Ιερά Μονή Αγίας Θεοδώρας Θεσσαλονίκης
 | |
 | |
| Πληροφορίες Μοναστηριού | |
|---|---|
| Ίδρυση | Άγνωστο |
| Υπαγωγή | Ιερά Μητρόπολις Θεσσαλονίκης |
| Αφιέρωση | Οσία Θεοδώρα εν Θεσσαλονίκη (εορτάζει στις 5 Απριλίου, 3 Αυγούστου η μετακομιδή του λειψάνου της Οσίας και Πανήγυρις) |
| Πρόσωπα | |
| Ιδρυτής | Άγνωστο |
| Ηγούμενος | Αρχιμανδρίτης Βαρνάβας Γιάγκου |
| Τοποθεσία | |
| Τοποθεσία | Θεσσαλονίκη |
| Χώρα | Ελλάδα |
Η Ιερά Μονή Αγίας Θεοδώρας Θεσσαλονίκης είναι Ορθόδοξο μοναστήρι που λειτουργεί ως ανδρώα κοινοβιακή μονή. Υπάγεται εκκλησιαστικά στην Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης και διαμένουν σε αυτή αρκετοί από τους άγαμους κληρικούς της Μητροπόλεως. Σημερινός ηγούμενος της Μονής είναι ο προϊστάμενος του Ιερού Ναού Παναγίας Λαοδηγήτριας Θεσσαλονίκης και υπεύθυνος του Γραφείου Νεότητος της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης, Αρχιμανδρίτης π. Βαρνάβας Γιάγκου.
Ιστορικό
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι πρώτες πληροφορίες για την ιστορία της Μονής της Αγίας Θεοδώρας προέρχονται από το βίο της Οσίας Θεοδώρας (εορτάζει στις 5 Απριλίου, 3 Αυγούστου η Μετακομιδή των λειψάνων της Οσίας). Όταν η Οσία κατέφυγε εκεί σε ηλικία 25 ετών για να μονάσει (το έτος 837) η μονή ήταν αφιερωμένη στο όνομα του Αγίου Πρωτομάρτυρος Στεφάνου (εορτάζει στις 27 Δεκεμβρίου). Οι χώροι της Μονής του Αγίου Στεφάνου που μαρτυρούνται ρητά και κατ’ επανάληψη στο κείμενο του βίου είναι το Παρεκκλήσιο της Υπεραγίας Θεοτόκου όπου τοποθετήθηκε το λείψανο της Οσίας κατά τη μετακομιδή του, το μοινοτάφιο των αδελφών της Μονής, η τράπεζα, το μαγειρείο, τα κελλιά, ο χώρος υφαντουργίας, ο μυλωνάς, η Αυλή, το βαλανείο, το φρέαρ και το θυρωρείο. Το Καθολικό της Μονής πιθανόν είχε παρόμοια αρχιτεκτονική μορφή μ’ αυτήν της Αγίας Σοφίας, φυσικά σε μικρότερες διαστάσεις.
Μετά τη μετακομιδή του λειψάνου της Οσίας Θεοδώρας, τον Αύγουστο του 893, η Μονή μετονομάσθηκε σε Μονή της Αγίας Θεοδώρας. Εξ αρχής λειτουργούσε με το κοινοβιακό σύστημα. Δε γνωρίζουμε πότε ακριβώς και για ποιους λόγους η Μονή της Αγίας Θεοδώρας έπαυσε να λειτουργεί μ’ αυτήν την ιδιότητα και λειτουργούσε πλέον ως ενοριακός ναός. Είναι μόνο γνωστό ότι αυτό συνέβη το 18ο αιώνα.
Στην Ιερά Μονή της Αγίας Θεοδώρας μόνασαν η αδελφή του Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης Αγίου Νείλου Καβάσιλα του Θαυματουργού και η μητέρα του Αγίου Νικολάου του Καβάσιλα του Χαμαετού και Θαυματουργού (εορτάζει στις 20 Ιουνίου).
Το 1430 με την άλωση της Θεσσαλονίκης, οι Τούρκοι κατατεμάχισαν το λείψανο της Οσίας. Ωστόσο η Μονή δε δημεύθηκε, ούτε μετατράπηκε σε τζαμί. Μάλιστα κατ’ αυτήν την περίοδο ήταν μία από τις τρεις μονές που λειτουργούσαν στη Θεσσαλονίκη μετά την άλωσή της και αριθμούσε διακόσιες Μοναχές. Η Μονή ονομαζόταν τουρκικά Kizlar Manastir (Μοναστήρι των Κοριτσιών) και βρισκόταν σε μία απὸ τις δώδεκα χριστιανικές συνοικίες της πόλης.
Το Καθολικό της Μονής επλήγη καίρια κατά τις δύο πυρκαγιές του 1890 και 1917. Η πυρκαγιά του 1917 κατέστρεψε ολοκληρωτικά το Καθολικό της Μονής. Το μόνο κτίσμα που διασώθηκε ήταν το Κωδωνοστάσιο του Ναού, το οποίο κτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνος.
Ο νέος Ναός κτίστηκε πλησίον του κατεστραμμένου Καθολικού το 1935 και το 1957 ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Παντελεήμων ο Α΄ (Παπαγεωργίου) ανήγειρε τη δυτική πτέρυγα της Μονής, όπου λειτούργησαν διαδοχικά Φοιτητικό Οικοτροφείο και Εκκλησιαστική Σχολή. Από το 1974 λειτουργεί ως ανδρώα μονή, ενώ το 1989, με πρωτοβουλία του Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης Παντελεήμονος Β΄ (Χρυσοφάκη) ιδρύεται στο χώρο της μονής το Κέντρο Αγιολογικών Μελετών της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης.
Η Μονή συντηρεί με δικούς της πόρους το Οικοτροφείο του Αγίου Αντωνίου και προβαίνει σε εκδόσεις βιβλίων. Τέλος, υπό την κηδεμονία της έχει πέντε Μετόχια στο χώρο της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης:
1. τον Ιερό Ναό του Αγίου Αντωνίου (εορτάζει στις 17 Ιανουαρίου)
2. το Ιερό Παρεκκλήσιο του Αγίου Νικολάου του Τρανού (εορτάζει στις 6 Δεκεμβρίου)
3. τον Ιερό Ναό του Αγίου Παντελεήμονος του Ιαματικού (εορτάζει στις 27 Ιουλίου)
4. το Ιερό Παρεκκλήσιο της Παναγίας Ελεούσης (εορτάζει στις 21 Ιουνίου) και
5. τον Ιερό Ναό του Οσίου Δαυίδ του εν Θεσσαλονίκη (Μονή Λατόμου) (εορτάζει στις 26 Ιουνίου).
Τοποθεσία και θησαυροί της Μονής
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Ιερά Μονή Αγίας Θεοδώρας βρίσκεται στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, πάνω στην οδό Ερμού και πολύ κοντά στον Ιερό Καθεδρικό Ναό της Του Θεού Σοφίας Θεσσαλονίκης. Στην Ιερά Μονή βρίσκονται το λείψανο της Οσίας Θεοδώρας της εν Θεσσαλονίκη της Μυροβλίτισσας και Θαυματουργής (εορτάζει στις 5 Απριλίου, 3 Αυγούστου η μετακομιδή των λειψάνων της Οσίας που είναι και η Πανήγυρις της Μονής) και το λείψανο του Οσίου Δαυίδ του εν Θεσσαλονίκη του Θαυματουργού (εορτάζει και πανηγυρίζει στις 26 Ιουνίου), καθώς και τα λείψανα πολλών άλλων Αγίων.