκρούστηκε με τον ταγματάρχη Εμμανουήλ Βαζάιο.[3] Ωστόσο, δεν υπήρξαν έντονες διαμαρτυρίες στην καταστολή αντιδραστικών από τους συνεργάτες του Ζέγκου.[5]
Όντας ο ηγέτης μίας κλειστής ομάδας, είχε δώσει εντολή να εκτελείται τουλάχιστον ένα άτομο που κρίνονταν ως αντιδραστικός από κάθε χωριό, με αποτέλεσμα να επιβληθεί σκληρό κύμα τρομοκρατίας στις περιοχές δράσεις του.[5] Το καλοκαίρι του 1944 ο Παναγιώτης Κατερίνης, εκπρόσωπος του Πελοποννησιακού γραφείου του ΚΚΕ, έχοντας τη στήριξη του εκπροσώπου της ΕΠΟΝ στο Πελοποννησιακό γραφείο, Θόδωρου Λιακόπουλου, συνέταξε μια έκθεση σχετικά με τη δράση του Ζέγκου και συγκρούστηκε μαζί του για τις εκτελέσεις.[6] Ο Ζέγκος και οι συνεργάτες του, όπως ο Αχιλλέας Μπλάνας και ο ταγματάρχης Βαζαίος, υπέστησαν σφοδρή κριτική γιατί θεωρήθηκαν υπεύθυνοι για αδικαιολόγητη αδράνεια στην εφαρμογή της κομματικής γραμμής και «υπερεπαναστατική» λογική.[7] Ο Ζέγκος, ως υπεύθυνος για τις υπερβασίες, προέβη σε γραπτή απολογία όπου ανέφερε ότι οι εκτελέσεις έλαβαν χώρα λόγω απουσίας υποδομών για τη φύλαξη αιχμαλώτων, καθώς και έλλειψης συντονισμού.[7] Ωστόσο, το ΚΚΕ δεν του αναγνώρισε ελαφρυντικά[7] και ύστερα από εισήγηση του Λιακόπουλου στη Β' Παμπελοποννησιακή διάσκεψη του ΕΑΜ, ο Ζέγκος διαγράφηκε ενώ παράλληλα εξαπολύθηκαν αλληλοκατηγορίες για διαστρέβλωση της κομματικής γραμμής μεταξύ του Περιφερειακού Γραφείου Πελοποννήσου, του Πολιτικού γραφείου και των τοπικών οργανώσεων.[6]
Σύντομα, μετά από εισήγηση του Άρη Βελουχιώτη, ο Ζέγκος μετατέθηκε στη Κεντρική Ελλάδα.[8]
Εμφύλιος και μεταπολεμική περίοδος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου πολέμου, μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο Μπούλκες της Γιουγκοσλαβίας.[8] Μετά τη λήξη του, εγκαταστάθηκε στην Πολωνία όπου και πέθανε.[8]
Ο Ζέγκος στην ιστοριογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα στελέχη που επικρότησαν την απομάκρυνση του Ζέγκου απο το ΚΚΕ, θεωρούσαν την ομάδα του ως πράκτορες των Άγγλων.[5] Ο ταγματάρχης Βαζαίος χαρακτήριζε τον Ζέγκο ως «ένα είδος τοπικού δικτάτορα» στον οποίο ο κομματικός μηχανισμός ήταν απόλυτα υποταγμένος.[9]
Στην ιστοριογραφική παραγωγή από το νέο κύμα ιστορίας, ο Ζέγκος έχει αρχετυπικό ρόλο καθώς τα πεπραγμένα στην Αργολίδα, θεωρείται από τον Στάθη Καλύβα, ότι γενικεύονται για όλη τη χώρα.[10] Αυτή η συλλογιστική η οποία δεν εξηγεί τη μέθοδο μετάβασης από το "τοπικό" στο "γενικό", έχει δεχθεί πολλές επικρίσεις από αλλους ιστορικούς.[11]
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Μούτουλας 2004, σελ. 319.
- ↑ Μούτουλας 2004, σελ. 514· Λαμπάτος 2018, σελ. 35-6.
- ↑ 3,0 3,1 Μούτουλας 2004, σελ. 513-14.
- ↑ Λαμπάτος 2018, σελ. 35-6.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Μούτουλας 2004, σελ. 514.
- ↑ 6,0 6,1 Μούτουλας 2004, σελ. 515.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Λυμπεράτος 2009, σελ. 82.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Kalyvas 2001, σελ. 163.
- ↑ Λαμπάτος 2018, σελ. 35.
- ↑ Kalyvas 2001, σελ. 147.
- ↑ σφηκας, θανασης δ. (2011-10-20). «Ο ναρκισσισμός των μικρών πραγμάτων: περί σύγχυσης, ιστοριογραφίας και άλλων δαιμόνων». Μνήμων 30: 315. doi:. ISSN 2241-7524. http://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/mnimon/article/view/7759.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ιστορικές μελέτες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Μούτουλας, Παντελής (2004). Πελοπόννησος 1940-1945: Η περιπέτεια της επιβίωσης, του διχασμού και της απελευθέρωσης. Αθήνα: Βιβλιόραμα. ISBN 978-960-8087-40-8.
- Λαμπάτος, Γαβρίλης (2018). ΚΚΕ και εξουσία (1940-1944). Αθήνα: Μεταίχμιο. ISBN 978-618-031-210-2.
- Λυμπεράτος, Μιχάλης (2009). «Τα γερμανικά αντίποινα, τα Τάγματα Ασφαλείας και ο Ε.Λ.Α.Σ.: Η περίπτωση της κεντρικής και νότιας Πελοποννήσου στην Κατοχή». Στο: Καρακατσιάνης, Ιωάννης, επιμ. Νότια Πελοπόννησος 1935-1950. Αθήνα: Αλφειός/Σύνδεσμος Φιλολόγων Μεσσηνίας. σελίδες 61–102. ISBN 978-960-6679-10-0.
- Kalyvas, Stathis (2001). «Red Terror: Leftist Violence during the Occupation» (PDF). Στο: Mazower, Mark, επιμ. After the War Was Over: Reconstructing the Family, Nation, and State in Greece, 1943-1960. Princeton: Princeton University Press. ISBN 9781400884438.